شکست مطلق سیاست‌های پولی بانک مرکزی

طبق بررسی فارس از شهریورماه 92 تا آذرماه امسال نقدینگی 115 درصد و پایه پولی در سه سال منتهی به شهریور امسال 68 درصد رشد کرده است. در حالی که از ابتدای سال 89 تا شهریور 92 (3.5 سال) نقدینگی 115 درصد و پایه پولی 59.5 درصد رشد داشت.

کد خبر : 632135

خبرگزاری فارس: متغیرهای پولی و بانکی پایان آذر ماه آمارهایی بدتر از بدتر داشت. رسیدن بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی به رقم 104 هزار و 790 میلیارد تومان، رشد 28.1 درصدی نقدینگی در 12 ماه منتهی به آذر، عدم تسویه تنخواه بودجه و حفظ 35 هزار و 470 میلیارد تومان بدهی دولت به بانک مرکزی که 45.3 درصد رشد داشته است و از همه بدتر رشد 109.7 درصدی بدهی بانک های غیردولتی و موسسات اعتباری به بانک مرکزی دورنمای نامناسبی از سیستم بانکی را نشان می دهد. همین مساله اهمیت بررسی روند تغییرات متغیرهای پولی و بانکی در سال های اخیر و اثرات سیاست های پولی و مالی بر این مولفه های مهم اقتصادی را بیشتر می‌کند. با بازخوانی سیاست‌های پولی بانک مرکزی در دولت یازدهم، به ویژه در ماه‌های اولیه فعالیت مدیریت جدید، درمی یابیم که مشخص‌ترین سیاست این نهاد کنترل پایه پولی و افزایش نقدینگی از طریق افزایش ضریب فزاینده بود. اتخاذ این سیاست با توجه به نرخ تورم بالای 40 درصد در آن دوره منطقی به نظر می‌رسید،بارها رئیس کل بانک مرکزی، قائم مقام بانک مرکزی و معاون اقتصادی بانک مرکزی بر ضرورت کنترل پایه پولی تاکید کردند. به عنوان نمونه رئیس کل بانک مرکزی در 10 بهمن ماه با اشاره به کاهش رشد پایه پولی می گوید: کاهش رشد پایه پولی حاکی از موفقیت بانک مرکزی در برقراری انضباط پولی طی ماه‌های اخیر است. انتقاد به شیوه تامین مالی مسکن مهر و سهم 43 درصدی تامین مالی این طرح از پایه پولی شاه بیت همه سخنرانی‌های مسئولان اقتصادی بود و آنقدر تکرار شده بود که خبرنگاران به شنیدن آن عادت کرده بودند. کنترل پایه پولی، کنترل نقدینگی، مدیریت نقدینگی، انضباط پولی، استقلال بانک مرکزی، قلک فرض نکردن بانک مرکزی از سوی دولت همه و همه عباراتی بود که در همایش‌ها و نشست‌های مختلف از زبان مسئولان اقتصادی و غیراقتصادی شنیده می‌شد. نکته‌ای که بسیار مطرح می شد تمایز قائل شدن بین رشد نقدینگی از محل رشد پایه پولی و رشد ضریب فزاینده بود. مسئولان بانک مرکزی و وزیر اقتصاد همواره رشد نقدینگی از طریق پایه پولی را رشد ناسالم نقدینگی و رشد ناشی از رشد ضریب فزاینده را رشد سالم نقدینگی عنوان می کردند. اما با همه این استدلال‌ها و بحث‌ها رشد پایه پولی در پایان سال 92 به 17.8 درصد رسید و نقدنیگی (بدون احتساب آمار موسسات جدید) حدود 26 درصد رشد کرد. بانک مرکزی البته با استناد به رشد 27.6 درصدی پایه پولی در سال 91، عملکرد بانک مرکزی در این حوزه را موفق ارزیابی می‌کرد. با وجود کنترل بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در سال 92، بدهی بانک‌ها در سال 93 به شدت افزایش یافت و از 60 هزار و 260 میلیارد تومان به 85 هزار و 800 میلیارد تومان رسید، البته پایه پولی در سال 93 فقط 10.7 درصد رشد کرد.

