کرایه‌ ارزان‌تر، رمز موفقیت تاکسی‌های آنلاین است/ ۳۰ هزار تومان جریمه؛ سزای فعالیت در اسنپ و تپسی!

سرویس اجتماعی فردا؛ عماد صادقی نسب: از ورودشان به صحنه حمل‌ونقل شهری دو سال بیشتر نمی‌گذرد؛ گرچه می‌خواستند چراغ خاموش وارد عرصه شوند و همه مسافران را با خود همراه کنند، اما حاشیه‌ها باعث شد که نورافکن رسانه‌ها و توجهات عمومی بر اقدامات آنها بتابد و بر شهرت‌شان افزوده شود. امروز تاکسی‌های آنلاین به رقیب اصلی آژانس‌های مسافربری و شرکت‌های تاکسیرانی تبدیل شده‌اند و احتمالا تنها کابوس این شب‌های مالکان این کسب و کارها به حساب می‌آیند. سهولت در استفاده، پرداخت الکترونیکی کرایه و مهم‌تر از همه قیمت بسیار پایین سرویس‌های مسافربری آنلاین، آنها را با اقبال عمومی فراتر از انتظار مواجه ساخته، در حال به حاشیه‌راندن روش‌های سنتی حمل‌ونقل است و اکنون شرایط به نحوی رقم خورده که رقبای آن، هر روز برای سرکوب توسعه فناوری در کشور، دست به بهانه‌جویی می‌زنند و همه مشکلات شهری را ناشی از حضور این دست تاکسی‌های آنلاین می‌دانند؛ از نقش کلیدی در ترافیک بی‌سر و ته تهران تا فقدان امنیت در این سبک از حمل و نقل جزو اتهامات همیشگی تپسی و اسنپ است، اتهاماتی که چنان‌چه گفته شد، به پلکانی برای رشد بیشتر و برجسته‌شدن این سرویس‌ها در جامعه تبدیل شده‌اند. در واقع تاکسیرانی و اتحادیه آژانس‌های کرایه با همین حاشیه‌هایی که برای اسنپ و تپسی ساختند، به جای آن‌که در جلوگیری از گسترش آنها توفیق یابند، ناخودآگاه به تبلیغ این دو سرویس در جامعه دست می‌زنند و به نظر نمی‌رسد که چیزی به جز احکام قضایی منجر به تعطیلی همیشگی آنها، بتواند موج خروشان چنین سرویس‌های به‌روز و مدرنی را بخواباند. نسخه‌‌های بومی «اوبر» اسنپ و تپسی در واقع نسخه‌های بومی اپلیکیشنی هستند که چند سال قبل از ایالات متحده سر بلند کرد و حالا بخش اعظمی از جهان را در نوردیده است. در ساخت این دو سرویس ایرانی نوآوری خاصی به کار نرفته، اما حضور آنها در بازار حمل و نقل ایران باعث شد که دو قطب موافق و مخالف در مقابل هم به صف شوند و اتفاقاتی نو در حمل‌ونقل شهری به وقوع بپیوندد. البته ناگفته نماند که سرویس «اوبر» هم با وجود آن‌که در کشوری توسعه‌یافته خلق شد، در ابتدای فعالیت خود با مخالفت‌های متعددی روبه‌رو شد. در سال ۲۰۱۴ و در همان روزهای نخست ورود اوبر به آلمان، فرمانداری پایتخت این کشور، رای به ممنوعیت فعالیت آن داد و این حکم همچنان برقرار است. در ماه ژوئن همان سال نیز رانندگان تاکسی در لندن، پاریس و مادرید دست به کار شدند و پرچم مخالفت با این سرویس را برافراشتند. اما با تمام این مخالفت‌ها «اوبر» با ارائه سرویس مطلوب توانست گسترش چشمگیری را تجربه کند و امروز به یکی از قطب‌های حمل‌ونقل جهانی تبدیل شود. این توسعه‌طلبی «اوبر» تا جایی پیش رفت که در سال گذشته میلادی، همکاری با شرکت بزرگ ایرباس مدنظر قرار گرفت تا در «سائوپائولو» برزیل که سال‌هاست با ترافیک گره‌خورده دست و پنجه نرم‌ می‌کند، سرویس ارائه هلیکوپتر به مسافران فراهم شود؛ سرویسی که خوشبختانه این بار با مخالفت گروه خاصی مواجه نشد! ارتباط ترافیک با اسنپ و تپسی! چند روز قبل، در ادامه هجمه‌های سازمان‌ها و نهادهای مختلف علیه اسنپ و تپسی، مدیر عامل تاکسیرانی شهر تهران در پاسخ به مطالبات مردم برای روان‌سازی ترافیک پایتخت بیان داشت که تاکسی‌های آنلاین در ترافیک تهران نقش دارند و «فعالیت غیرمجاز مسافربرهای شخصی از طریق موبایل کاملا غیرقانونی است و به صاحبان این اپلیکیشن‌ها اخطار می‌دهیم که اگر تمکین نکنند، اقدامات قانونی که مقدمات آن فراهم شده در آینده اجرایی خواهد شد.» میثم مظفر در ادامه اظهارات خود گفت: «بنده تحت هر اعمال فشاری هم باشد از حق همکاران عزیز و تلاشگر تاکسیران دفاع خواهم کرد. بخشی از ترافیک تهران اکنون به‌خاطر افراد شاغلی است که پس از شغل اول خود به‌واسطه این نرم افزارها درسطح شهر مسافرکشی می‌کنند. امنیت اجتماعی مسافران و امنیت اقتصادی تاکسیرانان در معرض خطر است و ما برای آن یک راه حل مناسب داریم که به زودی اعلام خواهد شد.» اما با تمام این صحبت‌ها، «اتفاقا این سرویس‌ها نسبت به تاکسی‌ها - به خصوص از نوع گردشی - و آژانس‌های مسافربری، نقش به مراتب کمتری در ایجاد و یا کورتر شدن گره‌ ترافیک دارند». این حرف‌ها را علی، یکی از رانندگان فعال در تپسی می‌گوید و ادامه می‌دهد: «دلیل‌اش هم این است که رانندگان در نزدیک‌ترین محل نسبت به مسافر فراخوانی می‌شوند و بعد هم از کم ترافیک‌ترین مسیر گذر می‌کنند و اتهام ایجاد ترافیک توسط ما کاملا غیرمنطقی است.» امنیت برقرار است! در شهری که پر شده از خودروهای شخصی مسافربر، وجود سرویس‌های آنلاین حمل‌ونقل که دست‌کم اندک نظارتی بر رانندگان خود دارد، برای شهروندان امری مغتنم به شمار می‌رود. میثم عزیزی، یکی از افرادی که تجربه استفاده از این سرویس‌ها را دارد، در مورد امنیت خاطر در بهره‌گیری از این سرویس‌ها می‌گوید: «نکته جالب در این اپلیکیشن‌ها، جدا از قیمت پایین نسبت به تاکسی‌ها و آژانس‌ها، این است که در هنگام فرستادن خودرو به محل مورد نظر مسافر، مشخصات خودرو و همچنین مشخصات راننده نمایش داده می‌شود. در نتیجه با داشتن این اطلاعات امنیت مسافران هم تامین می‌شود و می‌توانند با داشتن اطلاعات راننده و خودرو با خیال راحت سفر کنند.» مدیر عامل اسنپ نیز بر این موضوع صحه گذاشته و در یک گفت‌وگو که چندی پیش از او منشتر شد، بیان داشت: «تمام راننده‌ها توسط تیم آموزش و جذب مصاحبه می‌شوند و لیستی کامل و با جزییات دارند که حتی با شیوه پوشش، نحوه رفتار و صحبت با مسافر و استفاده از گوشی‌های هوشمند هم جزو معیارهای گزینشی آنها قرار می‌گیرد. راننده‌ها بعد از طی‌کردن این مراحل که مثل همه سازمان‌ها و ادارات استخدامی است، تمامی مدارک از جمله گواهینامه، بیمه‌نامه، کارت ملی، معاینه فنی و گواهی عدم سوءپیشینه از آنها اخذ می‌شود و علاوه بر آن خودرو شخص مصاحبه شونده طبق سازمان کنترل کیفی بازرسی می‌شود.» ساعات کاری انعطاف‌پذیر؛ کرایه مناسب استفاده از اسنپ و تپسی، بازی دو سر بردی است که فارغ از تمام مخالفت‌ها، هر دو طرف مشتری و راننده را راضی نگاه می‌دارد. کرایه‌های مطلوب پاداش مسافران و ساعات کاری مطلوب هم عایدی رانندگان این دو سرویس نوظهور ایرانی‌ است. پیمان، یکی از رانندگان اسنپ با اشاره به ساعات کاری این سرویس می‌گوید: «من در خانه منتظر می‌مانم تا پیام درخواست تاکسی روی گوشی‌ام ظاهر شود. آن‌وقت به سرعت نزد مسافری که همین اطراف حضور دارد می‌روم و او را سوار می‌کنم. با این کار نه تنها در ترافیک نمی‌مانم، که