احتمال درگیری نظامی آمریکا و ایران

جام نیوز: دونالد توسک، رئیس شورای اروپا، دولت ترامپ را از جمله خطرات برون مرزی دانست که اتحادیه اروپا را تهدید می کند. او که روز سه شنبه برای امضای توافقنامه ساخت مسیر راه آهن بین سه کشور بالتیک و لهستان به تالین، پایتخت استونی آمده بود تاکید کرد که «اظهارات اخیر دولت آمریکا نگران کننده است و آینده اتحادیه اروپا را جدا غیرقابل پیش بینی» کرده است. فرانسوا هولاند رئیس جمهور فرانسه نیز کشورهای اروپا را به ابراز مخالفت با دونالد ترامپ و ایجاد سدی علیه او دعوت کرد. رئیس جمهور فرانسه خواستار پاسخ "قاطعانه و ابراز مخالفت" اتحادیه اروپا به دونالد ترامپ رئیس جمهور جدید آمریکا شد. آن سو تر؛ وزارت امور خزانه‌داری آمریکا روز جمعه ۱۵ بهمن ۲۵ شخص حقیقی و حقوقی ایرانی را در ارتباط با آزمایش موشکی اخیر جمهوری اسلامی در فهرست تحریم‌های خود قرار داد. به گزارش خبرگزاری رویترز، در فهرست تحریم‌های جدید آمریکا ۱۳ شخص حقیقی و ۱۲ شرکت گنجانده شده‌اند که برخی از آنها در امارات متحده عربی، لبنان و چین حضور دارند. حسین دهقان وزیر دفاع ایران روز چهارشنبه تأیید کرد که تهران یک آزمایش موشکی انجام داده است. او روز پنجشنبه گفت که این آزمایش موفقیت آمیز بوده است. با این حال وزیر دفاع ایران گفت که آزمایش یاد شده نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و توافق اتمی تهران با شش قدرت جهانی موسوم به برجام نیست. این در حالی است که مقام‌های آمریکایی اقدام ایران را به شدت محکوم کرده و آن را نقض قطعنامه شورای امنیت و برجام دانسته‌اند. در همین حال یک روز پس از اعمال تحریم از سوی دولت جدید آمریکا علیه ایران به خاطر آزمایش موشکی، سپاه پاسداران اعلام کرد که «مرحله اصلی» یک رزمایش موشکی را در سمنان آغاز کرده است. به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، نیروی هوای فضای سپاه پاسداران اعلام کرد که بامداد شنبه، ۱۶ بهمن، رزمایشی را برای «آمادگی‌های همه‌جانبه دفاعی برای مقابله با هرگونه تهدید» و با شعار «همت جهادی، اراده ایرانی، اقتدار انقلابی، تحقیر تحریم و تهدید» آغاز کرده است. اما رویدادهای پیش رو در دوران پساترامپیسم چگونه قابل تحلیل است؟ داریوش سجادی، روزنامه نگار و تحلیلگر سیاسی در داخل ایالات متحده آمریکا پاسخ های در خور تأملی برای این پرسش دارد. در ادامه، مشروح گفتگوی انتخاب خبر با داریوش سجادی را می خوانید.

