بورس ایران در رویای آیسکو
اتصال اقتصاد ایران به شبکه جهانی و گسترش ارتباطات بین‌المللی یکی از اصلی‌ترین اهدافی است که دولت در پسابرجام آن را دنبال می‌کند.
شاید تا چند قرن پیش سرزمین‌های مختلف توانایی این را داشتند که تمام نیازهای خود را در محدوده جغرافیایی خود برآورده کنند و بدون رابطه با سایر کشورها تمام خواسته‌های خود را تامین سازند، اما انسان امروز به موجودی سیری ناپذیر تبدیل شده است که هر روز نیازهای تازه‌تری را جایگزین نیازهای قبلی می‌کند و برای رفع این خواسته‌ها چاره‌ای جز قرار گرفتن در بازار عرضه و تقاضای بین‌المللی ندارد. شاید به همین دلیل هم هست که مارشال مک لوهان دهکده جهانی را مطرح ساخت، چرا که ارتباطات جوامع امروزی به قدری گسترده شده و سرعت انتقال داده‌ها به قدری بالاست که می‌توان جهان حدود هشت میلیارد نفری را به یک دهکده کوچک تقلیل داد. حال در چنین شرایطی به قطع هیچ کشوری نمی‌تواند یکه و تنها تمام مشکلات خود را برطرف کند و بدون نیاز به سایر کشورها آینده‌ای روشن داشته باشد. البته کشور ایران حدود یک دهه در این شرایط قرار داشت و با پافشاری دولت‌های نهم و دهم بر این موضوع روز به روز شاهد انزوای بیشتر ایران از جامعه جهانی بودیم. شاید در قرون گذشته در صورت حاد شدن نیازها حاکمان قوای نظامی خود را در پیش می‌گرفتند و بر اساس آن رضایت خود را جلب می‌کردند، اما راه‌اندازی سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا، سازمان اوپک و... در طول یک قرن اخیر کشورها را آن‌چنان به یکدیگر متصل کرده است که به خطر افتادن منافع یکی از کشورها به ضرر سایر کشورها نیز تمام می‌شود. آیسکو (سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار) نیز یکی از این سازمان‌هاست که در حوزه بورس فعالیت دارد و بسیاری از کشورهای جهان با عضویت در آن تلاش کرده‌اند در جذب سرمایه‌گذاری خارجی موفق عمل کنند و نام بیش از ۱۰۰ کشور در فهرست اعضای این سازمان دیده می‌شود. البته هر کشور دارای کمیسیون‌های اوراق بهادار یا ضابطه‌گذاران مالی اصلی است که به نمایندگی از آن در این سازمان حضور پیدا می‌کنند و آنها بیش از ۹۰ درصد بازارهای اوراق بهادار جهان را تحت ضابطه‌گذاری و نظارت دارند. ایران نیز پس از اجرای برجام و پشت سر گذاشتن تحریم‌ها توانست به عضویت این سازمان درآید. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز عضویت در آیسکو را یکی از دستاوردهای دولت می‌داند. او هم با اشاره به این نکته که ایران بعد از برداشته شدن تحریم‌ها به عضویت سازمان آیسکو درآمده است و این اقدام فرصت قابل توجهی برای جذب بیشتر سرمایه‌گذار و سرمایه‌گذاری در کشور به شمار می‌رود، مهر تاییدی بر صحبت‌های اخیر می‌زند.
