چاه‌ها، بختگان را سیاه بخت کردند
چاه هایی که بختگان را سیاه بخت کردند و یا تغییر مالکیت آب از مردم به دولت عناوینی بود که در میزگرد بررسی احیای بختگان بررسی شد، نشستی که سعی کرد عوامل سیاه بختی تالاب را مطرح کند.
در این میزگرد رئیس اداره محیط زیست، رئیس مرکز پژوهش علوم جوی دانشگاه شیراز، اساتید آب‌شناسی، کشاورزی، زمین شناسی و دبیر کمپین «ما صدای بختگان هستیم» حضور داشتند.
تغییر مالکیت آب از مردم به دولت سبب کم‌آبی شده است
محمد جعفر ناظم السادات، مدیر مرکز پژوهش‌های علوم جوی دانشگاه شیراز،اظهار داشت: نمی‌توان آب را به صورت پایدار از سدها به دریاچه بختگان رساند، این موضوع تلخ است اما واقعیت دارد.
وی با اشاره به این نکته که قدم برداشتن برای احیای تالاب بختگان وظیفه ما است، گفت: نباید انتظار داشت در طول یکی دو سال شاهد پرآب شدن دریاچه باشیم، چرا که روابط اجتماعی مردم با دولت و طبیعت تغییر کرده و باید تصحیح شود.
ناظم السادات با بیان اینکه باید مردم را به سمت درختکاری بیاوریم، تصریح کرد: از زمانی که در مالکیت آب، دولت به جای مردم نشست مشکل بی‌آبی پدید آمد، بنابراین باید مردم را دوباره وارد میدان کرد.
وی افزود: قدرت اجرایی در مقابله با تخلفات در مورد آب وجود ندارد، به طور مثال برای مقابله با شلتوک‌کاری حتی اگر نیروی نظامی هم وارد عمل شود، جوابگو نیست.
مدیر مرکز پژوهش‌های علوم جوی دانشگاه شیراز بیان کرد: ما نیاز به اقدامات فرهنگی داریم، چرا زمانی که در مدیریت یک فرد کاهش میزان ذخیره آب مشاهده می‌شود، آن مدیر تشویقی می‌گیرد؟ مدیریت‌ها را باید بر اساس سوابق و فعالیتشان در مورد آب انتخاب کرد.
بودجه معوقه ۲.۵میلیاردی محیط زیست استان فارس باید پرداخت شود
عزت‌الله رئیسی اردکانی محقق، پژوهشگر و استاد آب‌شناسی بخش علوم زمین دانشگاه شیراز، کمپین «ما صدای بختگان هستیم» را آغازی برای فعالیت علمی و دقیق بر روی تالاب بختگان دانست و گفت: سمن‌های فعال محیط زیست باید بدانند که نیاز به گسترش دارند تا همه اقشار به محیط زیست حساس شوند.
وی از کمپین خواست تا به یک سمن تبدیل شود تا بتواند به صورت قانونی به کار خود ادامه دهد و افزود: برای مقابله با کم‌آبی و نجات بختگان باید اقداماتی انجام داد، تاکید بر روی بستن چاه‌ها به طور مستقیم سبب اختلاف بین بالادست و پایین دست دریاچه می‌شود.
رئیسی از متخصصان خواست تا بر روی خواسته‌های قانونی و حیاتی تاکید کنند و برخی از این خواسته‌ها را اینطور عنوان کرد: تسریع برنامه‌های تعادل‌بخشی وزارت نیرو در حوزه آب، تخصیص بودجه معوقه ۲.۵ میلیاردی محیط زیست استان فارس، نصب کنتور کنترل آب در تمام حوزه‌ها، افزایش بودجه تعادل‌بخشی برای دریاچه‌های خشک شده به ویژه بختگان و تغییر الگوی کشت که در مجلس هم تصویب شده است.
وی افزود: باید بر روی صرفه‌جویی انجام شده بعد از نصب کنتور مطالعه شود، همچنین رسانه‌ها باید برای نجات محیط زیست و تالاب بختگان فعالیت کنند.
رئیسی با بیان ضرب‌المثل «عزای همگانی، شادی است» عنوان کرد: باید همه درد این بی‌آبی را بچشند و نباید این مختص یک عده باشد، نمایندگان مجلس و ائمه جماعت که تریبون دارند حساسیت این موضوع را به مسئولان و مردم تاکید کنند.
در آگاه‌سازی مردم علمی عمل شود نه احساسی
ضرغام محمدی، رئیس بخش زمین دانشکده علوم شیراز در این میزگرد تاکید کرد: در درج اطلاعات و انتشار مطالب مرتبط به تالاب‌ها و به ویژه بختگان باید علمی بودن مطالب را رعایت و از بروز جو احساسی جلوگیری کرد.
وی گفت: یکی از راه‌های مقابله با بحران آب کنونی بستن چاه‌های غیرمجاز است اما باید عمق این چاه‌ها را در نظر گرفت، گاهی اعلام می‌شود که ۱۰۰۰چاه را بسته‌اند اما متوجه می‌شویم تعداد زیادی از این چاه‌ها عمق چند متری دارند که نبستن و بستن آنها هیچ تاثیری ندارد.
