گوزن زرد ایرانی از حیوانات در حال انقراض

سرویس سبک زندگی فردا: گوزن زرد ایرانی یکی از گونه‌های نادر و زیبا است که در برخی از نقاط جهان به طور پراکنده یافت می‌شود اما زیستگاه اصلی این حیوان در ایران است. این حیوان با شکوه، طی قرن‌ها برای ایرانیان مهم بوده است و حکاکی‌های تخت جمشید، سکه‌های باستانی و نیز طرح فرش هخامنشی کشف شده در سیبری گواه این ادعا است. متن زیر را به نقل از سفرمی بخوانید.

ویژگی بسیار جالب گوزن زرد ایرانی در مقایسه با پسرعموهایش، وجود خال برروی کمرش است. این خال‌ها پیش از بلوغ در دیگر گوزن‌ها هم دیده می‌شوند لیکن عموماً با بلوغ ازبین می‌روند اما گوزن زرد ایرانی این ویژگی را تا آخر عمر حفظ می‌کند. شاخ گوزن زرد ایرانی در یک سالگی شروع به رشد می‌کند و در دو سالگی کامل می‌شود. عموماً شاخ این حیوانات در اواخر زمستان می‌افتد و رشد شاخ جدید به سرعت شروع و در تابستان کامل می‌شود. این توانایی تجدید شاخ نشانۀ سلامت و قوت حیوان نر است و در جفت‌گیری نقش مهمی دارد.

حالا این گوزن به شکل محدود در دشت ناز ساری، سمسکنده مازندران، جزایر اشک و کبودان ارومیه، میان کتل دشت ارژن و منطقه حفاظت شده پریشان زندگی می‌کند. اما نسل آن‌ها در طبیعت و خارج از پارک‌های حفاظت شده به طور کامل از میان رفته است. علاقۀ این حیوانات به بلوط، جنگل‌های استان فارس را به زیست‌گاهی ایده‌آل برای آن‌ها تبدیل می‌کند. با وجود حفاظت بسیار شدید، گوزن زرد ایرانی هنوز مشکلات بسیار زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین مشکلات این گوزن ازدواج فامیلی است. به دلیل محدود بودن تعداد گوزن‌ها احتمال جفت‌گیری بین خواهر و برادرها و نیز پسرعمو و دخترعموها بسیار زیاد است. این موضوع تنوع ژنتیکی حیوان را به شدت پایین می‌آورد و گوساله‌ها را در مقابل بیماری به شدت آسیب‌پذیر می‌کند. اما چرخاندن گوساله‌ها دربین سایت‌های مختلف نیز به شدت استرس‌زا خواهد بود.

همچنین تعیین مساحت زیستگاه نیز مسئلۀ دشواری است. زیستگاه بسیار کوچک، تمایل حیوانات برای جفت‌گیری را کم می‌کند و زیستگاه پهناور از شانس برخورد حیوانات با هم می‌کاهد و نیز فقر ژنتیکی را به دلیل چند دسته شدن افزایش می‌دهد. همۀ این‌ها مشکلاتی است که حفظ نسل گوزن زرد ایرانی را بسیار مشکل می‌کند. به غیر از گوزن زرد ایرانی دو گونه مرال و شوکا نیز از گوزن‌های بومی ایران به حساب می‌آیند.