پرتغال مصری؛ وصله ناجور نوروز ایرانی

روزنامه شرق؛ عبدالحسين طوطيايي*: سرماي ناگهاني پاييز امسال آسيب شديدي به باغات مرکبات و بيش از همه درختان پرتقال در شمال کشور وارد کرد. کشور ما با توليد سالانه پنج ميليون تن انواع مرکبات در شرايط عادي مي‌تواند از صادرکنندگان عمده در منطقه به‌شمار آيد، اما خسارت واردشده به اين ميوه طلايي‌رنگ که هرساله زينت‌بخش سفره نوروزي مردم کشورمان بود، از احتمال رونق حضورش در ديدوبازديد‌هاي نوروزي کاسته است.

در چنين شرايطي حلقه‌هاي فعال واردات نيز با دراختيارداشتن اهرم‌هاي رسانه‌اي، متوليان امر را براي واردات پرتقال (به‌خصوص از مصر) در فشار قرار داده‌اند. آيا قرارگرفتن پرتقال مصري در چيدمان سفره نوروزي زيبنده اين عيد و مراسم ملي ما ايرانيان خواهد بود؟ آيا با توجه به اينکه دولت تأمين اقلام اساسي مواد غذايي را براي خود مبرم مي‌داند بهتر نيست از همين نوروزي که مي‌آيد، تلاش و عزم عمومي را براي کاهش واردات و صرفه‌جويي‌هاي کلان با تحريم ميوه خارجي در سفره‌هايمان به تمرين بنشينيم؟ اگر در اين فرصت باقي‌مانده به نه گفتن به ميوه و به‌خصوص پرتقال‌هاي وارداتي بپردازيم، بحران سرمازدگي مرکبات را به فرصت‌هاي سازنده براي توسعه پايدار تبديل کرده‌ايم.

بدون‌ترديد براي استقرار مناسبات و سيستمي که نهايتا جامعه ما بتواند براساس آن از ظرفيت‌هاي نهفته کشور براي تأمين معاش و نياز‌هاي خود استفاده کند، پرهيز از اسراف‌هاي رايج و تأکيد بر افزايش بهره‌وري در حوزه مصرف ضروري است. ايجاد چنين زمينه‌اي مستلزم فرهنگ‌سازي و آفرينش هنجار‌هاي سازنده در باور و روابط با مردم است. براي نهادينه‌كردن هنجار‌هايي مانند صرفه‌جويي و بهره‌وري در مصرف، رسانه‌ها و الگوي رفتاري متوليان و صاحبان کرسي و امکان، نقشي بسيار کليدي را ايفا مي‌کنند. مردمي که در هشت سال جنگ نشان دادند از بذل مال و جان و فرزند هم فرونمي‌گذارند بر سفره‌اي کم‌رنگ، اما برخاسته از توليد داخلي نيز با دل و جان خواهند نشست.

آنچه اين مردم از آن رنج برده و باعث مي‌شود در شکوه و شکايت يا رقابت در مصرف بيشتر قرار ‌گيرند جداکردن خرج و سفره توانمندان از مردم است. دامن‌زدن رسانه‌اي به اين مصرف‌گرايي، اقتصاد شکننده و نفت‌آلود کشورمان را ناپايدارتر مي‌کند. آنها که از واهمه نارضايتي عمومي، درهاي واردات را روي پرتقال خارجي مي‌گشايند شايد ظرفيت همياري جامعه را به فراموشي سپرده‌اند.

آنچه که اين مردم را به ورطه نارضايتي سوق مي‌دهد، مناسبات نابرابرانه و گسست طبقاتي است، نه کمبود يا نبود پرتقال بر سفره آنها. اميدواريم با تلاش فرهنگ‌سازانه رسانه‌ها و گفت‌وگوي صميمي مسئولان با مردم، شرايط به‌گونه‌اي پيش برود که ميوه مشارکت‌هاي مردمي در مصرف درست را به‌جاي پرتقال‌هاي مصري، گلابي‌هاي چيني، سيب فرانسوي و... بر سفره همگرايي عمومي ببينيم؛ سفره‌اي که با تمام کم‌رنگي و کاستي‌هايش سرشار از همبستگي ملي و بي‌نياز از خرج‌کردن دلارهاي نفتي است.

*پژوهشگر کشاورزي