در اتفاقی نادر؛ شاهرود «سار باران» شد!؟ +تصاویر

خبرگزاری مهر: عکاسان روزنامه ایزوستیا و روسیسکا گازتای روسیه هرساله در اوایل فوریه گزارش تصویری خود از ورود سارهای مهاجر به روسیه را به صاحبان این روزنامه‌های معروف تحویل می‌دادند اما امسال این امر با تأخیری چندروزه روبرو شد چراکه سارها برخلاف هرسال یا دیر به دریای اورال رسیدند و یا درراه تلف شدند. علت این ماجرا اما نزدیک‌تر ازآنچه فکر می‌کنیم برای ساکنان شاهرود ملموس است این روزها شاهرودی‌ها کافی است درب منازلشان را باز کنند تا حداقل یک یا دو سار را تلف‌شده در جلوی درب منزلشان ببینند پرندگان مهاجری که از جنوب می‌آیند تا در اواسط بهار خود را به زادگاهشان یعنی روسیه برسانند اما درراه به دلیل نامعلومی بر زمین می‌افتند موضوع وقتی جالب‌تر می‌شود که حتی گربه‌ها نیز تمایلی به تناول لاشه این پرندگان کوچک اما زیبا ندارند و این امر شاید شائبه بیمار بودنشان را تقویت کند.

دلیل مرگ سارها معلوم نیست خیابان مولوی شاهرود یکی از سرسبزترین خیابان‌های این شهرستان است معبری که از دو سمت با درختان چنار احاطه‌شده و در میانه‌اش پرتو باریک نور خورشید صحنه‌ای زیبا برای همشهریان می‌آفریند اما به دلیل وجود درختان فراوان در این خیابان این روزها کافی است که در آن گام بگذاری تا در مسیر یک هزار متری‌اش، حداقل ۱۵ تا ۲۰ لاشه سار مشاهده کنی. مرگ سارها در کنار سکوت رسانه‌ای در شاهرود موضوعی عجیبی است یکی از ساکنان بوستان گل‌ها در شاهرود به خبرنگار مهر، گفت: چند روز پیش با صدای برخورد جسمی به سقف کاذب ایوان به حیاط رفتیم و باکمال تعجب لاشه شش پرنده کوچک که درون کف یک دست جا می‌شدند را مشاهده کردیم آن‌ها را با پلاستیک جمع کرده و در سطل آشغال انداختیم اما در کمال شگفتی سه لاشه سار دیگر در روز بعد در حیاط موجود بود این امر در کنار سکوت رسانه‌ای در شاهرود موضوعی عجیبی بود. عماد حسنی بیان داشت: دلیل این امر برایم جای سؤال داشت اما از آن مهم‌تر این بود که از تاریخ ۱۸ بهمن تا ۲۳بهمن حداقل ۱۳لاشه سار دیگر در حوالی خیابان‌های مولوی، بوستان گل‌ها، شهربانی و خرقانی شاهرود یافتم حتی یک‌بار این موضوع را با سامانه تلفنی چهاررقمی دامپزشکی نیز در میان گذاشتم و آن‌ها تنها گفتند از لمس لاشه خودداری کنید اما دلیل مرگ ناشناخته است. سار باران ادامه دارد فعال محیط‌زیست و فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رشته حفاظ از محیط‌زیست شاخه مدیریت شهری درباره این پدیده غیرمعمول، گفت: سار باران در شاهرود همچنان ادامه دارد این پدیده نخستین بار در روز ۹بهمن‌ماه توسط یکی از شهروندان در گروه‌های تلگرامی گزارش شد اما به‌سرعت در سطح شهر دهان‌به‌دهان گشت و من تحقیق کوچک خود را درباره این موضوع از روز دهم بهمن‌ماه با نمونه‌گیری از سه لاشه سار آغاز کردم. تا اعلام نظر قطعی دامپزشکی باید صبر کرد اما شواهد نشان می‌دهد این بیماری می‌تواند آنفولانزای پرندگان باشد

الهام طبسی بیان داشت: متأسفانه دلیل مرگ سارها هنوز مشخص نشده اما آنفولانزای پرندگان محتمل‌ترین گزینه است چراکه این امر در آذرماه سال جاری نیز توسط مدیرکل دامپزشکی استان سمنان گوشزد شده بود.