در مصرف سوخت هم صرفه‌جویی می‌کنم.» از او در مورد علت پایین بودن کرایه‌ها می‌پرسم، او جواب می‌دهد: «کرایه‌ پرداختی به ما، با چیزی که از مسافر دریافت می‌شود کمی تفاوت دارد. یعنی ممکن است که برای یک مسیر از مسافر ۹ هزار تومان دریافت شود، اما به راننده ۱۱ هزار تومان پرداخت شود. در نتیجه در این بازی قیمت‌ها، راننده ضرر نمی‌کند و حق خود را به صورت کامل دریافت می‌کند.» آقا رضا، از تاکسی‌های چرخشی تهران درباره کسادی بازار بعد از رونق تپسی و اسنپ نیز می‌گوید: «بازار به شدت کساد شده. مسافرا با کرایه خیلی پایین مسیرهای طولانی رو جابه‌جا می‌شن. الان یکی از همکارهای ما رفته توی اسنپ، داره بیشتر از ما پول درمیاره. نمی‌دونم وقتی دارن پول کامل به راننده می‌دن و مسافر رو هم با کرایه پایین راضی نگه می‌دارن، چطوری سود می‌کنن...» قصه تکراری پول خرد شاید بتوان در کنار همه‌ امتیازات استفاده از سرویس‌های الکترونیکی حمل‌ونقل، برچیده شدن بساط پول‌ کاغذی و البته قصه تکراری پول خرد را موضوعی مهم پنداشت که از قضا مغفول مانده است. در تپسی و اسنپ از پول کاغذی، چالش‌های به‌وجوده آمده میان مسافر و راننده و معطل شدن برای پرداخت باقی‌مانده پول از سوی راننده خبری نیست و همه‌چیز در بستر فضای الکترونیک صورت می‌گیرد؛ در این روند مسافر مضاف بر این‌که درخواست تاکسی را آنلاین ثبت می‌کند، کرایه را هم آنلاین حساب می‌کند تا یک اتفاق الکترونیکی تمام عیار رخ دهد و جادوی استفاده از فناوری‌های روز رقم بخورد. ۳۰ هزار تومان جریمه؛ سزای فعالیت در اسنپ و تپسی! مقابله با تپسی و اسنپ و رانندگان مشغول به کار در این دو سرویس، فقط به تاکسیرانی و اتحادیه‌های حمل و نقل محدود نمی‌شود و حالا پلیس راهور نیز جریمه‌ای را برای فعالیت در این تاکسی‌های آنلاین در نظر گرفته است. در تازه‌ترین واکنش، سردار تقی مهر، رییس پلیس راهور ناجا در این رابطه بیان داشت: «فعالیت تاکسی‌های اینترنتی اسنپ و تپسی که فاقد مجوز از سوی تاکسیرانی ها و وزارت راه و شهرسازی است، ممنوع بوده و در صورت تردد به عنوان مسافربر شخصی ۳۰۰ هزار ریال جریمه می‌شوند.» البته با کمی جست‌وجو می‌توان دریافت که این جریمه برای تمام مسافربرهای شخصی اعمال می‌شود؛ اما چه بهتر که راه فعالیت اسنپ و تپسی نیز هموار شود تا به جای جریمه‌ پی‌درپی رانندگان این سرویس‌ها، دست‌کم اندکی از بار بیکاری در کشور کاسته شود. روزی همه دست خداست! مقاومت در مقابل مدرنیته تنها به چالش اخیر اتحادیه‌ آژانس‌های مسافربری و تاکسیرانی تهران محدود نمی‌شود و هر بار که بنا بود اتفاقی نو در سبک زندگی رخ دهد، سنتی‌های فعال در آن صنف، صف کشیدند و مخالفت‌هایشان را بروز دادند. بازار به دعوای میان قدیمی‌ها و جدیدها عادت دارد و مشابه این مقابله، در ظهور فروشگاه‌های دیجیتال نیز رخ داد که در آن زمان هم صاحبان فروشگاه‌های فیزیکی از هیچ تلاشی برای ایجاد رکود در بازار دیجیتال‌ها فروگذار نکردند. اما با همه کارشکنی‌ها، هم فیزیکی‌ها و هم آنلاین‌ها به حیات خود ادامه دادند و این مسئله می‌تواند گواهی باشد برای آینده دعوای میان تاکسیرانی و دو سرویس اسنپ و تپسی؛ گواهی که نشان می‌دهد با تمام مخالفت‌ها، چوب لای چرخ گذاشتن‌ها و تقابل‌ها، روزی همه دست خداست و حضور دیگری نمی‌تواند روزی سایرین را سلب کند.