افزایش ذخایر استراتژیک اتمی ایران به چهارصد تن

روزنامه خراسان: چهارمین محموله از خرید کیک زرد توسط ایران امروز وارد کشور می شود تا با احتساب این 149 تن خریداری شده، ذخایر طلایی و راهبردی اتمی کشورمان از این محصول مهم در چرخه سوخت به حدود 400 تن برسد . اینکه ایران توانسته است برای اولین بار پس از انقلاب، چنین خریدی از بازار محدود فروش کیک زرد دنیا انجام دهد ، شاید مهم ترین ویژگی این اقدام باشد. حالا جمهوری اسلامی ایران می تواند به راحتی ادعا کند در بازار هسته ای با تنوعی بالا حضور دارد و به خرید و فروش محصولات تولیدی و موردنیاز خود می پردازد؛ اتفاقی که در سایه برجام شکل گرفت . در گزارش پیش رو به این موضوع که کیک زرد چیست و در رابطه با صنعت هسته ای ایران چه جایگاهی داشته و دارد، می پردازیم.

کیک زرد چیست؟

یکی از معروف‌ترین محصولات میانی در چرخه سوخت‌، کیک زرد (U3O8) نام دارد که علی‌رغم رنگ تیره نزدیک به سیاه آن‌، در دنیا نیز به همین کیک زرد معروف شده است‌. فلسفه تولید چنین ماده ای ،عیار پایین‌ اورانیوم طبیعی در سنگ معدن است که باعث شده تا برای تولید خوراک اولیه کارخانه فراوری اورانیوم که به یو‌سی‌اف معروف است‌، سنگ معدن اورانیوم در کارخانه تولید کیک زرد، تغلیظ گردد‌. این کیک زرد در نهایت برای تولید گاز UF6 طبیعی که خوراک اولیه سایت های غنی سازی است به کار می رود . جالب است که از نام کیک زرد چنین برمی آید که باید دنبال ماده ای خوش رنگ و شبیه کیک با زردی به سان آفتاب باشیم اما آنچه خروجی اصلی این کارخانه به شمار می رود پودری تیره رنگ نزدیک به سبز بسیار تیره است و جالب تر آنکه این اصطلاح در دنیا نیز به کار می رود.

جایگاه در چرخه سوخت

چرخه سوخت هسته ای شامل چند حلقه است که تولید کیک زرد یکی از حلقه‌های مهم آن به شمار می‌رود و با توجه به رابطه مستقیم معدن اورانیوم و کارخانه تغلیظ اورانیوم معمولا در دنیا معدن و این کارخانه نزدیک هم هستند. پس از استخراج سنگ معدن اورانیوم ،این ماده معدنی که به صورت ناخالص و تقریبا دارای عیار 400گرم در تن است به کیک زرد با غنای طبیعی (0/7درصد ) تبدیل می شود. این ماده ارزشمند و راهبردی پس از تولید در ایران و یا خرید از کشوری دیگر، به مجتمع UCF اصفهان حمل می شود تا در یکی دیگر از حلقه های چرخه سوخت به گاز UF6(هگزا فلوئورید اورانیوم) با غنای طبیعی تبدیل شود. این گاز ماده اولیه مجتمع های غنی سازی (مثل نطنز) است تا با استفاده از روش سانتریفیوژگازی به غنای مورد نیاز برسد سپس این مواد غنی شده به اصفهان منتقل می شود تا سایر مراحل را طی نماید.

تولید کیک زرد در ایران

در ایران تا سال‌های قبل کارخانه تولید کیک زرد در بندرعباس فعال بود و سنگ معدن آن نیز از معدن روباز گچین بندرعباس تامین می شد اما از ابتدای سال 95کارخانه بزرگ‌تری به نام شهید بزرگوار هسته ای کشورمان "شهید‌رضایی نژاد" در اردکان استان یزد به راه اندازی آزمایشی رسید که از کارخانه بندرعباس مجهز تر و مدرن تر بوده و می‌تواند با ظرفیت بالاتری سنگ معدن استخراجی از معدن ساغند یزد را به کیک زرد مورد نیاز در یو سی اف اصفهان تبدیل کند.

سابقه خرید کیک زرد توسط ایران

اورانیومی که از معدن ساغند یزد می آید حدود 300تا 400گرم در تن خلوص دارد و به عنوان یک سنگ معدن با عیاری متوسط محسوب می شود اما با توجه به برنامه غنی سازی صنعتی در کشورمان نیاز داریم تا ذخایر راهبردی خود از کیک زرد را با خریدهای خارجی افزایش دهیم.در همین رابطه قبل از انقلاب حدود 500 تن کیک زرد از افریقای جنوبی خریداری کردیم. این آخرین خرید کیک زرد ما از خارج کشور بود زیرا در تمام این سالها هیچ تولید کننده خارجی به علت تحریم های مختلف علیه ایران حاضر به فروش کیک زرد نبود. کمی قبل از اجرای برجام، جمهوری اسلامی حدود 11 تن اورانیوم غنی شده زیر5 درصد خود را با 220تن کیک زرد معاوضه نمود. اما در روزهای اخیر توانستیم برای اولین بار در 40 سال گذشته کیک زرد را از یک کشور خارجی بخریم. در این اقدام ایران 149 تن کیک زرد از روسیه خریداری و به مجتمع یو سی اف اصفهان منتقل کرد. با این خرید هم اکنون ایران علاوه بر 400تن ذخیره استراتژیک گاز UF6طبیعی ، حدود 400تن کیک زرد نیز در اختیار دارد.