«مونالیزا» به ایران لبخند می‌زند؟

خبرگزاری تسنیم: «مونالیزا» که به لبخند ژوکوند نیز شهرت دارد، نام یکی از معروف‌ترین تابلوهای نقاشی «لئوناردو داوینچی» هنرمند مشهور ایتالیایی است که با رنگ روغن بر روی صفحه چوب سپیدار نقاشی شده‌ است. این اثر استثنایی در طول تاریخ چندین بار ربوده شده، و با اینکه بیش از 500 سال از زمان خلقش می‌گذرد اما آسیب چندانی ندیده‌ است. «مونالیزا» هم اکنون در تملک دولت فرانسه است و در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود. در این رابطه جبرئیل نوکنده - رئیس موزه ملی ایران درباره برگزاری نمایشگاه موزه لوور در ایران به تسنیم عنوان کرد: ما در این زمینه یک تفاهمنامه‌ای داریم و در حال انتخاب اشیاء از موزه لوور هستیم و قرار است همزمان با برگزاری نمایشگاه قاجار در فرانسه؛ نمایش آثار موزه لوور را در تهران داشته باشیم که در این زمینه قرار است 24 اثر به تهران بیائید که انتخاب‌ آثار موزه لوور نیز با ما بوده و قرار است از فرهنگ‌های که آثار کشورهای دیگر در موزه لوور است به مانند فرهنگ مصر سه اثر و متعاقباً از فرهنگ‌های دیگر نیز از هر کدام سه اثر به ایران بیایید که شامل آثار خاص نیز خواهد بود.

رئیس موزه ملی ایران ادامه داد: اصلاً می‌خواهیم لوور را در تهران به نمایش بگذاریم، به خاطر همین عنوان کردیم برای نخستین بار آثار ایرانی موزه لوور به ایران نیایید، چون مشابهه آن را در ایران داریم ولی با موزه لوور برنامه داریم تا در آینده آثار ایرانی این معروفترین موزه لوور جهان به کشورمان بیایید تا نمایش مشترک نظیر شوش مشترک و موارد دیگر برگزار کنیم. به هر حال موزه‌ها با نمایشگاه‌ها زنده هستند و موزه‌های بزرگ به همدیگر شئی امانت می‌دهند و آثار تاریخی برای نمایش امانت می‌گیرند. نوکنده درباره چگونگی انتخاب 24 اثر از موزه لوور برای نمایش در موزه ملی ایران توضیح داد: درخواست انتخاب‌های ما در جلسات کارشناسی مطرح می‌شود که بستگی به موضوع نمایشگاه دارد و اینطور نیست که مثلاً ما بگوییم فلان شئی را برای نمایش به ما بدهید. رئیس موزه ملی ایران در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توانید تابلو «مونالیزا» معروف به لبخند ژوکوند را به ایران بیاورید؟ گفت: درباره آوردن این اثر باید بحث کنیم و ما نیز باید شرایط نگهداری آن را داشته باشیم، زیرا وقتی ما تعهد کنیم و نیاز هم به نمایش این اثر باشد چرا امانت ندهند، البته همین 24 شئی که به ایران خواهد امد نیز کمتر از لبخند ژکوند نیستند.

نوکنده در وضیح این مسئله که ولی مردم بیشتر تابلو «مونالیزا» - لبخند ژوکوند - را می‌شناسند و متعاقباً راغب تر هستند این اثر به ایران بیایید، پاسخ داد: باید پذیرفت که برخی اشیاء هویت یک موزه هستند. رئیس موزه ملی ایران در ادامه و در پاسخ به این نقد که منتقدان عنوان می‌کنند چرا وقتی آثاری برای نمایش از موزه ای در دنیا به ایران ارسال می‌شود در شمارگان و تعداد اندک است ولی وقتی از ایران آثاری می‌خواهد در کشوری نمایش داده شود به تعداد انبوه آثار ارسال می‌شود، توضیح داد: خیر، به این صورت نیست، زیرا بستگی به تم و مفهوم آثار دارد، زیرا هر نمایشگاهی یک طرح محتوایی دارد، مثلاً اگر ما در یک نمایشگاهی شرکت می‌کنیم که در آن مشارکت داریم، مانند موزه قاجار که سال آینده قرار است در فرانسه برگزار شود، ما بخشی از این نمایشگاه به حساب می‌آییم ولی یک زمانی تمام یک نمایشگاه از آثار ایرانی است و طبیعی است که تمام نمایشگاه را آثار ایرانی در بر بگیرد. نوکنده گفت: هم اکنون برخی موزه‌های جهان علاقه مند هستند که آثارشان در ایران به نمایش درآیید ولی یک بخشی بر می‌گردد به اینکه ما هزینه‌های جاری این نمایشگاه‌ها را نداریم، بطوریکه الان چند کشور اعلام آمادگی کردند که در موزه ملی اشیاء آنها به نمایش گذاشته شود، از جمله موزه لوور که بزرگترین موزه جهان به حساب می‌آیید. وی درباره شرایط نگهداری و بیمه آثار اهدای و امانتی نیز توضیح داد: هر شئی که برای نمایشگاهی می‌رود، تمام اطلاعات موزه مقابل گرفته می‌شود و شرایط نگهداری، کنترل، اطفاء، حریق، سرقت، دما، رطوبت و ... بررسی کامل می‌شود، بنابراین تمام اشیایی که امانت داده می‌شود، کارشناس مربوطه برای هر اثر تاییدات لازم را انجام می‌دهد و آنها نیز باید بسترهای لازم را برای نگهداری آثار فراهم کنند، و بعد از بازدید و تایید ما شئی به ویترین آن موزه ارسال می‌شود که متعاقباً ما نیز برای دریافت یک اثر باید همین روش نگهداری را رعایت کنیم، به مانند تندیس‌های «پنلوپه» که یک ماه قبل از آوردن این اثر به ایران، کارشناسان مربوطه به تهران آمدند و نور، ویترین و همه موارد را کنترل کردند و پس از تایید آنها اثر «پنلوپه» به ایران آمد. رئیس موزه ملی ایران درباره زمانبندی برگزاری موزه لوور در تهران نیز توضیح داد: نرمال چنین نمایشگاهی یک تا سه ماه است ولی ما یک سفر به لوور خواهیم داشت و درباره اشیایی که به ایران می‌خواهد بیایید صحبت می‌کنیم که در این زمینه همتایان موزه لوور برای ما نامه دعوت فرستادند و زمان ملاقات را اعلام می‌کنیم تا پس از مشخص شدن این موارد، مدت زمان نمایشگاه نیز نهایی شود ولی پیشنهاد ما یک تا سه ماه است تا نمایشگاه لوور را در سال 2018 در ایران برگزار کنیم. به گزارش تسنیم، براساس اطلاعات منابع بین المللی؛ تابلوی مشهور لبخند ژوکوند به دلیل لبخند بسیار مرموز مونالیزا و همچنین سبک نوین نقاشی لئوناردو داوینچی در آن زمان، به شهرت جهانی رسید. گفته شده‌ است که داوینچی سفارش نقاشی این اثر را بین سال‌های 1503 تا 1506 دریافت کرد، اما آن را به موقع تحویل نداد و چند بار آن را عوض کرد.

ریشهٔ تاریخی لبخند مونالیزا لئوناردو داوینچی نقاشی مونالیزا را در 1503 یا 1504 در فلورانس آغاز کرد. به گفته جورجیو واساری، (یکی از هم دوره ای‌های داوینچی) او پس از چهار سال تاخیر نقاشی را ناتمام رها کرد؛ که چنین رفتاری در بسیاری از نقاشی‌های لئوناردو شایع است که بعدها در زندگی اش ابراز پشیمانی می‌کند: " ... هرگز یک کار را به پایان نرساندم ... " تصور می‌شود که او همچنان به کار بر روی مونا لیزا به مدت سه سال پس از اینکه به فرانسه نقل مکان کرد تا مدت کوتاهی قبل از مرگش در سال 1519 ادامه داد تا آن را به پایان رساند. این اثر یکی از پر آوازه ترین چهره فردی جهان است. ابهام این چهره نتیجه علاقه داوینچی به سایه روشن کاری است. این چهره را درون یک هرم قرار داده است و سه لکه بزرگ روشنایی در اثر بوجود آورده است. ترکیب بندی صحیح، رنگ پردازی مناسب، تاکید بر عنصر انسانی، تصویر سه بعدی و نمایی علمی از سایه روشن کاری از ویژگی‌های این اثر است؛ که باعث زیبایی آن شده است. منظره کمی از بالا و چهره کمی از پایین دیده شده است. از تاریخ این چنین بر می‌آید که فردی بنام فرانسیسکو بارتولومئو - از اشراف شهر فلورانس از داوینچی خواسته است که پرتره همسر سوم خود یعنی لیزا آنتونیو ماریا را برای او نقاشی کند. داوینچی نزدیک به چهار سال روی این اثر هنری کار کرد و پس از اتمام نقاشی در سال 1507 این تابلوی زیبا را به فرانسیسکو نفروخت، فلورانس را ترک کرد و آنرا نزد خود نگاه داشت. برخی معتقد هستند از آنجایی که لئوناردو تابلو را تمام نکرده بود آنرا به فرانسیسکو نفروخت و بسیاری دیگر معتقد هستند که لئوناردو عاشق این تابلو بود. داوینچی در سال 1516 هنگامی که تابلو مونالیزا را در چمدان‌های خود داشت وارد فرانسه می‌شود و آن‌ را به پادشاه وقت فرانسه فرانسیس اول می‌فروشد. پس از آن به مرور زمان این اثر زیبا به شهرهای مختلف فرانسه نقل مکان می‌کند تا اینکه پس از انقلاب فرانسه، مونالیزا موزه لوور را به‌عنوان خانه خود انتخاب می‌کند. همچنین عنوان شده است که ناپلئون، تابلو مونالیزا را از موزه برمی‌دارد و به اتاق خواب خصوصی خود می‌برد ولی پس از تبعید ناپلئون این اثر دوباره به لوور بازگردانده می‌شود. جای خالی مونالیزا بر روی دیوار لوور در 21 اوت سال 1911 تابلو مونالیزا توسط یک دزد ایتالیایی دزدیده و به ایتالیا آورده می‌شود. پس از گذشت دو سال این تابلو در زادگاه خود یعنی فلورانس دیده می‌شود و پس از انجام برخی فعالیت‌های اداری و قانونی تابلو دوباره به لوور بازگردانده می‌شود. همچنین در سال 1956 شخصی اقدام به پاشیدن اسید به قسمت پایینی تابلو کرد که مرمت آن سال‌ها به طول انجامید. در دهه‌های 60 و 70 میلادی شهرهای نیویورک، توکیو و مسکو میزبان این تابلو بودند.