پشت پرده دخل و خرج صراف‌ها

خبرگزاری تسنیم: سالهاست که خیابان فردوسی شاهد تجمع صرافی‌های مختلف است که روزانه میلیونها دلار ارز را جابجا می‌کند. این صرافی‌ها در مقاطع مختلف نقش‌های پررنگی در تلاطم‌های ارزی بازار داشته‌اند. سوداگری، دپوی ارز، خرید و فروش ارز با اختلاف نرخ بالا و کسب سودهای بالا برخی از مهمترین مشخصات تعدادی از صرافی هاست که در سال های مختلف نبض بازار ارز را در اختیار گرفته اند. هرچند بانک مرکزی در مقاطعی عزم خود را برای ساماندهی کسب و کار صرافی ها جزم کرد ولی هر بار بنا به دلایلی ناکام ماند. در دولت یازدهم اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور طی دو نوبت از رئیس کل بانک مرکزی خواست تدبیری برای ساماندهی صرافی ها اتخاذ کند؛ در گام اول البته بانک مرکزی افزایش سرمایه صرافی ها را اجرا کرد و به تعدادی از صراف ها مجوز رسمی داد و مابقی صراف ها که نسبت به افزایش سرمایه اقدام نکردند کماکان با لوگوی صرافی غیرمجاز در بازار ارز ادامه حیات دارند. معاون اول رئیس جمهور اما طی یکی دو ماه اخیر دستور جدیدی به رئیس کل بانک مرکزی داد و این اولتیماتوم را برای بانک مرکزی تعیین کرد تا کسب و کار صرافی ها سامان یابد. در ماه گذشته که نرخ دلار در بازار ارز رکوردهای تاریخی را به ثبت رساند، کاسبی برخی صراف های نورچشمی حسابی رونق گرفته بود؛ رونق این کاسبی از آنجا بود که صراف ها سودهای بالایی از اختلاف دلار بانکی و آزاد نصیبشان می شد. "جواز کسب" کلید دریافت ارزهای بانکی صرافی های مجاز می توانند روزانه 100 تا 150 هزار دلار ارز مورد نیاز خود را از هر یک از صرافی های بانکی دریافت کنند؛ این امتیاز صرافی ها مزایا و معایبی از دید خودشان دارد. مزیت اینکه در روزهای اوج قیمت دلار سودهای میلیونی به جیب می زنند و عیب اینکه مجبورند عملکرد ارزی خود را در سامانه سنا ثبت کنند، و این ثبت به مثابه پرداخت مالیات است. چراکه صرافی هایی که دلار بانکی دریافت می کنند باید عملکرد خود را در سامانه سنا ثبت کنند و برای هر دلار از 3 تا 5 تومان مالیات به دولت بدهند. پرداخت مالیات به ازای هر دلار موجب شده تا برخی از صرافی ها میدان را برای صرافی های دیگر خالی کنند؛ این صراف ها می گویند ثبت عملکرد در سامانه سنا خیلی برایشان آسان نیست و دردسرش زیاد است از همین رو ترجیح می دهند از رانت خرید و فروش ارز به نرخ بانکی و آزاد چیزی عایدشان نشود. سود 14 میلیونی از یک رانت دولتی ولی نکته اصلی در این گزارش روی دیگر این سکه و مزیت دریافت ارزی های دولتی از سوی صرافی های مجاز است؛ یک صرافی در روزهای اوج تلاطم ارزی می توانست روزانه 100 تا 150 هزار دلار ارز از هر یک از صرافی بانک ها دریافت کند و از این امتیاز در زمان تشدید اختلاف دلار آزاد و بانکی سودهای میلیونی به جیب بزند؛ توجه داشته باشید طبق اذعان فعالان حاضر در بازار ارز این سودهای میلیونی همزمان با تشدید تلاطم های ارزی به صراف ها می رسید چراکه در برخی روزها که جو بازار آرام است این اختلاف به 5 تومان هم می رسید. همچنین گفته می شود با آمدن سامانه سنا محدودیت هایی برای صرافی ها ایجاد شده چراکه پیش از آن صراف ها براحتی روزانه می توانستند یک میلیون دلار بانکی دریافت کنند ولی سیاست جدید بانک مرکزی که از طریق سامانه مذکور در حال پیاده سازی در بازار ارز است اجازه نمیدهد ارزهای بالا توسط صرافان خریداری شود. گفته می شود تعدادی از صراف هاکه قبلاً براحتی روزانه 800 هزار دلار ارز بانکی دریافت می کردند الان روزانه و بعضاً دو روز یک بار 70-80 هزار دلار از صرافی های بانکی دریافت می کنند. طی ماه گذشته اختلاف دلاری که صراف ها از بانک دریافت می کردند با بازار آزاد 140 تومان هم شده بود، بنابراین یک صراف که 100 هزار دلار ارز بانکی دریافت کرده بود تنها در یک روز و بعضاً طی چند ساعت به سود 14 میلیونی از یک رانت دولتی و مجاز می رسید. در یکی از روزهای اوج تلاطم ارزی سال جاری، دلار بانکی با قیمت 3980 تومان به صرافی ها داده می شد ولی دلار در بازار آزاد 4080 تومان معامله می شد. البته در این ایام بانک مرکزی تلاش داشت اختلاف را کم کند ولی عده ای با خرید ارزهای نقد در بازار مانع عملی شدن هدف بانک مرکزی می شدند. مشتریان دلارهای نقد بازار چه کسانی هستند؟ صرافی ها البته باید ارزی که به نرخ دولتی از بانک ها دریافت کرده اند وارد بازار کنند؛ آنطور که صراف ها می گویند این ارزها 10-20 تومان ارزانتر از نرخ آزاد وارد بازار می شود و فوراً توسط عده ای از مرزنشینان خریداری می شود. در گزارش های قبلی خبرگزاری تسنیم اعلام کرده بود که برخی افراد مرز نشین مشتریان اول دلارهای نقد در بازار هستند و صرافی ها از این بابت خوشحال! این افراد دلار های نقد را بعضاً با قیمت های بالا خریداری کرده و با انتقال آنها به مرز با اختلاف بالاتری بفروش می رسانند.

