آیا فشارها موضع دونالد ترامپ را تغییر می دهد؟

روزنامه آرمان؛ مهدی ذاکریان *: جمهوری اسلامی در عملی متقابل به اقدام رئیس جمهور آمریکا اجازه ورود کشتی‌گیران آمریکایی به مسابقات جام جهانی تهران را نداد. اگر قبل از اینکه ورود‌شان ممنوع شود، روادیدی برای آنها صادر شده باشد و اکنون اقدام به لغو آن کرده باشیم، این عمل صحیح است.

صدور روادید، اصلی حقوقی است. افرادی در گذشته روادید دریافت کرده‌اند و درگذرنامه آنها مهر خورده است. اکنون لغو این روادید، عملی غیر حقوقی است. اما اگر برای آنها روادیدی صادر نشده باشد، اکنون نیز می‌توانیم به آنها اجازه ورود به ایران را ندهیم. صدور روادید همواره مبتنی بر تعامل دوجانبه است. همان‌طور که ایران امکاناتی را در اختیار شهروندان آمریکا قرار می‌دهد انتظار دارد که نسبت به شهروندان ایران هم به همان شکل برخورد شود.

درحقوق بین‌الملل، اصلی وجود دارد به نام دولت‌های«کامله الوداد» که اگر کشوری امتیازی را به کشور مقابل می‌دهد، کشوری ثالث هم می‌تواند متقاضی برخورداری از همان امتیازها ‌شود. برپایه این اصل ایران باید از همه رویه‌هایی بهره‌مند شود که دولت آمریکا برای دیگر کشورها به کار گرفته‌ است. رفتار آمریکا نه تنها دلیلی برای رفتار متقابل ایران با این کشور است، بلکه آمریکا به این دلیل که تسهیلاتی را در اختیار دیگر کشورها قرار داده، باید همان تسهیلات را برای ایران هم در نظر بگیرد. البته ترامپ از موضع قبلی خود پایین آمده و به نظر می‌رسد که وی پس از گذشت ۹۰ روز، فرمان خود را تمدید نکند.

مهم‌ترین عامل در مهار ترامپ، جامعه مدنی آمریکاست. ستون اصلی جامعه مدنی این کشور، رسانه‌های مستقل هستند که اطلاع رسانی مداوم آنها درباره تبعات تصمیمات ترامپ، در این کشور روشنگری می‌کنند و مردم را نسبت به این تصمیمات حساس کرده است. افکار عمومی آمریکا به‌طور فعالانه‌ای نسبت به تصمیمات اخیر ترامپ واکنش نشان داده است . دومین عامل، فشار کشور‌های غربی و اروپایی است. برخی از این کشورها مثل فرانسه و آلمان به صورت شفاف، مخالفت خود با مواضع ترامپ را نشان داده‌اند و برخی دیگر کشورها مثل انگلستان، به صورت غیر شفاف مخالفت خود را بیان کرده‌اند.

بلوک غرب که همواره باید حامی آمریکایی‌ها باشد، در این مورد چنین نکرد. واکنش بسیار منفی اروپایی ها تاثیر زیادی بر تصمیمات ترامپ خواهد داشت. اما عامل سوم که در رسانه‌ها به آن پرداخته نشد، رفتار سازمان ملل متحد بود که تمام قد در مقابل فرمان ترامپ واکنش منفی نشان داد. دبیرکل سازمان ملل، این فرمان‌ها را مغایر با بیانیه‌های حقوق بشر و حقوق پناهندگان خواند. این رفتار «آنتونیو گوترش»، سیلی محکمی به لحاظ سیاسی بود که به صورت ترامپ نواخته شد.

بزرگ‌ترین تامین کننده بودجه سازمان ملل متحد، آمریکاست به همین دلیل دبیران سازمان ملل در برخورد با این کشور بسیار محافظه‌کارانه و با احتیاط عمل می‌کنند که بتوانند جایگاه خود را حفظ کنند، اما وقتی گوترش چنین واکنش محکمی به ترامپ نشان داده است، بیانگر این است که فرمان ترامپ بسیار غیرحرفه‌ای و خلاف حقوق بشری است. در کنار دبیر سازمان ملل، گزارشگران ویژه این سازمان نیز، بیانیه‌ای علیه فرمان ترامپ صادر کردند و آن را محکوم کردند. همه این عوامل در تغییر موضع ترامپ تاثیرگذار بوده است.