با بزرگترین موزه زیرزمینی ایران آشنا شوید

سرویس سبک زندگی فردا؛ مهدیه جهانگیر*: از همان لحظه رد شدن از پله‌ها که موج جمعیت همدیگر را فشار می‌دهند به داخل راهرو متروی تهران، تا وقتی که پا به داخل قطار می‌گذارم، چشم‌هایم مدام این طرف و آن طرف را می‌گردند تا چیزهای جدیدی را روی دیوارها پیدا کنند. دید زدن دیوارهای مترو عادت همیشگی من است. شاید چون برخلاف تجربه‌ام از ایستگاه متروی کشورهای دیگر، مترو تهران هیچ وقت برایم کسالت آور نیست.

شاید دلیل دیگرش این باشد که ایرانی‌ها کلا طبیعتی شاعرانه دارند. اگر وارد خانه آنها شوی از پرده‌ٔ روی دیوارها گرفته تا آینه‌ها و شمعدانی‌های نقره‌ای‌شان، تا مناره‌های مساجد و فرش‌هایشان، و حتی در غذاهایشان این طبیعت شاعرانه به وضوح نمایان است. همه چیز نشانه‌ای از اشتیاقشان به زندگی است، سلیقه خاص«ایرانی» دارند که خارجی‌ها به آن «روح ایرانی» می‌گویند. این روح ایرانی را به همه تزئینات اطرافشان اضافه می‌کنند و البته ایستگاه مترو از این قاعده مستثنی نیست.

حتی اگر ورودی ایستگاه‌های مترو همیشه جذاب نباشد - که این خط‌ های جدید ورودی‌های قشنگی دارد - و حتی وقتی که با فشار جمعیت در ساعات اوج شلوغی وارد مترو شویم باز هم سفر با مترو تهران داستان هیجان انگیزی از زندگی، هنر و حرکت است.

با هزینه‌ٔ بلیط مترو تهران، که صرف نظر از مسافتی که پیموده می‌شوند این روزها کمی کمتر از ۱۰ سنت می‌شود، می‌توانید به راحتی سفری به دور تهران و حومه‌ٔ آن داشته باشید بدون اینکه مجبور به تحمل ترافیک فشرده شهر باشید. ضمنا می‌توانید مجسمه‌ها، نقاشی‌ها، خاتم کاری‌ها، نوشته‌ها و خوشنویسی‌هایی را مشاهده کنید که به زیبایی سالن‌های مترو را برای دیدن مسافران مزین کرده‌اند.

مترو تهران علاوه بر اینکه روزانه بیش از ۲ میلیون مسافر را جابه جا می‌کند، موزه‌ای از هنر‌های معاصر هم هست. آخرین آماری که داشتم بیش از ۹۰۰ اثر هنری در ایستگاه‌های مختلف مترو نصب شده است و به طور متوسط در هر ایستگاه ۱۰ اثر وجود دارد و همه این آثار به وسیله‌ٔ هنرمندان به نام ایرانی خلق شده‌اند. در میان این آثار، ۵۰ عدد از آنها خوشنویسی نام‌های خداوند است. هرکدام از این آثار ریشه در فرهنگ، طبیعت، ادبیات و مذهب ایرانی‌ها دارد. ماده‌ٔ اولیه‌ای که برای خلق اکثر این آثار به کار می‌رود سرامیک، سنگ و آهن هستند و به مرور زمان و با توجه به موقعیت شلوغ مترو آسیب نمی‌بینند. سبک هرکدام از آثار هنری از یک ایستگاه تا ایستگاه دیگر بی‌نظیر بوده و براساس نام و تاریخچه هر ایستگاه طراحی و ساخته شده است.

این آثار هنری متروی تهران را با متروهای دیگر دنیا متمایز می‌کند. متروهای کشورهای معدودی در دنیا، مثل استکهلم سوئد وضعیت مشابهی دارند و سالانه تعداد زیادی گردشگر برای دیدن آثار هنری از متروی استکهلم بازدید می‌کنند. اما در بیشتر شهرهای دنیا مترو یک وسیله نقلیه زیرزمینی است با تونل‌های طولانی، پیاده روی‌های زیاد، پله‌های متعدد، سقف‌های کوتاه و مردمانی که معمولاً از چشم در چشم شدن با آن‌ها گریزانید. تنها می‌خواهید رد شوید و بروید و به مقصد برسید و برای قطار بعدی بی طاقت هستید تا از فشار جمعیت نجات پیدا کنید و مجبور نباشید با غریبه‌ها هم کلام شوید. مترو تهران هم همه‌ٔ اینها را دارد. مانند همه‌ٔ شهرهای بزرگ دیگر، زندگی در تهران بسیار پرشتاب و ماشینی است و بسیاری از مردم وقتی برای هدر دادن و نگاه کردن به دور و بر خود در ایستگاه‌ها ندارند. اما من یکی از آن افرادی هستم که می‌ایستم و از فضای داخلی مترو عکس می‌گیرم. برای آدم کنجکاوی مثل من، ایستگاه‌های مترو به صورت خود به خودی یک مقصد هستند.

زمانی که وقت بیشتری دارم پیش آمده که تنها برای کشف آثارهنری جدید و طراحی‌های جالب در ایستگاه‌هایی غیر از آنهایی که می‌خواستم بروم، از قطار پیاده شده‌ام. خطوط مترو تهران تنها به ۵ خط محدود شده است و مثلا در گسترش و بزرگی هنوز با مترو ۲۰ خطی شهری مثل شانگ‌های قابل مقایسه نیست. اما همین ایستگاه‌های محدود هستند که توجه و تحسین من را به سوی خود جلب کرده‌اند و مرا مجبور می‌کنند تا در ساعات شلوغ مترو کمی از سرعت خود بکاهم و به خود اجازه دهم برای دیدن آثار هنری جدید به دور و برم نگاهی بیندازم. همین ایستگاه‌های کوچک هستند که مرا ترغیب کردند تا در این نمایشگاه‌های زیبای هنر ایرانی که تمامش در زیر زمین پایتخت بزرگ ایران است قدم بزنم و خوشبختانه، همیشه قطاری هست که مرا از یک نمایشگاه به نمایشگاه دیگر ببرد.