وی درباره سارها، توضیح داد: سار که آن‌را استارلینگ نیز می‌نامند تقریباً در همه کشور پراکنده است و انواع مختلفی نیز دارد جالب است بدانید که این پرندگان کوچک که تنها ۱۸سانتی‌متر طول دارند تنها در نیمکره شمالی زمین یافت می‌شوند و در شهریور از سیبری به جنوب ایران می‌آیند و در بهار به سیبری بازمی‌گردند و در مسیرشان از شاهرود و چندین استان دیگر کشور نیز عبور می‌کنند این پرنده به دلیل حشره‌خوار بودن مستعد مشکلاتی ازجمله گم‌شدن در مسیر کوچ، دام افتادن پرندگان شکاری، شکار انسانی، بیماری‌های ویروسی مانند آنفولانزای پرندگان و بیماری‌های باسیلی مانند آنترینت تکنوریک هستند. این فعال محیط‌زیست بیان داشت: تا اعلام نظر قطعی دامپزشکی باید صبر کرد اما شواهد نشان می‌دهد این بیماری می‌تواند آنفولانزای پرندگان باشد اما موضوع دیگر این است که چرا بدن این پرندگان در کسری از ثانیه مانند چوب خشک می‌شود؟ دست زدن به لاشه پرندگان ممنوع دامپزشک شاهرودی درباره این پدیده، گفت: بنده از دلیل این امر همچنان بی‌اطلاع هستم اما اگر فرض را برداشتن آنفولانزای پرندگان بگذاریم علل و عامل مختلفی را برای آن می‌توان یافت که وجود ترکیبات ضد تغذیه‌ای در مواد غذایی مانند دانه و یا حشره ریزی که پرنده از آن تغذیه می‌کند به مایکوتوکسین‌ها که نوعی قارچ هستند در کنار رشد قارچ در روده، محیط آلوده، کوکسیدیوز، بیماری در کلونی مانند زخم‌های عفونی و ... می‌تواند عامل این بیماری باشد. حمیده محمدی بیان داشت: تشخیص بیماری با توجه به نشانه‌های بالینی تا حدودی می‌تواند مشخص شود اما باید کالبدگشایی وپاراکلینیک را نیز در نظر داشت. درمانی برای سارها وجود ندارد چراکه این پرنده در دسته‌های هزاران هزار کوچ می‌کنند و دارو خوراندن به آن‌ها محال است. وی افزود: در مواردی که مورد بیماری مرغ مولد یا تخم‌گذار باشد معمولاً بیوسکیوریتی، استفاده از مواد سالم و غیر آلوده می‌تواند راه جلوگیری از شیوع این بیماری باشد اما در سار که عمدتاً حشره‌خوار است این موضوع کمی متفاوت است متأسفانه به نظر من درمانی برای سارها وجود ندارد چراکه این پرنده در دسته‌های هزاران هزار کوچ می‌کنند و دارو خوراندن به آن‌ها محال است مگر اینکه تلاش کنیم تا بستر محیط را از آلایندگی‌ها پاک‌کنیم اما به نظر من درمانشان محال است و تا زمانی که عامل بیماری مشخص نشده مردم از دست زدن به لاشه این پرندگان خودداری کنند.

این دامپزشک درباره اینکه این بیماری تا چه اندازه خطرناک است، گفت: آن‌طور که گفته می‌شود حتی گربه هم لاشه این حیوانات را نمی‌خورد این دلیل بر خطرناک بودن نیست بسیاری گربه‌ها لاشه یک‌ساعته پرنده مردار را نیز نمی‌خورند پس این دلیل نمی‌شود که بگوییم گربه‌ها بیماری را تشخیص می‌دهند اما احتیاط نشان می‌دهد که باید از این لاشه‌ها دوری کرد چراکه نوعی از آنفولانزای مشترک بین انسان و طیور وجود دارد که توضیح آن در این مجال دشوار است اما در کل همشهریان موارد را بلافاصله گزارش دهند و حتی‌الامکان این پرندگان را در سطل آشغال نیندازند. هنوز موردی به دامپزشکی ارجاع داده نشده است معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان سمنان اما در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: هنوز موردی از شهرستان شاهرود به این اداره کل ارجاع نشده که بتوانیم درباره این پدیده اظهارنظر