تعاونی اعتبار ثامن‌الحجج رسما منحل شد

روزنامه آرمان: بانک مرکزی با اشاره به انحلال تعاونی اعتبار ثامن‌الحجج اعلام کرد: مبالغ قابل انتقال و قابل پرداخت حساب‌های تعاونی اعتبار ثامن‌الحجج (در حال تصفیه) به همه سپرده گذاران تعلق می‌گیرد.

به گزارش «آرمان» و به نقل از بانک مرکزی، تعاونی اعتبار غیر مجاز ثامن‌الحجج از بزرگ‌ترین موسسات فعال در بازار غیر متشکل پولی بود که به علت مدیریت ناکارآمد در سال ۱۳۹۴ در گرداب بحران مالی فرو رفت. بحران پیش­گفته و ناتوانی آن تعاونی در بازپرداخت سپرده‌های مردم، منجر به ورود حوزه‌های حاکمیتی به منظور تدبیر و مدیریت این اتفاق شد. به این منظور و برای نخستین بار در کشور، قوه قضائیه، بانک مرکزی و نهادهای امنیتی با مشارکت و همکاری کم نظیر، یکی از بزرگ‌ترین معضلات موجود در بازار غیرمتشکل پولی را مدیریت و با حفظ دارایی‌ها و منابع نقدی اندک موجود و با استفاده از منابع عمومی به برنامه ریزی اجرایی ساماندهی تعاونی ورود کردند.

آنچه در پی می‌آید، گزارشی مختصر، از تلاش ۱۵ ماهه برای حل مشکل ایجاد شده و برنامه‌های آتی طرح ساماندهی است. تعاونی اعتبار ثامن‌الحجج دانش آموختگان سبزوار در سال ۱۳۸۰ پیش از قانون تنظیم بازار غیر متشکل پولی و بدون مجوز بانک مرکزی به ثبت رسید و از سال ۱۳۸۶ با عنوان خود خوانده تعاونی اعتبار آزاد، به گسترش شعب و جذب سپرده‌های مردم اقدام کرد. تعاونی موصوف در سال ۱۳۸۹ در طرح ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی قرار گرفت، لیکن تنها به پیش ثبت نام و واریز مبلغ مشخصی در بانک مرکزی از منشأ سپرده‌های مردم بسنده کرد و به‌رغم اخطاریه‌های متعدد، سایر مراحل لازم برای تطبیق فعالیت­‌های خود را با ضوابط و مقررات به منظور دریافت مجوز فعالیت طی نکرد و از ارائه اطلاعات مورد نیاز بازرسان بانک مرکزی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز خودداری می‌کرد. سپرده گیری از آحاد مردم بدون مجوز بانک مرکزی به مقدار بیش از دو برابر حد تعیین شده در قانون اخلال کلان در نظام اقتصادی کشور، عدم رعایت نسبت‌های سلامت و ثبات مالی نظیر پرداخت تسهیلات کلان به افراد خاص بدون توجیه اقتصادی و در نظر گرفتن شاخص‌های مدیریت ریسک، مالکیت و مدیریت فردی و خانوادگی، استخدام نیروهای انسانی سفارشی و غیر متخصص، گسترش بی ضابطه شعب، تبلیغات فراوان در رسانه‌های گوناگون با هزینه‌های گزاف و تیمداری ورزشی گسترده از محل سپرده‌های مردم، یکپارچه نبودن سیستم مالی تعاونی و عدم ارائه اطلاعات صحیح و کافی به مراجع قانونی، تنها بخشی از اشکالات و تخلفات تعاونی یاد شده بوده است.

در این جهت تعاونی مذکور از طریق پرداخت سودهای با نرخ فراتر از شبکه مجاز بانکی و تبلیغات گسترده با سوء استفاده از ناآگاهی برخی سپرده گذاران و فریب افراد سودجو به افزایش میزان و تعداد سپرده‌ها مبادرت کرد و همچنین با ارائه آمار و ارقام نادرست، حساب سازی، بزرگن مایی و ارزیابی غیر واقعی دارایی‌ها و تعداد سپرده گذاران، سعی در موجه و سودآور نشان دادن فعالیت‌های غیرقانونی و همچنین هزینه ­زا بودن هرگونه برخورد سلبی با خود را داشت. از این قبیل اقدامات می‌توان به اختلاف حساب دو هزار میلیارد ریالی در سرفصل مطالبات ادعایی تعاونی از بانک مرکزی اشاره کرد، در حالی که این مبلغ هیچ‌گاه به حساب‌های این بانک واریز نشده و غالبا از جانب دست اندرکاران تعاونی از طریق تماس تلفنی به اسم بانک مرکزی از شعب جمع آوری شده و با کارشکنی و عدم همکاری مسئولان تعاونی نیز تاکنون سرنوشت این مبلغ در‌هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.