محمدی با بیان اینکه باید از همین ابتدا استراتژی مشخص شود، تصریح کرد: باید اهداف کوتاه مدت و بلند مدت مشخص شود تا مردم نیز حمایت کنند.
تا زمانی که فرهنگ‌سازی نشود مشکل آب حل نمی‌شود حتی اگر سال‌های پرباران تکرار شوند
محمود معصومی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه شیراز، صحبت خود را با این سوال شروع کرد که آیا برداشت ۳۵ساله آب‌های زیرزمینی جبران‌پذیر است؟ و گفت: آیا اگر آب‌های سطحی بازگردند باز هم مردم به سمت مصرف بی‌رویه می‌روند؟ آیا با تکرار خشکسالی ما باید شاهد چنین شرایطی باشیم؟
معصومی با بیان اینکه تا زمانی که فرهنگ‌سازی نشود باز هم شرایط همینطور خواهد بود، افزود: برای اینکه جلوی مصرف و بی‌رویه آب را بگیریم باید ابتدا برای مردم اشتغال‌زایی و کشت‌های جایگزین معرفی کنیم.
وی بیان کرد: در حل این معضل بیش از نیاز به مدیریت، به رهبری نیاز داریم، باید این مسئله را طوری رهبری کرد تا از سیاست‌زدگی جلوگیری شود. ما بتوانیم مدیرین منطقه را انجام دهیم، برنج‌کار خودش هم می‌داند که در حال خیانت است و حاضر است کشت‌های جایگزین را انجام دهد.
عضو هئیت علمی مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه تصورات از مقدار آب مصرفی بعضی کشت‌ها غلط است، خاطرنشان کرد: کشت هنداونه برخلاف تصور عام از کشت گندم آب کمتری مصرف می‌کند.
معصومی اظهار داشت: هر قسمت که آب وجود دارد باید از کشت‌های کوتاه مدت استفاده کرد و سایر نواحی به سمت کشت‌های دیمی و نیمه‌دیمی رفت، اما مساله این است که جهاد کشاورزی امکان تغییر الگوی کشت را ندارد، چون مردم دیگر به آن اعتماد ندارند.
قانون باید به فرهنگ تبدیل شود
عزت‌الله رئیسی در ادامه صحبت معصومی گفت: قانون باید به فرهنگ تبدیل شود، زیرا در ایران فرهنگِ کارِ تعاونی وجود ندارد و تاکنون تعداد زیادی تعاونی تشکیل شده اما هیچ یک برقرار نمانده است.
رئیسی تصریح کرد: خودخواهی شخصی همه‌گیر شده است و چاره‌ای جز اعمال قانون و فرهنگ‌سازی از طریق قانون نیست، باید مجموعه‌ای از قانون و فرهنگ آب استان فارس را نجات دهد.
وی با بیان اینکه آب مصرفی باید به مقدار بارندگی باشد، افزود: نباید از آب‌های ذخیره استفاده کرد، باید نسبت به مقدار بارش کشت و استفاده کرد و به مقدار کاهش بارندگی از مقدار مصرف نیز کاست.
غدیر خادم‌الحسینی از اعضای اصلی کمپین «ما صدای بختگان هستیم» و یکی از کشاورزان استان فارس با اشاره به اینکه باید با توجه به آمار بیکاری منابع درنظر گرفت، بیان کرد: زمانی مسایل اجتماعی و اقتصادی با سیاست همراه شود، همه چیز نابود می‌شود.
وی با اشاره به جدی بودن بحران آب، تصریح کرد: ما در حال از دست دادن منابع هستیم، کشاورزان باید تحت کمیته‌ای مورد حمایت قرار گیرند، مسائل اجتماعی نباید تحت تاثیر مسائل اقتصادی و سیاسی قرار گیرد و به حاشیه کشیده شود.
خادم‌الحسینی با بیان اینکه دولت‌ها چون در حال گذرند، بنابراین در زمینه فرهنگ‌سازی حرکت ساختاری نمی‌کنند، گفت: حفر ۴هزار و ۸۰۰ حلقه چاه از سوی کشاورزان درخواست شده، که بعید نیست به زودی از روی کاغذ به مرحله عمل برسد، اکنون در ارسنجان چاه‌های ۲۰۰متری حفر می‌شود و این یک فاجعه است.
معترضان اصلی خود مصرف‌کننده‌های کلان آب هستند
عزت‌الله رئیسی با اشاره به اینکه کشاورزان کلان بیشترین آب مصرفی را دارند و چاه‌های عمیق نیز توسط آنها حفر می‌شود، خاطرنشان کرد: اعتراض‌های کنونی نیز از سمت قشر مرفه با کشت‌های بالا است و کشاورزان خُرد هنوز وارد میدان نشدند.
خادم‌الحسینی نتیجه‌گیری را همکاری دولت دانست و بیان کرد: باید قدرت اجرایی از سمت دولت باشد و نیارمند این است که دولت به عمق فاجعه پی ببرد تا اقدامی کند.