آقای ترامپ از نظر شخصیتی تاجر است، بنابراین نگاه او به مسائل سیاسی یک نگاه تاجرانه است. به طور کلی سیاست داخلی و سیاست خارجی در ایالات متحده در انحصار تجارت بوده است اما این اولین باری است که یک کاسب بر قدرت تکیه زده است. بر این اساس، شلوغ کاری های روزها و هفته های اول آغاز به کار ترامپ را نباید از بعد سیاسی خیلی جدی گرفت. ترامپ در واقع مشغول شلوغ کردن بازارش می باشد تا بتواند در بلند مدت اهداف تجاری و مالی خود را از تمامی نقاط بحران زایی که ایجاد می کند تحقق بخشد و به نوعی بهره برداری های لازم را به عمل آورد. اولویت آقای ترامپ مشکلات داخلی ایالات متحده آمریکا است. او از دسامبر به انتخابات ورود پیدا کرد و همواره دغدغه و شعارهایش بر حل مسائل داخلی آمریکا از قبیل: اقتصاد، معیشت، بیکاری و... بوده است و حتی با طرح این شعارها رأی کسب کرد. به این دلیل علیرغم همه این جنجال هایی که به راه انداخته است حرف های او بالاتر از جنجال قرار نمی گیرد. ترامپ ایران را تهدید به وضع تحریم های غیرهسته ای می کند، اما تحریم های طی چند روز گذشته سمبلیک بوده اند و اثر چندانی نداشته و ندارند. به نظر می رسد ایران باید در این ماجرا مقداری حساب شده تر برخورد کند. اتفاقی که افتاده این است که ترامپ عامدانه یا غیرعامدانه یک جبهه گسترده برای خود از چین تا استرالیا، اروپا و ایران و کشورهای منطقه باز کرده است. منطقاً ایران در این جبهه گسترده یک مقدار عقب تر ایستاده است و نمی خواهد اولین کشوری باشد که در حوزه مسائل و مشکلاتی که ترامپ ایجاد می کند عکس العمل نشان بدهد. هدف ایران کمتر ضرر کردن است. ایران قصد دارد دیرتر اقدام کند. ایران واکنش دیگر کشورها با موجودیت تعجب آوری که در کاخ سفید مستقر شده است را رصد می کند تا برحسب آن بتواند بعداً تکلیف خود را بهتر روشن کند.

هیچ یک از جنجال هایی که ترامپ راه انداخته است اهداف ترامپ نیست. درست است که جنجال های تبلیغاتی راه انداخته است اما دغدغه ترامپ این مسائل نبوده است. اگر قرار است ترامپ موفقیتی حاصل کند در حوزه مسائل مالی و داخلی آمریکا است که تصور می کنم ترامپ در این مسیر با مشکلات عدیده ای مواجه می شود. مشکل ترامپ آن جناحی است که در داخل ساختار سیاسی آمریکا در مقابل ترامپ ایستاده است و بیشتر هم به جناح های جهانگرایانی که از ابتدا با ملی گرایی مشکل داشتند تعلق دارند. آن ها درصدد کارشکنی برای ترامپ هستند تا او نتواند به اهداف داخلی اش تحقق ببخشد. بنابراین این جناح های سیاسی اگر بتوانند کاری انجام دهند بیشتر مایل هستند ترامپ و سیاست های ترامپ را مبتلا به بحران های متعدد روزانه کنند تا در مجموع او را برای تحقق اهداف مطرح شده اش با شکست مواجه کنند. بنابراین جنگ اصلی ترامپ با ایران، چین و اروپا نیست، بلکه جنگ اصلی او با جناح های داخلی خود آمریکا است که مترصد فرصتی هستند که از طریق بحران های داخلی و خارجی ترامپ را درگیر کنند تا در مجموع بتوانند سیاست های او را با شکست مواجه کنند. البته همین مسئله می تواند خطری برای کشورهایی مانند ایران باشد. حتی مخالفین داخلی ترامپ هیچ ابایی ندارند که بین ایران و آمریکا جنگی را به راه اندازند. ترامپ پتانسیل ها و ظرفیت هایی برای حل مسائل داخلی آمریکا فعال نموده است اما مخالفین ترامپ قصد دارند چنین اقدامات ترامپ را مستهلک کنند. هدف آن ها این است که مجموعه اقدامات ترامپ برای حل مسائل داخلی آمریکا را تبدیل به یک بحران خارجی کنند و در این ماجرا ترامپ و دولت او را به شکست وادارند.