اما این فرایند در سال 94 و 9 ماهه 95 تغییر کرد به طوری که نقدینگی و پایه پولی در دوره شهریور 92 تا شهریور و آذر 95 بیشتر از سال و سه نیم قبل از آن (ابتدای سل 89 تا شهریور 92) رشد کرده است.
سال/ دوره پایه پولی درصد رشد نقدینگی درصد رشد
1380 9،414 15.2 32 هزار و 95 28.8
1381 11 هزار و 716 23.1 41 هزار و 752 30.1
1382 12 هزار و 871 7.6 52 هزار و 659 26
1383 15 هزار و 120 17.5 68 هزار و 569 30.2
1384 22 هزار و 90 45.9 92 هزار و 101 34.3
1385 27 هزار و 997 26.9 128 هزار و 419 39.4
1386 36 هزار و 549 35.5 168 هزار و 29 27.7
1387 54 هزار و 84 47.6 190 هزار و 136 23.9
1388 60 هزار و 378 11.9 235 هزار و 585 23.9
1389 68 هزار و 693 13.7 294 هزار و 887 23.9
1390 76 هزار و 456 11.4 357 هزار و 72 21.1
1391 97 هزار و 579 27.6 460 هزار و 693 29
شهریور 1392 96 هزار و 123 - 506 هزار و 396 -
1392 114 هزار و 69 16.9 580 هزار و 12 25.9
1392* 118 هزار و 487* 21.4* 639 هزار و 550* *38.8
1393 131 هزار و 147 10.7 782 هزار و 384 22.3
1394 153 هزار و 360 16.9 1017 هزار و 280 30
شهریور 1395 165 هزار و 510 7.9 (رشد 6 ماهه) 1122 هزار و 710 10.4 (رشد 6 ماهه)
آذر 1395 -- -- 1184 هزار و 860 16.5 (رشد 9 ماهه)
طبق جدول بالا که از آمارهای بانک مرکزی استخراج شده است، حجم نقدینگی از شهریور ماه 92 تا آذر ماه امسال (بدون سهم در نظر گرفتن افزایش سطح پوشش آمار نقدینگی) 582 هزار و 394 میلیارد تومان رشد کرده که نسبت به شهریور ماه سال 92 (3 سال و 3 ماه) حدود 115 درصد افزایش نشان می‌دهد اما رشد خالص پایه پولی در مدت سه سال منتهی به شهریور ماه سال جاری حدود 68 درصد بوده است. با توجه به اینکه طبق اعلام مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی، 96 هزار میلیارد تومان از نقدینگی محاسبه شده بعد از شهریور ماه امسال ناشی از افزایش سطح پوشش آماری بوده است، این رقم از رقم کل در محاسبه حذف شد.
دوره درصد رشد پایه پولی
از شهریور 92 تا شهریور 95 68
از ابتدای 89 تا شهریور 92 59.5
دوره درصد رشد نقدینگی
از شهریور 92 تا آذر 95 115
از ابتدای 89 تا شهریور 92 115
بنابراین بانک مرکزی در دولت یازدهم نتوانسته پایه پولی و نقدینگی را بهتر از دوره قبل مدیریت کند و به عبارت دیگر در اعمال سیاست‌های پولی خود شکست خورده است. افزایش سهم بدهی بانک‌های غیردولتی از کل بدهی‌ها جدول زیر که از آمارهای بانک مرکزی اخذ شده است، روند تغییرات بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی را نشان می‌دهد.
سال بدهی بانک‌های تجاری درصد تغییر بدهی بانک‌های تخصصی درصد تغییر بدهی بانک‌های غیردولتی درصد تغییر
9 ماهه 1395 20 هزار و 210 25.3

58 هزار و 430

2 26 هزار و 150 109.7
1394

13 هزار و 880

134.9 57 هزار و 280 2.5 12 هزار و 470 48-
1393 5،910 122.2 55 هزار و 900 2.1 23 هزار و 990 748
1392 2،660 53.8 54 هزار و 770 23.9 2،830 2.1-
شهریور 92 5،929 242.5 46 هزار و 456 5.1 3،261 12.9
1391 1،730 48.4- 44 هزار و 210 21.9 2،890 30.8
1390 3،349 62.2- 36 هزار و 269 67.7 2،211 9.8-
1389 8،899 69.7 21 هزار و 622 155.6 2،450 23.2-
1388 5،245 66.8- 8458 13.1 3،189 361.2
1387 15 هزار و 797 89.2 7481 42.8 691 279.1
1386 8،347 124 5239 197.4 182 -
1385 3،727 33.3 1761 121.5 0 -
1384 2،796 64.9 795 75.2 0 -

سهم بانک‌ها از کل بدهی به بانک مرکزی

سال بانک‌های تجاری (دولتی) بانک‌های تخصصی (دولتی) بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری
95 19.2 درصد 55.7 درصد 25.1 درصد
94 16.6 درصد 68.5 درصد 14.9 درصد
93 6.8 درصد 65.1 درصد 28.1 درصد
92 4.4 درصد 90.8 درصد 4.8 درصد
شهریور 92 10.6 درصد 83.5 درصد 5.9 درصد
91 3.5 درصد 90.5 درصد 6 درصد
90 8 درصد 86.7 درصد 4.3 درصد
89 26.9 درصد 65.6 درصد 7.6 درصد
88 31 درصد 50.9 درصد 18.1 درصد
87 65.8 درصد 39.5 درصد 2.8 درصد

سهم بانک‌های تجاری دولتی، تخصصی دولتی و غیردولتی از کل بدهی به بانک مرکزی

سال شهریور ماه 92

آذر ماه سال 1395

همانطور که در جداول و نمودارهای بالا قابل مشاهده است، بانک مرکزی در این سال‌ها تلاش زیادی برای کنترل رشد بدهی بانک‌های تخصصی به ویژه بانک مسکن و تغییر شیوه نامناسب تامین مالی مسکن مهر کرده اما با توجه به اینکه در این سال‌ها نرخ بالای سود، ترازنامه بانک‌ها را به هم ریخت، بانک‌های تجاری دولتی و بانک‌های غیردولتی به کسری منابع مواجه شدند و از بانک مرکزی پول قرض کردند.

بنابراین بانک مرکزی به غیر از مهار تورم به هیچ‌یک از اهداف خود که مهم‌ترین آنها انضباط پولی بود، نرسیده است چرا که هم بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی 88.4 درصد افزایش یافته و رشد پایه پولی از 3.5 سال قبل (ابتدای 89 تا شهریور 92) بیشتر بوده است.

حال اینکه چرا تورم همچنان تک رقمی است، بحثی جداگانه دارد اما شواهد و قرائن متعددی وجود دارد که این دستاورد هم به کمک رکود تقاضا به وجود به دست آمده است.

لینک کوتاه :

با دوستان خود به اشتراک بگذارید: