دردسر جدید عیال‌وارترین وزارتخانه کشور

خبرگزاری تسنیم: مسئله بودجه همه ساله به یکی از مهمترین و در عین حال دردسازترین مشکلات عظیم‌ترین و عیال‌وارترین وزارتخانه کشور یعنی وزارت آموزش‌وپرورش تبدیل می‌شود به گونه‌ای که هر سال آموزش‌وپرورش با کسری مواجه شده و با این وضعیت گام به سال بعد می‌گذارد. همین مسئله منجر می‌شود که پرداخت مطالبات معلمان از جمله حق‌التدریس‌ها و برگزاری امتحانات نهایی با تاخیرهای چندین ماهه همراه باشد. در سال جاری کل بودجه آموزش‌و پرورش اعم از اعتبارات هزینه‌ای، تملک دارایی وبخش اختصاصی به میزان حدود 30 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شد، این در حالی است که بودجه عملکرد وزارت آموزش و پرورش در سال 93، 20 هزار و 621 میلیارد تومان و بودجه مصوب سال 1394 رقم 23 هزار و 584 میلیارد تومان بود. در کشور ما به‌دلیل حجم بالای بودجه آموزش‌وپرورش، نوع نگاه به آن هزینه‌ای است و عمده بودجه این وزارتخانه صرف پرداخت حقوق می‌شود و افزایش حقوق کارمندان نیز به‌اندازه نرخ تورم است همچنین بودجه بخش غیرپرسنلی تغییر چندانی نمی‌کند. کاهش قدرت خرید به‌لحاظ ظاهری بودجه آموزش و پرورش هر سال افزایش می‌یابد اما چون این افزایش به‌میزان نرخ تورم نیست حقوق دریافتی معلمان اگرچه افزایش یافته اما قدرت خرید کاهش داشته است. اگر تورم را از بودجه آموزش و پرورش کم کنیم اگرچه بودجه به‌ظاهر دو برابر شده است اما با قدرت خرید برابری نمی‌کند. آموزش‌وپرورش هر سال با کسری بودجه مواجه می‌شود و این مسئله منجر به آن می‌شود که این وزارتخانه با حجمی از مطالبات انباشت شده وارد سال جدید شود.این کسری بودجه در سال 95 نیز گریبانگیر وزارت آموزش‌وپرورش خواهد شد چرا که بودجه 30 هزار میلیارد تومانی سال 95 وزارت آموزش و پرورش پاسخگوی نیازهای این وزارتخانه نیست. 4 هزار میلیارد تومان کسری بودجه آموزش‌وپرورش در اسفند 95 روند کسری بودجه آموزش‌‌وپرورش در سال 95 بدین شرح است: آموزش‌وپرورش در سال 95 در بحث کسری بند (و) که مربوط به پرداخت حقوق و مزایا است با کسری 1400 میلیارد تومانی مواجه است. در بخش سایر که شامل هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر و ضروری پرسنل ادارت کل آموز‌ش‌وپرورش استان‌هاست و حقوق سرباز معلمان، حق‌التدریس‌ها، بیمه، هزینه‌های شبانه‌روزی در قالب آن می‌گنجد، آموزش‌وپرورش در سال 95 با کسری 2200 میلیارد تومانی مواجه است. براین اساس وزارت آموزش‌وپرورش در اسفند 95 با 4 هزار و 200 میلیارد تومان کسری بودجه مواجه خواهد بود. فخرالدین دانش آشتیانی وزیر آموزش‌وپرورش 24 آذر امسال در خصوص کسری بودجه گفته بود: تا پایان سال با کسری بودجه 2 هزار میلیارد تومانی مواجه خواهیم شد، وضعیت درآمدی دولت چندان مناسب نیست و با وجود تلاش دولت، باز هم مشکلات مالی وجود دارد. برای اضافه تدریس معلمان بودجه وجود ندارد در همین رابطه ابراهیم سحرخیز معاون سابق وزارت آموزش‌وپرورش به تسنیم گفت‌: بودجه سال 95 وزارت آموزش و پرورش 30هزار میلیارد تومان بود که پاسخگوی نیازهای این وزارتخانه نیست و اگر آموزش و پرورش به‌طور متوسطه ماهیانه 2500 میلیارد تومان حقوق پرداخت کند تا پایان اسفند حتی بودجه‌ای برای پرداخت عیدی ندارد و این یک کسری پنهان است. سحرخیز تصریح کرد:‌ آموزش و پرورش با هزینه‌های اجتناب ناپذیر مواجه است که این صرفاً حقوق نیروهای رسمی نیست بلکه بحث اضافه تدریس نیز مطرح بوده که با اضافه کار متفاوت است، در بحث اضافه کار چون دولت هرسال اعتبار پیش‌بینی می‌کند می‌تواند آن را افزایش یا کاهش دهد اما اضافه تدریس قابل کاهش نیست یعنی یک معلم علاوه بر خود به‌جای یک فرد دیگر نیز کار کند، معلم برای این موضوع الزامی ندارد و آموزش و پرورش موظف است به‌جای او نیرو تأمین کند.آموزش و پرورش حدود 900 هزار ساعت، اضافه تدریس دارد که برای آن به اعتبار نیاز است اما در سال 95 مبلغی برای آن در نظر گرفته نشده است. دولت‌ها به‌دلایل مختلف آموزش‌وپرورش برایشان اولویت ندارد چرا که این وزارتخانه ساختار بزرگی داشته و کارایی آن پایین است اما باید توجه داشت معلم رکن اصلی کیفیت‌بخشی به آموزش و پرورش است و اگر معلمان به‌دلیل مکفی نبودن حقوق انگیزه لازم را نداشته باشند حتی افزایش بودجه غیرپرسنلی نیز نمی‌تواند منجر به بهبود کیفیت در آموزش و پرورش شود. اصلاح روش‌های هزینه‌کرد بودجه در آموزش‌وپرورش ضروری است البته به اذعان برخی از صاحب‌نظران حوزه بودجه‌ریزی، وقتی صحبت از کسری می‌شود دو حالت وجود دارد، نخست آنکه در ابتدا منابع به شیوه‌ای صحیح پیش بینی نشده و مبتنی بر نیاز نیست. حالت دوم این است که رویه‌ها و ساختارها به نحوی است که پرت منابع زیاد می‌شود و اگر این دو حالت را با هم در نظر گرفت، می‌توان برای اصلاح بودجه و رفع کسری اقدام کرد. بنابراین ضروری است تا بودجه در آموزش‌وپرورش به شیوه‌ای صحیح هزینه شود چرا که در غیر این صورت دائما کسری بودجه پابرجا خواهد شد و اصلاح رویه‌ها می‌تواند نیاز به منابع مالی را کاهش دهد و اگر این رویه اصلاح نشود. ایجاد تحول در اقتصاد آموزش‌و پرورش و کاهش اتکا به بودجه دولتی در زمان اغلب وزرای آموزش‌وپرورش مطرح بود اما همچنان این وزارتخانه به بودجه‌های دولتی وابسته است و این نشان دهنده این است که آموزش‌وپرورش در دولت‌های مختلف از طراحی منابع غیردولتی ناتوان بوده است و از سوی دیگر در اولویت قرار نگرفتن این وزارتخانه در دولت‌های مختلف باعث شده تا این وزارتخانه همواره با چالش بودجه مواجه باشد و معلمان نیز به تبعیض میان آنها با کارکنان سایر دستگاه‌های دولتی معترض باشند. به نظر می‌رسد بهبود حال وخیم آموزش‌وپرورش نیازمند توجه ویژه دولت‌ها خارج از بحث حرف و شعار به این وزارتخانه است.