تصور نمی کنم آزمایش موشکی ایران تعمدی بوده باشد. آزماش های موشکی اخیر جمهوری اسلامی ایران در راستای تحریک ترامپ انجام نگرفته است. آزمایش های موشکی ابران بر خلاف توافقنامه برجام نبوده و نیست. همانطور که در مورد برجام ذکر شده است آزمایش های نظامی ایران مخل توافقنامه بین ایران و کشورهای 1+5 نیست. من تصور می کنم حتی اگر آزمایش های موشکی اخیر ایران بازتابی هم داشته است بازتاب آن بیشتر در داخل خود ایران بوده است. آزمایش های موشکی که در ایران انجام می گیرد نوعی خوراک داخلی برای برخی جناح ها در آستانه انتخابات ریاست جمهوری 96 بوده است. آزمایش های موشکی اخیر ایران از این جهت بیشتر می تواند مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. البته آزمایش های اخیر موشکی جمهوری اسلامی در افزایش تهدیدهای ترامپ علیه ایران بی تأثیر هم نبوده است. پیش از این البته حمله موشکی به ناوچه نظامی عربستان در دریای یمن دستاویز اصلی ترین انگیزه برای جبهه گیری دولت ترامپ علیه ایران بود. حمله موشکی به ناوچه نظامی عربستان در دریای یمن اقدامی مشکوک بود چرا که این ماجرا به نوعی باز تولید داستان حمله به کشتي کمک رسان ايراني در سال گذشته بود. در این ماجرا آن کسانی در سایه و کمین قرار داشتند که قصدشان اتهام زنی به ایران بود. عربستان و اسرائیل همواره در مظان اتهام اصلی حملات علیه ناوچه های جنگی در دریای یمن بوده اند اما با نوعی سیاه نمایی قصد دارند تا از فضای تندی که بین کاخ سفید و ایران پیش آمده است بهره برداری کنند. این دو کشور با ریختن نفت بر روی شعله آتش درصدد می باشند تا اهداف خودشان را علیه ایران محقق کنند. عده ای از تحلیلگران سیاسی معتقد هستند که جناح تندرو در داخل ایران کمترین واکنشی در برابر اقدامات ترامپ انجام می دهد و به نوعی ترامپ محبوب تندروها است. واکنش جناح تندرو در ایران به اقدامات ترامپ چندان غیر فهم نیست. این جناح از ابتدا با سیاست های تعامل گرایانه دولت روحانی همدلی نداشته است، ضمن اینکه سیاست های تعامل گرایانه آقای روحانی با جهان چندان موفقیت آمیز نبوده است. عدم تحقق سیاست های تعامل گرایانه روحانی و دولت تدبیر و امید نمی تواند دلیل موجهی برای مخالفت جناح های تندروی داخل ایران با چنین سیاست هایی باشد تا از این طریق ایران را وارد بحران مجددی کنند.

واقعیت آن است که اولویت عمده آقای ترامپ ایران نیست. اینکه گفته می شود ترامپ انگشت تهاجم خود را متوجه ایران کرده است واقعیت ندارد. آنچه مسلم است ترامپ یک جبهه گسترده ای از منتهی الیه غرب و شرق، اروپا و خاورمیانه برای خود باز کرده است. اکنون یک فضای ذهنی و روانی از داخل ایالات متحده روی ترامپ اعمال شده است، در نتیجه اقدامات واکنشی ترامپ طبیعی می نماید. رسانه های گروهی در داخل آمریکا در مجموع مخالف ترامپ هستند و او را در افکار عمومی متهم می کنند که ترامپ رئیس جمهوری نیست که مرد عمل باشد. ترامپ در واقع تحت رودربایستی با مخاطبین و هواداران و پایگاه رأی خود در داخل کشور قرار گرفته است. در این شرایط پرخاشگری های خود را منطقی نشان می دهد. پرخاشگری های ترامپ حتی به کشورهایی مانند چین هم سرازیر شده است. طی روزهای اخیر ترامپ حتی تلفن مقام استرالیایی که همواره متحد نزدیک آمریکا بوده است را قطع می کند. ترامپ با اتحادیه اروپا و ایران هم مشکل پیدا کرده است. ترامپ خود را مجبور و مقید به یک فضای ذهنی و روانی کرده است و اقدامات او همگی تحت چنین فضایی صورت می گیرد. او قصد دارد از طریق چنین تبلیغات سیاسی خارجی یک مشروعیت داخلی پیدا کند. در داخل آمریکا موجی ایجاد شده است و ترامپ را متهم می کنند که مرد عمل نیست و مرد شعار است. اقدامات اخیر ترامپ درست برخلاف چنین موجی صورت می گیرد. در مجموع معتقد هستم این اتفاقات در بلند مدت راه به جایی نخواهند برد. ترامپ البته یک انسان تاجر و کاسب است که منافع تجاری و بوی پول را به خوب می فهمد. بعد از فروکش کردن موج اولیه این بحران ها شاهد روحیه واقعی ترامپ خواهیم بود که فکر می کنم مغایرت زیادی با حجم مبارزه طلبی فعلی او خواهد داشت.