کنیم و تا زمانی که گزارشی نیاید چیزی نمی‌توانیم گفت. حسن هاشم زاده بیان داشت: تلفن چهاررقمی ۱۵۱۲ برای گزارش‌های مردمی درباره موارد مشابه از سوی دامپزشکی استان اعلام‌شده که تاکنون دراین‌باره نیز گزارشی نداشته‌ایم اما برای بررسی این موضوع باید با اداره دامپزشکی شاهرود رایزنی کنید. در سال‌های قبل نیز این تلفات پرندگان مهاجر وجود داشت و این نکته‌ای طبیعی است که علت آن نه آنفولانزا بلکه برودت شدید هوا است نکته قابل‌تأمل اما این است که در پی تماس خبرنگار مهر، با اداره دامپزشکی شاهرود عوامل این اداره بیان داشتند که از مرکز استان دستور دارند تا درباره آنفولانزا هیچ سخنی را به زبان نیاورند و درباره بیماری‌های رایج در جامعه تنها باید با معاونت سلامت اداره کل دامپزشکی تماس گرفت معاونتی که خود، اداره شاهرود را موظف به پاسخگویی می‌داند و درنهایت این مراوده پینگ‌پنگی به این نتیجه رسید که مسئولان دامپزشکی پاسخ قانع‌کننده‌ای به این موضوع نخواهند داد. دراین‌بین اما یکی از کارکنان این اداره که افشای نام خود را منوط به اجازه اداره کل دامپزشکی استان سمنان دانست، به خبرنگار مهر، گفت: در سال‌های قبل نیز این تلفات پرندگان مهاجر وجود داشت و این نکته‌ای طبیعی است که علت آن نه آنفولانزا بلکه برودت شدید هوا است. وی در پاسخ به این سؤال که اگر علت این مرگ‌ومیر پدیده‌ای غیر از سرمای هوا باشد، آیا اقدامی در دامپزشکی شاهرود درباره تشخیص آن صورت گرفته یا خیر، بیان داشت: بله اما هنوز چیزی معلوم نیست و مردم بهتر است به لاشه پرندگان دست نزنند. مردم آنفولانزا را گزارش دهند هنوز علت مرگ سارها در شاهرود مشخص نیست اما وقتی شائبه آنفولانزا در استان سمنان تقویت می‌یابد که به خبرهای منتشرشده از سوی دامپزشکی استان طی ۱۰۰روز اخیر نگاهی بیاندازیم. خبرگزاری مهر، ۲۰دی‌ماه ۹۵: رئیس دامپزشکی سمنان از تشکیل ستاد اجرایی کنترل و پیشگیری از آنفلوانزای فوق حاد در سمنان خبر داد و گفت: این ستاد با همراهی دستگاه‌های عضو مانند فرمانداری، جهاد، بسیج و ... نسبت به اقدام سریع درباره مقابله با بیماری آنفولانزای پرندگان در آماده‌باش قرار دارد. وحید قدس همچنین از برقراری کشیک آنکال ۲۴ ساعته دامپزشکی در سمنان خبر داد و ابراز داشت: این اکیپ‌ها آماده دریافت گزارش‌های مردمی و ورود به رسیدگی موضوعی درباره مشاهده موارد احتمالی بیماری در اقصی نقاط شهرستان هستند. وی همچنین از مردم خواست تا در صورت مشاهده علائمی نظیر شروع ناگهانی تلفات با روند افزایش در تعداد طیور، انتشار ناگهانی بیماری در گله، بی‌حالی شدید، پژمردگی و دورهم جمع شدن مرغ‌ها، کاهش شدید مصرف دانه، افت ناگهانی و شدید تولید تخم‌مرغ روزانه، علائم تنفسی حاد و سیاه شدن و خونریزی تاج، ریش و ساق پای مرغ و خروس، مراتب را به دامپزشکی اعلام کنند. وقتی پیگیری‌ها بی‌فایده است با خروج از سیکل اداری عجیب‌وغریب دامپزشکی استان سمنان باید علت ماجرا را از کارشناسان این امر جستجو کرد عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران در گفتگوی تلفنی با خبرنگار مهر، درباره ادعای دامپزشکی شاهرود، گفت: من هنوز بر روی لاشه پرندگان کار تحقیقاتی صورت نداده‌ام و نمی‌توانم قطع به‌یقین بگویم که این امر ناشی از آنفولانزا است یا بیماری دیگر اما اینکه بگوییم برودت هوا باعث مرگ‌ومیر است نکته‌ای خنده‌دار به