تعادل سابق هرگز برنمی‌گردد باید به تعادل جدید رسید
حمزه ولوی، رئیس محیط زیست استان فارس، که آخرین نفری بود که به جمع پیوست، گفت: به دلیل جنبه‌های مثبت کمپین «ما صدای بختگان هستیم» از آن حمایت کرده و پیشنهاد می‌کنم که به صورت یک سمن و قانونی به فعالیت خود ادامه دهد.
وی افزود: تشکل های مردمی در حوزه محیط زیست غیرانتفاعی و مستقل هستند و بدون پشتوانه کمک‌های دولتی فعالیت می‌کنند اما در صورت نیاز باید از از بخش‌های دولتی و خصوصی کمک بگیرند.
ولوی با بیان اینکه ماندگاری و ادامه فعالیت هر تشکل بستگی به درصد حمایت مردم دارد، عنوان کرد: سمن‌های زیادی در زمینه آب تشکیل شده است اما به دلیل تفننی و غیرکارشناسی بودن به نتیجه نرسیده است، بنابراین باید اهداف کارشناسی و علمی داشت و از تجربیات جهانی در این زمینه استفاده کرد و از ایجاد جو احساسی پرهیز کرد.
رئیس محیط زیست استان فارس با اشاره به اینکه نباید این خشکسالی را چند بارش خوب تمام شده بدانیم و تصریح کرد: برای رفع این خشکسالی و احیاء تالاب‌ها به یک برنامه ۱۵ ساله نیاز داریم.
وی خاطرنشان کرد: باید فاضلاب‌ها را به طور کامل تصفیه کرد، چاه‌های غیرمجاز را بست و برای چاه‌های مجاز کنتور گذاشت و نوع معیشت مردم را تغییر داد اما برای این کار به اعتبارات کلان نیاز است.
|
کارشناس |
نظر |
|
محمد جعفر ناظم السادات، مدیر مرکز پژوهش‌های علوم جوی دانشگاه شیراز |
از زمانی که در مالکیت آب، دولت به جای مردم نشست مشکل بی‌آبی پدید آمد، بنابراین باید مردم را دوباره وارد میدان کرد. |
|
عزت‌الله رئیسی اردکانی محقق، پژوهشگر و استاد آب‌شناسی بخش علوم زمین دانشگاه شیراز |
باید همه درد این بی‌آبی را بچشند و نباید این مختص یک عده باشد، نمایندگان مجلس و ائمه جماعت که تریبون دارند حساسیت این موضوع را به مسئولان و مردم تاکید کنند. |
|
ضرغام محمدی، رئیس بخش زمین دانشکده علوم شیراز |
گاهی اعلام می‌شود که ۱۰۰۰چاه را بسته‌اند اما متوجه می‌شویم تعداد زیادی از این چاه‌ها عمق چند متری دارند که نبستن و بستن آنها هیچ تاثیری ندارد. |
|
محمود معصومی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه شیراز |
برای اینکه جلوی مصرف و بی‌رویه آب را بگیریم باید ابتدا برای مردم اشتغال‌زایی و کشت‌های جایگزین معرفی کنیم. |
|
غدیر خادم‌الحسینی از اعضای اصلی کمپین «ما صدای بختگان هستیم» |
حفر ۴هزار و ۸۰۰ حلقه چاه از سوی کشاورزان درخواست شده، که بعید نیست به زودی از روی کاغذ به مرحله عمل برسد، اکنون در ارسنجان چاه‌های ۲۰۰متری حفر می‌شود و این یک فاجعه است. |
|
حمزه ولوی، رئیس محیط زیست استان فارس |
مسئولان مقصر اصلی نیستند، روزی همین مردم معترض از مسئولان آب خواستند و آنها هم تامین کردند و دولت هم حمایت کرد و امروز که مردم دریاچه بختگان را می‌خواهند باز هم دولت حمایت می‌کند. |
ولوی با بیان این نکته که استان فارس همواره بخشی از غذای کشور را تامین کرده، گفت: این استان اکنون نیازمند حمایت است، ما فقط یا پدیده خشکسالی دوره‌ایِ اقلیمی روبه‌رو نیستیم بلکه تغییر الگوی مصرف آب دلیل اصلی این بی‌آبی است.
رئیس محیط زیست استان فارس با تاکید بر اینکه تعادل سابق هرگز برنمی‌گردد و باید به تعادل جدید در این زمینه رسید، اظهار داشت: مسئولان که مقصر اصلی نیستند، روزی همین مردم معترض از مسئولان آب خواستند و آنها هم تامین کردند و دولت هم حمایت کرد و امروز که مردم دریاچه بختگان را می‌خواهند باز هم دولت حمایت می‌کند.
وی بیان کرد: طرح انتقال آب از خلیج فارس به دریاچه بختگان یک اشتباه محض است که ضربات جبران ناپذیری به محیط زیست می‌زند، پس نباید به آن عمل کرد.
در نتیجه این میزگرد تصمیم گرفته شد تا اتاق فکری با حضور کارشناسان و با فوریت برای احیاء تالاب خشک شده‌ی بختگان تشکیل شود.