خط قرمزهای حوزه نشر و کتاب از زبان معاون وزیر ارشاد

خبرگزاری ایسنا: سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد، امروز (هفتم اسفندماه) در دیدار هفتگی خود از کتاب‌فروشی‌ها، به کتاب‌فروشی پیام عدالت رفت و در حاشیه این دیدار، در جمع خبرنگاران، به پرسش‌های آن‌ها درباره ممیزی و اظهارات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره کاهش تعداد کتاب‌های غیرمجاز پاسخ داد. صالحی درباره بیشترین موضوعاتی که در حوزه کتاب و نشر، خط قرمز هستند، گفت: «ضوابط نشر، معیارها را برای ما مشخص کرده است. این ضوابط، معیار ما برای بررسی کتاب است و بررس‌های ما هم به این ضوابط توجه می‌کنند. کتاب‌های پایه و دانشگاهی به‌ندرت مشمول ممیزی می‌شوند. بیشترین کتاب‌ها و موضوعاتی که مشمول ضوابط قانونی می‌شوند، به ادبیات، دین و علوم انسانی مربوط هستند و در این سه حوزه، بیشترین مصداق‌ها پیدا می‌شود.» او درباره خودسانسوری نویسندگان،‌ شاعران و مولفان و تاثیر آن در درازمدت بر روند کتاب‌خوانی گفت: «ترجیح می‌دهم به جای خودسانسوری نویسندگان، از تعبیر تفاهم بین قانونگذار و نویسنده و مولف استفاده کنم. به نظرم مفاهمه تعبیر بهتری است. این‌که نویسنده و ناشر با تکیه بر قانون، تفاهم بهتری داشته باشند. اگر این تفاهم بین نویسنده و قانونگذار ایجاد شود، خودسانسوری‌های غلط و در کنار آن، سهل‌انگاری‌های نادرست کاهش پیدا می‌کند. اگر تفاهم را بیشتر کنیم کمک کرده‌ایم تا سوءتفاهم‌ها برطرف شوند، چون گاهی می‌بینیم شاعر یا نویسنده ما براساس یک تصور غلط، دست به خودسانسوری می‌زند و کلماتی را از متن خود سانسور می‌کند که مشکلی برای انتشار ندارد. اگر نویسنده،‌ مولف، ناشر و قانونگذار به یک تفاهم برسند، در واقع از خودسانسوری کاسته می‌شود.» صالحی در پاسخ به پرسشی درباره سخنان اخیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر کاهش میزان ممیزی کتاب‌ها و رسیدن تعداد آثار غیرقابل چاپ به ۵۶ عدد، توضیح داد:‌ «در صحبت‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چند نکته مورد توجه قرار گرفته است؛ نکته اول این‌که در حوزه نظارت بر امر انتشار کتاب، قانون باید معیار باشد و نه سختگیری یا حتی تساهل و سهل‌گیری. نکته دیگری که ایشان مطرح کردند، این بود که در اجرای قانون تلاش کنیم عموم کسانی که با موضوع آن قانون مرتبط هستند، یعنی شهروندان خود به اجرای قانون بپردازند، نه این‌که در ابتدا بخواهیم خودمان به اِعمال قانون بپردازیم.» او گفت: «همان‌طور که سهل‌گیری در اجرای قانون غلط است،‌ سخت‌گیری هم نادرست است، چون ممکن است به تضییع حقوق افراد منجر شود و در مواردی به فرار از قانون. در حوزه کتاب و نظارت، یک نگاه مبنایی و راهبردی وجود دارد. با همین نگاه، تلاش شده است که قضایا دنبال شود.» معاون فرهنگی وزیر ارشاد همچنین گفت: «نکته دیگر در صحبت‌های ایشان مبنی بر کاهش تعداد کتاب‌های غیرمجاز در پشت ممیزی است. البته این به معنی آن نیست که ما به قانون توجه نمی‌کنیم، بلکه سختگیری‌های سلیقه‌ای کاهش یافته است. نکته دیگری که در این بحث وجود دارد، این است که خود مولفان نیز خط قرمزها را رعایت کرده‌اند و همین باعث کاهش تولید آثار غیرمجاز شده است و این به معنی سهل‌انگاری در اجرای قانون نیست.» صالحی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر این‌که با توجه به صحبت‌های وزیر در اختتامیه جایزه کتاب سال که گفت در حوزه ممیزی مبنا بر تعامل وزارت ارشاد با مولفان است، آیا این مسئله در اداره کتاب به‌صورت یک رویه درآمده و تغییری در این زمینه روی داده است؟ گفت: «این مسیری است که در طول دو سه سال اخیر اجرایی شده است. در این مدت، اگر ناشری اعتراض داشته، به کمیته دوم و اگر باز هم به رای این کمیته اعتراض داشته، کمیته سومی در نظر گرفته شده که اعتراض خود را به آنجا اعلام کند. این کمیته‌ها تا روی کار آمدن دولت فعلی، فعال نبودند، اما در این سه سال، ما این مسیر را طی کردیم و کاهش تعداد کتاب‌های غیرمجاز در همین مسیر انجام شده است.» معاون فرهنگی وزارت ارشاد افزود: «نکته دیگر که در این دوره به آن توجه شده، گفت‌وگوها بین اداره کتاب و خود مولف بوده است. در گذشته، این گفت‌وگوها بیشتر بین ناشر و اداره کتاب صورت می‌گرفت، اما در حال حاضر این گفت‌وگوها در کنار ناشر، با مولف هم انجام می‌شود.» صالحی همچنین درباره میزان آمادگی شهر آفتاب برای برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب، توضیح داد: «ما سال گذشته با این‌که برای اولین‌بار نمایشگاه را در شهر آفتاب برگزار کردیم، رضایت نسبی داشتیم. برای سال دوم هم وزارت ارشاد و همه ناشران و مسئولان شهر آفتاب از تجربه‌های سال گذشته استفاده می‌کنند و در گفت‌وگوهایی که تا به حال با مسئولان شهر آفتاب داشته‌ایم، هرچه جلوتر رفته‌ایم، امیدوارتر شده‌ایم که نمایشگاه پیش رو، بهتر از گذشته برگزار شود.» صالحی همچنین درباره انتخاب کتاب‌فروشی و انتشارات پیام عدالت برای دیدار این هفته خود، توضیح داد: «یکی از دلایل این انتخاب، پرکار بودن انتشارات پیام عدالت است. دلیل دیگر این است که انتشارات پیام عدالت در واقع یک خانواده نشر را تشکیل داده که در کنار آن، چند ناشر دیگر به‌وجود آمده است. دلیل سوم هم تاکید بر اهمیت مکانی است که این کتابفروشی درآنجا در حال فعالیت است.» معاون فرهنگی وزارت ارشاد درباره تاثیر این کتابگردی‌ها نیز گفت: «ما از این کتابگردی‌ها از همان ابتدا، چند هدف را دنبال می‌کردیم؛ اول این‌که ارتباطات عمومی ما با ناشران و مولفان در فضایی فرهنگی صورت گیرد. نکته دیگر این‌که مسائل کتابفروشان و ناشران در همان محیط کارشان مورد بررسی قرار گیرد. تاکید دیگر ما این بود که کتابفروشی‌ها نقطه اتصال بخش تولید و مصرف هستند و از این نظر اهمیت زیادی دارند.» او گفت: «به اعتبار این حضورها در کتابفروشی‌ها که از یک‌ونیم سال قبل آغاز شد، اتفاقاتی در این حوزه رخ داد که بخشی از آن‌ها راه‌اندازی طرح‌هایی مانند عیدانه کتاب،‌ تابستانه و طرح پاییزی کتاب بود که باعث شد بخشی از یارانه‌ها به سمت کتابفروشی‌ها هدایت شود. همچنین برگزاری نمایشگاه‌ها در مراکز استان‌ها باعث گلایه کتابفروشی‌ها شد که ما به‌خاطر همین دیدارهای هفتگی در کتابفروشی‌های شهرستان‌ها متوجه شدیم و سعی کردیم بخشی از یارانه‌ها را به کتابفروشی‌ها هدایت کنیم.» او همچنین گفت: «طرح دیگری درباره حمایت از تاسیس، تجهیز و توسعه کتابفروشی‌ها داریم که با همکاری وزارت ارشاد و بانک شهر در حال سپری کردن مراحل پایانی تدوین و تصویب است و احتمالا تا دو هفته دیگر آماده می‌شود.» صالحی همچنین درباره قانون گرفتن مجوز توسط موزعان کتاب، گفت: «موزعان کتاب تا به حال مجوز نداشته‌اند، بخشی از آن‌ها به بنگاه‌های انتشاراتی وصل بودند و تعداد کمی از این موزعان خود ناشر نبودند. برای این دسته از موزعان که ناشر نبودند، در مواردی مشکلاتی ایجاد می‌شد و برخی خود اصرار داشتند که موزعان از وزارت ارشاد مجوز بگیرند. گام اول ما در این‌باره اعلام آمادگی برای ارائه مجوز به این فعالان حوزه نشر است. این مطالبه هم از ناحیه انجمن توزیع‌کنندگان کتاب وجود داشت. ما فعلا این گام را جلو رفته‌ایم؛ اما برای برخورد با آن‌هایی که مجوز ندارند هنوز تصمیمی گرفته نشده است.» در این دیدار، محمد سلگی، مدیر اداره کتاب و توسعه کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در پاسخ به پرسش خبرنگاری که از او درباره مجوز نگرفتن تعداد زیادی از کتاب‌های انتشارات روشنگران و مطالعات زنان سئوال کرد، توضیح داد: «صحبت‌های خانم لاهیجی درباره تعداد کتاب‌هایی که از این ناشر مجوز نگرفته‌اند، به یک یا دو سال مربوط نیست. احتمالا منظور او کتاب‌هایی است که در طول سال‌ها مجوز نشر نگرفته‌اند.»