نظر می‌رسد. در برخی شهرها مانند یزد، خور و بیابانک، اردکان، کاشمر و ... نیز مواردی از مرگ سارها اتفاق افتاده است دکتر کمالی فر بیان داشت: این پرنده شش ماه از سال را در روسیه و بالکان می‌گذراند در دشت‌های مسطح آن منطقه تخم‌گذاری می‌کند بافت پرهای این پرنده مبین سردسیر بودنش است و این عجیب است که براثر سرما تلف شوند مثل این است که بگوییم روباه قطبی در سرما جان باخت! وی افزود: اگر مسئولان دامپزشکی بر روی این لاشه‌ها تحقیق نکرده‌اند نباید هم دقیقاً اظهارنظر کنند همان‌گونه که ما نیز دراین‌باره اظهارنظر قطعی نکرده‌ایم و من از بررسی‌های تلفنی و تبادل ایمیل با همکارانم در برخی شهرها مانند یزد، خور و بیابانک، اردکان، کاشمر و ...موضوع را مطلع شدم چراکه در آن شهرها نیز مواردی اتفاق افتاده بود. مرگ پرندگان دلایل دیگری نیز دارد کارشناس بازنشسته کشاورزی و طیور جهاد کشاورزی استان سمنان نیز درباره این موضوع به خبرنگار مهر، گفت: سارها حشره‌خوار هستند و می‌تواند علت مرگشان تغذیه از حشراتی باشد که امروز با نوعی بیماری درگیر هستند لذا همه‌چیز را نباید به آنفولانزا مرتبط کرد چراکه دامپزشکی هم به دلیل عدم تشویش عمومی در بیان کلمه آنفولانزا بسیار محتاط عمل می‌کند. محمدعلی عرب عامری بیان داشت: به نظر من مشکل سارها را باید در تغذیه آن‌ها دانست امروز حشرات براثر آفت‌کش‌ها آن‌قدر کم شده‌اند که دیگر حجم غذای موردنیاز ده‌ها هزار سار در شهرستان شاهرود موجود نیست. سارها حشره‌خوار هستند و می‌تواند علت مرگشان تغذیه از حشراتی باشد که امروز با نوعی بیماری درگیر هستند لذا همه‌چیز را نباید به آنفولانزا مرتبط کرد وی افزود: از سوی دیگر مردمی هستند که پرندگان غذا می‌دهند متأسفانه چینه‌دان این پرندگان به برخی غذاها مانند برنج واکنش نشان می‌دهد و باعث مرگ آن‌ها می‌شود از سوی دیگر این پرندگان اگر راه خود را گم کنند قطعاً خواهند مرد پس نباید همه‌چیز را به‌سرعت به بیماری ربط داد. سار باران ادامه دارد بر طبق گفته دامپزشکی شاهرود اتلاف پرندگان مهاجر پدیده‌ای نو نیست اما دراین‌بین این سؤال پیش می‌آید که پس از سال‌ها تکرار این واقعه چرا تاکنون به علت آن پی نبرده‌اند؟ از سوی دیگر این سار باران که گویی علتی ناشناخته دارد همچنان ادامه پیداکرده تا جایی که در بدو خروج از اداره دامپزشکی شاهرود و در مسافت ۲۰متری درب این اداره دو لاشه سار بر زمین مشاهده می‌شدند. سارها کوچک هستند اما وقتی در دسته‌های ده‌ها هزاری با یکدیگر پرواز می‌کنند رقصی هماهنگ را بر پهنه آسمان نیلی به تصویر می‌کشند حرکاتی که دست طبیعت آن‌ها را در دل این حیوان کوچک که در کف یکدست جا می‌شود، به زیبایی گنجانده و جلوه‌ای از خلقت خدای متعال را به رخ می‌کشد اما امروز مردم خرسند از دیدار رقص هماهنگ سارها و نگران از وجود لاشه‌های به‌ظاهر بیمارشان در شک و بیمی دوگانه هستند. دراین‌بین اما باید به انتظار نشست و دید که تا چه زمان باید ابرها به‌جای باران سار ببارند و تا چه زمان باید به انتظار اظهارنظر از سوی دامپزشکی استان سمنان بود تا دلیل مرگ این پرندگان زیبا مشخص شود هرچند تا آن زمان علاوه بر اتلاف تعداد زیادی از پرندگان زیبا، باید شاهد تأخیر چندروزه‌شان دررسیدن به سرزمین‌های روسیه سفید باشیم آنجایی که همچنان خبرنگاران با دوربین‌هایشان به انتظار شکار لحظات ورودشان هستند.