دعوای ادامه‌دار ناجا و کانون سردفترداران/ هزینه تعویض پلاک خودرو چقدر تمام می‌شود؟
تا پیش از ایجاد تحول در نظام شماره‌گذاری وسایل نقلیه کشور، پلاکی که بر روی خودرو نصب می‌شد، متعلق به خودرو بود و نه مالک آن. اما حالا مالک خودرو، صاحب پلاک نیز شناخته می‌شود.
مراکز تعویض پلاک تهران، به‌واسطه انبوهی از معاملات روزانه خودرویی همیشه شلوغ هستند، اما این ازدحام در روزهای پنج‌شنبه یا ایام پایانی سال شدت بیشتری می‌گیرد. گرچه مدیریت صحیح مراکز تعویض پلاک و تعبیه پارکینگ مکفی و فراهم بودن همه امکانات برای انجام هر چه سریع‌تر مراحل فک و تعویض پلاک به کاهش معطلی و در صف ماندن کمک کرده، ولی به نظر می‌رسد پایتخت بی‌سر و ته تهران نیازمند مراکز بیشتری برای انجام هزاران تعویض پلاک روزانه است. روند کلی تعویض پلاک اگر مشکل خاصی رخ ندهد و در زمان مناسبی به مراکز تعویض پلاک مراجعه کرده باشید، تمام مراحل تعویض پلاک بیش از ۳ ساعت وقت نمی‌طلبد. اما اگر ساعات پیک و ازدحام را برای مراجعه انتخاب کنید یا در انجام یکی از مراحل تعویض پلاک خللی ایجاد شود، قطعا ساعت‌ها معطل خواهید ماند. پس از آن‌که صف خودروهای در انتظار تعویض پلاک به نزدیکی درب پارکینگ رسید، متصدی‌های مرکز شما را به پارکینگ هدایت کرده، برگه پارکینگ - معرفی به غرفه‌های تعویض پلاک - را به شما تحویل می‌دهند و کارتان از همین‌جا آغاز خواهد شد. درست است که در لحظات ابتدایی ورود به سالن با انبوهی از مردم روبه‌رو می‌شوید، اما مطمئن باشید در غرفه‌ها خیلی معطل نخواهید شد. مدارک را که تحویل دهید، برگه‌ای به شما می‌دهند که در آن مراحل پیش‌رو شفاف و صریح توضیح داده شده و باید یک به یک آنها را انجام دهید تا به لحظه پرچ‌کردن پلاک جدید به خودرو نزدیک شوید. چه متولد تهران باشید و چه نباشید، و چه پلاک موجود در انبار داشته باشید و چه پلاک اولی باشید؛ باید برای دریافت پلاک مرحله احراز محل سکونت را طی کنید؛ مرحله‌ای که البته در قالب واژگان خیلی هولناک به نظر می‌رسد، اما در عمل با ارائه یک قبض خدماتی مثل آب، برق، گاز و یا سند ملکی به نام خودتان یا اقوام درجه یک به پایان می‌رسد. بعد از طی مراحلی مثل تسویه حساب تخلفات رانندگی و پرداخت هزینه‌های مربوطه، به تحویل پلاک قدیمی و دریافت پلاک جدید می‌رسید. این خوان، خوان آخر است و فقط کمی در صف ماندن و همت نیروهای مرکز تعویض پلاک، برای چسباندن پلاک جدید را می‌طلبد. پس از انجام تمام این‌ها، می‌توانید به حرف‌های مسئولان ناجا گوش کنید و به همان سند سبز رنگ اکتفا کنید، یا به حرف‌های کانون سردفترداران گوش جان سپرده و با پرداخت هزینه اضافی، سند ثبتی را هم دریافت کنید. هزینه تعویض پلاک اگر قبلا برای تعویض پلاک ۲۵ هزار تومان پرداخت می‌کردید، حالا باید بیش از ۸۰ هزار تومان بپردازید. حدود ۳۰ هزار تومان از این هزینه به حساب شرکت پُست واریز می‌شود تا کارت خودرو را برایتان ارسال کنند و اما مابقی پول مربوط به روند تعویض پلاک است. نکته جالب توجه در مورد پرداخت هزینه تعویض پلاک این است که چه پلاک داشته باشید و چه برای اولین بار باشد که پلاک برایتان صادر می‌شود، هزینه یکسان است. اگر از فک پلاک تا نصب دوباره آن - در یک مرکز - مدت زیادی نگذشته باشد، همان پلاک در انبار می‌ماند و روز نصب به شما تحویل داده می‌شود؛ دقت داشته باشید که همان پلاک، با همان وضعیتی که داشته فقط چند روزی در انبار مانده و پلاک نو برای شما حک نشده است؛ اما برای همین پلاک که قبلا هزینه حک شدن آن را پرداخت کرده‌اید هم همان ۸۰ هزار تومان دریافت می‌شود. در واقع کسی که پلاک داشته هزینه‌ای همسان با فردی را پرداخت می‌کند که اصلا پلاک نداشته و قرار است پلاک جدید برای او صادر شود. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا نگهداری دو تکه ورقه آهنی در انباری با انبوهی از پلاک‌های نو و کهنه، باید هزینه داشته باشد؟ و از سویی اگر هزینه نگهداری طلب نمی‌شود و این ۸۰ هزار تومان تنها برای انجام روند کار است، چرا از کسانی که پلاک نو و سالم تحویل می‌گیرند هزینه بیشتری اخذ نمی‌شود؟ در همین رابطه، خبرنگار «فردا» با موسسه راهگشا، سازمان عهده‌دار روند تعویض پلاک تماس گرفت تا علت این همسانی قیمت برای روندهای مختلف را جویا شود؛ کارشناس این مرکز در پاسخ به سوال «فردا» مبنی بر «چرایی عدم وجود اختلاف هزینه میان پلاک‌های در انبارمانده و پلاک‌های نو»، گفت: «این مسئله از عهده موسسه راهگشا خارج است و طبق قانون عمل می‌شود. اداره فنی و مهندس راهور ناجا هزینه فرآیند تعویض پلاک را بدون در نظر گرفتن نو یا کهنه بودن پلاک تعیین کرده است؛ در نتیجه تفاوتی میان هزینه نصب و ارائه پلاک فک‌شده و پلاک جدید وجود ندارد.» ثبت محضری یا اکتفا به سند سبز؟ از اوایل امسال خبرهایی مبنی بر عدم نیاز به ثبت سند خودرو در دفترخانه منتشر شد و نیروی انتظامی بر کفایت سند سبز به عنوان سند رسمی خودرو تاکید داشت. از همان زمان تا یک ماه قبل دعوای میان ناجا و کانون سردفترداران بر سر قانونی یا غیرقانونی بودن ثبت سند در دفترخانه‌ها ادامه داشت. پلیس بر این باور است که اصرار کانون سردفترداران برای ثبت رسمی سند خودرو تنها برای دریافت هزینه بیشتر از مردم است و همان سند سبز ارائه‌شده در هنگام تعویض پلاک کفایت می‌کند و از طرفی نیز سردفترداران که احتمالا اجرای این طرح را مساوی با از دست دادن بخش عمده‌ای از درآمد خود می‌دانند، معتقدند که سند سبز خودرو وجاهت قانونی برابر با سند ثبتی ندارد و حتما باید بعد از تعویض پلاک به دفترخانه‌ها مراجعه کرد. اما این جدال نهایتا با رای اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی به نفع سردفترداران به پایان رسید. اوایل ماه جاری، رییس کانون سردفترداران با اعلام این خبر گفت: «با رأی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در کمیسیون اصل ۹۰ سند نقل و انتقال خودرو کمافی‌السابق در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود تا از بروز خسارت به خریداران جلوگیری شود.» محمدرضا دشتی اردکانی ادامه داد: «در صورت عدم مراجعه به دفاتر اسناد رسمی پس از تعویض پلاک از نظر قانون خریدار مالک خودرو نخواهد بود و براساس قانون و رأی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، برگه صادره از سوی مراکز تعویض پلاک تنها بر مالکیت پلاک دلالت دارد نه مالکیت خودرو.» دریافت هزینه به تناسب قیمت خودرو اگرچه دریافت هزینه برای ارائه خدماتی چون تعویض پلاک و انتقال سند، امری بدیهی‌ست و نقدی هم بر آن وجود ندارد، اما باید در نظر داشت که این همسانی هزینه تعویض پلاک برای یک خودروی ۱۰ میلیونی با یک خودرو ۱ میلیارد تومانی کمی منطقی به نظر نمی‌رسد و تجمیع هزینه انتقال سند و تعویض پلاک که در حداقلی‌ترین سطح خود، از ۲۰۰ هزار تومان هم فراتر می‌رود، می‌تواند فشاری مضاعف بر قشر ضعیف جامعه باشد و یک شوخی ساده برای جیب‌های پُر متمولان. در نتیجه حال که هزینه تعویض پلاک ثابت است و قرار نیست برای پلاک‌های در انبار مانده تخفیفی ارائه شود و یا از ثبت رسمی سند و پرداخت هزینه محضر صرف‌نظر کرد؛ حداقل انتظار آن می‌رود که هزینه تعویض پلاک، نسبت به ارزش ریالی خودروها تعیین شود تا فشار ناشی از پرداخت هزینه تعویض پلاک، به تناسب میان اقشار مختلف جامعه تقسیم شود.