آداب صدقه دادن را یاد بگیریم

روزنامه آرمان: در شرع مقدس اسلام درباره ارزش و اهميت صدقه سفارشات زيادي شده است. آيات قرآن و روايات نيز كيفيت و اهميت صدقه دادن را بيان كرده است. در اسلام دو نوع صدقه مطرح است؛ يكي صدقه واجب مثل زكات و يكي هم صدقه مستحب. بر پايه آموزه‌هاي ديني؛ صدقه مستحبي يكي از كارهاي ارزشمند اجتماعي است كه البته داراي آدابي است و رعايت آنها در افزايش ثواب صدقه، نقش بسزايي دارد. در اين جا به نمونه‌هايي از اين آداب اشاره مي‌شود.

صدقه؛ از محبوب ترين و پاك‌ترين اموال

بنابر آيات قرآن، بهتر است صدقه از پاك ترين و محبوب ترين اموال باشد: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از قسمت‌هاى پاكيزه اموالى كه [از طريق تجارت] به دست آورده‌ايد و از آنچه از زمين براى شما خارج ساخته ايم؛ انفاق كنيد» «هرگز به [حقيقت] نيكوكارى نمي‌رسيد مگر اينكه از آنچه دوست مي‌داريد، [در راه خدا] انفاق كنيد و آنچه انفاق مي‌كنيد، خداوند از آن آگاه است»

اولويت صدقه دادن به خويشاوندان نزديك

رسول خدا (ص) در سخناني فرمودند: «در حالي كه اقوام نزديك انسان محتاج باشند؛ جاى صدقه دادن به ديگران نيست». پس اگر كسي چنين كاري را انجام دهد و با وجود بودن خويشاوند نيازمند، به ديگران صدقه دهد، فضيلت و ثواب كامل صدقه را از دست داده است. «صدقه بر خويشان نزديك، ثواب صدقه را دو برابر مي‌كند».

درخواست دعا از فقير

امام علي (ع): «زماني كه به فقيران، چيزى مي‌دهيد از آنها بخواهيد كه براي شما دعا كنند؛ زيرا دعاى ايشان در حق شما مستجاب مي‌شود...». امام سجاد (ع): «هر كسى بر بينواى ناتوانى صدقه بدهد و آن بينوا در آن حال براى او دعا نمايد؛ دعايش مستجاب مي‌شود».

منت نگذاردن بر صدقه

امام علي (ع) در سفارش خود به مالك اشتر فرمودند: «مبادا هرگز با خدمت‌هايى كه انجام دادى بر مردم منّت‌گذارى، يا آنچه را انجام داده اى بزرگ شمارى، يا مردم را وعده اى داده، سپس خلف وعده نمايى. منّت نهادن، پاداش نيكوكارى را از بين مي‌برد، و كارى را بزرگ شمردن، نور حق را خاموش گرداند»

صدقه دادن قبل از درخواست فقير

امام صادق (ع): «كار نيك بخشش، پيش از درخواست است. امّا آنچه پس از سوال و خواهش داده مي‌شود، پاداش آبرويى است كه [درخواست‌كننده] در برابر تو ريخته است؛ تمام شب را به بيدارى و ناراحتى گذرانده، و ميان اميد و نوميدى به سر برده است، بي آن كه بداند براى نياز خود به كجا رو كند؛ سپس عزم جزم كرده و با قلبى تپنده، و دست و پايى لرزان، و گونه اى افروخته از شرم، رو به تو آورده است، بي آن كه بداند با افسردگى از پيش تو باز خواهد گشت يا با شادى؟» البته روشن است كه اين عمل، براي افراد مستحقي است كه نياز به كمك پيدا كرده اند.

واسطه در صدقه دادن

پيامبر اسلام (ص): «و كسى كه مال صدقه را از شخصي گرفته و به نيازمندى برساند همان پاداش صدقه‌دهنده را خواهد داشت؛ و اگر صدقه چهل‌هزار دست بگردد تا به مستمند برسد، همه آنان [كه در اين كار خير شركت داشته اند] پاداش كامل صدقه را خواهند برد.».