عضویت در آیسکو، زمینه‌ای برای جذب سرمایه خارجی
به طبع یکی از اهداف اصلی سازمان‌های جهانی ساماندهی کشور و ارائه سیستمی برای آنها برای انجام امور یکسان و خارج از ضوابط پر پیچ و خم بین‌المللی است. آیسکو نیز وظیفه کمک به اعضایش برای ترویج استانداردهای بالا در ضابطه‌گذاری و نظارت و عمل کردن به عنوان مجمعی (فروم) برای ضابطه‌گذاران ناظر به منظور همکاری با یکدیگر و دیگر سازمان‌های بین‌المللی را بر عهده دارد. شاپور محمدی با اشاره به اینکه ایران در حال حاضر عضو ناظر سازمان آیسکو است، افزود: طی پنج یا شش ماهه آینده، ایران عضو عادی سازمان آیسکو می‌شود. او اظهار کرد: آیسکو نهادی است که تمام کمیسیون‌های بورس اوراق بهادار اکثر کشورها عضو آن هستند و کمیسیون اوراق بهادار ایران مقام ناظر بازار سرمایه است که عضو آیسکو شده است. به گفته رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، ماه گذشته با دادستان کل جلسه‌ای برگزار شد تا اطلاعاتی که آیسکو برای عضویت عادی نیاز دارد بررسی شود، در این زمینه نیز تفاهم‌هایی صورت گرفت. محمدی تاکید کرد: عضویت در این نهاد برای سرمایه‌گذاران خارجی دستاوردی بسیار مهم به شمار می‌آید، چرا که این نهاد برای کشورهای عضو مقرراتی وضع کرده که معاملات در این کشورها به صورت منصفانه، شفاف و کارا با کمترین هزینه انجام شود. او عضویت ناظر ایران در آیسکو را یکی از دستاوردهای مهم سازمان بورس تلقی کرد و ادامه داد: عضویت در آیسکو بازار سرمایه ایران را به بازار سرمایه بین‌المللی متصل می‌کند و بدین ترتیب می‌توانیم سرمایه‌گذاران خارجی را به صورت سرمایه‌گذاری در سبد دارایی‌ها یعنی سهام یا سایر ابزارهای مالی مانند ابزار مشتقه، آپشن و در قرارداهای آتی داشته باشیم. به گفته او عضویت در آیسکو در جهت بین‌المللی شدن بازار سرمایه ایران می‌تواند تفسیر شود و به ادغام بازار سرمایه ایران و یکپارچه شدن با بازار جهانی کمک می‌کند که به طور طبیعی روی تقاضای شرکت‌های بورسی کشور تاثیر خواهد داشت و باعث تامین مالی بیشتر شرکت‌ها و رونق فضای بازار سرمایه ایران می‌شود. از این جهت می‌توان گفت که بر زندگی مردم در بلندمدت تاثیر مثبتی خواهد گذاشت، اگر چه در کوتاه مدت ممکن است این تاثیر چندان ملموس نباشد.
نیاز مبرم به اصلاح قوانین
یکی از چالش‌های بزرگ جذب سرمایه‌گذاری خارجی و پیش شرط‌‌های بین‌المللی شدن بازار سرمایه ایران و همچنین جذب سرمایه‌گذاران خارجی در ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم عضویت ایران در سازمان بین‌المللی کمیسیون اوراق بهادار (آیسکو) بود، چرا که امروزه آیسکو به عنوان یک مرجع استانداردساز بین‌المللی برای بازارهای سرمایه به شمار می‌رود. عضویت گسترده این سازمان، ۹۵درصد بازارهای سرمایه جهان را پوشش می‌دهد و به عقیده بسیاری از تحلیلگران آیسکو مهم‌ترین نهاد مشارکتی بین‌المللی برای نهاد‌های قانونگذار این بازار به شمار می‌رود. با این حال تنها نمی‌توان به این موضوع بسنده کرد و عضویت در سازمان‌های بین‌المللی را پایان کار دانست. باید توجه داشت که عضویت در سازمان‌های بین‌المللی نیازمند بسترها و زیرساخت‌های لازم است که ما باید از داخل کشور آن را برطرف سازیم. مشخص است زمانی که سهامداران داخلی علاقه‌ای به فعالیت در بازار سرمایه نشان نمی‌دهند، سرمایه‌گذاران خارجی نیز ریسک انتقال پول خود به ایران را به جان نمی‌خرند. همچنین امروزه بورس ایران دارای قوانین سرسختانه‌ای است که سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند وارد راهروهای پر پیچ آن نشوند. بنابراین امروزه پیش از گسترش فعالیت‌های خود در بازارهای جهانی باید در ابتدا قوانین را اصلاح و تعدیل سازیم و در کنار آن باید اشاره داشت تا زمانی که رکود در اقتصاد و به ویژه در بورس ایران جریان داشته باشد، عضویت در آیسکو و دیگر سازمان‌ها در عمل نتیجه مثبتی نخواهد داشت و در نهایت منجر به ضرر و زیان ما می‌شود. یکی از کارشناسان اقتصادی در این زمینه به «آرمان» می‌گوید: فرایند عضویت سازمان بورس و اوراق بهادار ایران هشت سال به طول انجامید، اما در نهایت با انجام فرایند عضویت در زمستان ۱۳۹۴، سازمان بورس در بهار ۱۳۹۵ به طور رسمی با ابلاغ دبیرکل آیسکو به عضویت این نهاد مهم بین‌المللی درآمد. حیدر مستخدمین حسینی اعتقاد دارد: عضویت در آیسکو برای بازار سرمایه هر کشوری ضروری است، زیرا جذب سرمایه‌های خارجی بدون همکاری همه جانبه با سایر کشورها میسر نیست و امروز که ایران در برنامه‌های اقتصادی خود موضوع جذب سرمایه خارجی را مورد توجه دارد، باید فعالیت خود را در این سازمان‌ها گسترش دهد.