برگردیم به تشریح فرایند دریافت ارز بانکی و فروش به نرخ آزاد؛ لازم است بگوییم که تنها صرافی های مجاز که به تازگی نسبت به افزایش سرمایه اقدام کرده و جوازشان تمدید شده است می توانند ارزهای بانکی را دریافت کنند. البته شرط دریافت ارز از صرافی های بانکی هم گرو گذاشتن جوازشان است. سیاست جدیدی که بانک مرکزی در بازار ارز و صرافی ها پیاده کرده موجب شده تا امکان خرید و فروش ارز تنها از طریق کارت ملی میسر نباشد؛ بانک مرکزی از صرافی ها اطلاعات دقیق می خواهد که ارز را به چه کسی فروخته اند؟ صراف ها می گویند قبلا فقط کارت ملی شرط بود ولی الان باید شماره تلفن، آدرس منزل و محل کار و ... خریداران را در سیستم ثبت کنیم. آنطور که بازاری ها می گویند بانک مرکزی این روزها علاوه بر فروشنده به دنبال خریداران ارزی هم است و می خواهد بداند چه کسانی و به چه میزان ارزهای نقد بازار را را خریداری می کنند.

اطلاعات دریافتی خبرنگار تسنیم از تعدای صرافی های مجاز و فعالان بازار ارز حکایت از پشت پرده ای دارد که دخل و خرج صرافی ها از آن طریق میزان می شود! افراد متعددی در بازار ارز از شگردی که توسط صرافی ها اجرا می شود به خبرنگار ما سخن گفتند؛ شگردی که براساس آن کارگرها و پیک موتوری هایی که در بازار کار می کنند و حقوقشان به زور یک میلیون تومان می شود می توانند گردش مالی میلیاردی را روزانه در حساب بانکی خود داشته باشند. در این روش افرادی که توان مالی ضعیفی دارند و به دنبال سودهای بالا هستند شناسایی شده و با وعده پرداخت روزانه 150 تا 200 هزار تومان به کار گرفته می شوند تا از طریق حساب بانکی آنها عملیات ارزی میلیاردی برخی صرافی ها جریان داشته باشد. یکی از این افراد می گوید: من از پشت پرده این موضوع بی اطلاع بودم و بدون آنکه بدانم این کار جرم است به ازای دریافت ماهانه 4میلیون و 500 هزار تومان حسابی در بانک ملت باز کردم تا یکی از صراف ها از طریق آن حساب پول های خود را جابجا کند. صرافی ها در این روش امضای الکترونیک حساب را خودشان در اختیار دارند و اجازه جابجایی پول و استفاده از حساب را به فردی که حساب بنامش است، نمیدهند. روش کار صرافی ها به این گونه است که با جوازشان ارز بانکی دریافت و با ثبت مشخصات یکی از کارگران خود (همان هایی که حساب های بانکی هم به نامشان افتتاح می شود) در سامانه سنا اعلام می کنند که ارزها را به این فرد فروخته اند. همچنین در مقاطعی برخی از صراف ها ارزهای بانکی خریداری شده را به همین کارگران می دهند تا در بازار به نرخ بالا بفروشد و بعد از آنکه پول به حساب کارگر واریز شد، پول را به حساب خودشان منتقل می کنند. فردی که طبق گفته خودش نادانسته سال ها برای صراف ها پول جابجا می کرد از جو روانی که این روزها در بازار ایجاد شده اینطور صحبت می کند: بعد از آنکه بانک مرکزی اعلام کرد افرادی که گردش حساب میلیاردی دارند و مالیات نمی دهند در حال شناسایی هستند تازه متوجه شدیم که اصل کار چیست! مشابه این فرد و افرادی که مانند جمشید بسم الله سالهای 90 و 91 شغلشان تنها پادویی صرافی هاست کم نیست ولی برخی صرافی ها هستند که برای کسب سودهای بالای خود افرادی را به کار می گیرند که در سایه آنها سودهای میلیاردی را به جیب بزنند.