مدیریت ناکارآمد منابع از جمله سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات و رکود طولانی این بخش از یک سو و پرداخت سودهای بالا حتی در مواردی بیش از۴۵ درصد به سپرده‌­های جذب شده از سوی دیگر را می‌­توان عمده‌ترین دلیل بحران مالی این تعاونی به حساب آورد. بحران مالی و ناتوانی تعاونی اعتبار غیرمجاز ثامن‌الحجج در بازپرداخت سپرده‌های مردم منجر به تشکیل کارگروه ویژه رسیدگی به این موضوع شد و این کارگروه از نیمه دوم آذر ماه ۱۳۹۴ آغاز به کار کرد. در مرحله نخست با همکاری نهادهای نظارتی، بازرسان بانک مرکزی در تعاونی مستقر شده و به جمع‌­آوری اطلاعات و مستندات و تجزیه و تحلیل آنها اقدام کردند و پس از حدود دو ماه از آغاز کار با وجود تمام کارشکنی‌ها، شناخت نسبی از تعاونی حاصل شد و با توجه به بازپرداخت سپرده‌های کلان به برخی افراد سفارش شده و به منظور جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی و از بین رفتن منابع محدود موجود، حساب‌های تعاونی در بانک‌ها و موسسات اعتباری به دستور قضائی توقیف شد و مدیرعامل و اعضای هیات مدیره ممنوع‌الخروج و ممنوع‌المعامله شدند.

در مرحله دوم از فاز اول برای کنترل بحران مالی ایجاد شده، ابتدا بانک پارسیان به عنوان بانک عامل انتخاب و بازپرداخت سپرده‌ها با اولویت سپرده‌های خرد، همزمان با ایام مبارک دهه فجر آغاز شد و در فاز نخست حساب‌های تا سقف ۳۰، ۵۰، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۳۵۰ میلیون ریال به سپرده‌گذاران پرداخت و حساب‌های تا سقف۵۰۰ هزار ریال و ۵۰ میلیون ریال نیز که صاحبان آنها در مهلت مقرر برای تسویه حساب مراجعه نکردند به بانک عامل منتقل شد. همچنین دریافت اقساط تسهیلات تعاونی نیز از طریق شعب و درگاه اینترنتی بانک عامل آغاز شد. در فاز دوم طرح، ابتدا سامانه متمرکز تحت وب شفق برای شعب تعاونی و بانک عامل راه اندازی و حساب‌های تا سقف ۲، ۱ و ۳میلیارد ریال با برنامه زمانبندی و محدودیت برداشت طی دوره معین به بانک عامل منتقل شد. همچنین به منظور کاهش هزینه‌های جاری از ابتدای طرح تاکنون، تعداد شعب تعاونی به تدریج از ۴۸۱ شعبه به ۴۸ شعبه کاهش یافته و این فرایند ادامه دارد و مطابق توافق، مقرر شد تعداد ۱۵۰۰ نفر از کارکنان تعاونی اعتبار ثامن‌الحجج (در حال تصفیه) پس از طی مراحل استخدامی در گروه پارسیان جذب شوند که بر این اساس آزمون استخدامی حدود ۲۵۰۰ نفر از داوطلبان اواخر آبان ماه ۱۳۹۵ برگزار شد و سایر مراحل استخدامی مانند مصاحبه تخصصی، پرونده سلامت، گزینش و... در حال انجام است و پذیرفته شدگان به تدریج و پس از طی یک دوره آموزشی با افتتاح شعب جدید در گروه پارسیان مشغول به کار خواهند شد. در حین فرایند اجرایی فاز دوم، انحلال تعاونی اعتبار ثامن‌الحجج دانش آموختگان سبزوار مطابق قوانین و مقررات مربوطه در اواخر مرداد ماه ۱۳۹۵ به ثبت رسید و هیات تصفیه آن تعاونی با عضویت نمایندگان قوه قضائیه، بانک مرکزی و نهادهای امنیتی شکل گرفته و تاکنون سه جلسه برگزار کرده است. از این پس مدیریت کامل تعاونی با این هیات بوده و هرگونه دخل و تصرف در اموال تعاونی جز با تایید این هیات به منزله دخل و تصرف در اموال عمومی و جرم محسوب می‌شود.