تاملی در خوش‌بینی رئیس‌جمهور به رشد اقتصادی

روزنامه خراسان: روز گذشته رئیس جمهور در مجمع سالانه بانک مرکزی، بار دیگر با دفاع از عملکرد اقتصادی دولت خویش، همزمانی نرخ تورم تک رقمی و رشد اقتصادی مثبت را در دوران پس از انقلاب بی سابقه دانست. در واقعیت هم انصاف حکم می کند، عملکرد دولت در مهار نوسانات بازار و کنترل نرخ تورم را مورد تقدیر قرار دهیم. با این حال بحث بر سر اصرار و تاکید بسیار زیاد جناب آقای رئیس جمهور در دفاع از رشد اقتصادی نیمه نخست سال جاری است. نرخی که به اعلام بانک مرکزی 7.4 و به اعلام مرکز آمار 6.5 درصد بوده است. این نرخ اگرچه اتفاقی مثبت محسوب می شود، اما خوابیدن در باد چنین اعدادی و غفلت از تفسیر این ارقام، گمراه کننده است و حتی این شائبه را ایجاد می کند که آمار و ارقام برای نمایش دادن استفاده می شود، نه شناخت واقعیت و برنامه ریزی بر مبنای آن.

ابتدا لازم به یادآوری است که رشد اقتصادی در معنای عام آن به معنای رشد تولید کالا و خدمات در اقتصاد است. این رشد یا به صورت کمی در قالب افزایش حجم تولیدات صورت می گیرد و یا در قالب تولید محصولات باارزش تر. طبیعی است که هرچه رشد از محل تولید محصولات باارزش تر باشد، کیفیت بیشتری دارد. علاوه بر این برای این که رشد اقتصادی مفیدتر به حال اقتصاد کشور باشد، لازم است این رشد دارای 2 ویژگی مهم باشد؛ فراگیری و اشتغالزایی.

نگاهی به ارقام رشد اقتصادی اعلام شده از سوی مرکز آمار و بانک مرکزی نشان می دهد که رشد اقتصادی نیمه نخست امسال رشدی است که تا حد بسیار زیادی متکی به نفت است. با اجرای برجام و 2 برابر شدن صادرات نفت ایران، عملا اکنون ایران 2 برابر سال پیش نفت می فروشد. بخش نفت هم به همین دلیل در آمارهای بانک مرکزی و مرکز آمار رشد 50 تا 60 درصدی را نشان می دهد. رشد بخش صنعت نیز تاحدی بهبود یافته است و براساس گزارش مرکز آمار به 3.7 درصد رسیده است، اما آمار وزارت صنعت از تولیدات صنعتی نشان می دهد که این رشد بیش از هر چیز متکی بر صنایع بزرگی نظیر خودروسازی و متکی بر قطعات خارجی است.

این آمار نشان می دهد که رشد مذکور فراگیر نبوده است و نگاهی به وضعیت صنایع کوچک و بخش خدمات نشان می دهد که رشد این بخش ها همچنان پایین است. علاوه بر این آمار اشتغالزایی مرکز آمار موید این است که وضعیت اشتغالزایی بهبود چندانی را نشان نمی دهد. براساس اعلام مرکز آمار تعداد شاغلان در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته فقط 600 هزار نفر افزایش یافته است. آن هم در شرایطی که سالانه یک میلیون نفر به آمار متقاضیان شغل اضافه می شوند. البته طبیعی هم هست که تولید در بخش هایی نظیر نفت و صنایع بزرگ کمتر اشتغالزاست و عمده نیروی کار کشور در بخش های صنایع کوچک و خدمات هستند که رشد چندانی نداشته است.