ایجاد مراکز تجاری، پلی برای گشایش‌های جهانی

روزنامه آرمان؛ محمد لاهوتی*: ایجاد مراکز تجاری یکی از ابزارهای مهمی است که در افزایش تجارت خارجی کشورها موثر است، علاوه بر این می‌تواند یکی از ابزارهای مهم برای گسترش روابط اقتصادی تلقی شود.

اما تحقق این امر مشروط بر این است که مراکز تجاری با چه هدف و برنامه‌ای و در چه کشوری ایجاد می‌شوند، زیرا صرف ایجاد یک مرکز تجاری را نمی‌توان گشایش‌دهنده روابط اقتصادي يا مخل آن دانست. ایجاد مراکز تجاری در خارج از کشور برای گشایش و افزایش ارتباطات بین‌المللی لازمه انجام مراودات میان ایران و کشوری است که در آن این مراکز به وجود آمده‌اند، اما تحقق افزایش ارتباطات اقتصادی تا حدود زیادی بستگی به سیاستگذاری و مدیریت و كارداني مسئول آن دارد كه آن مرکز تجاری را به عنوان رئیس مرکز راهبری مي‌کند؛ دانش، دانایی، توانایی و آشنایی به کار به طور قطع می‌تواند کمک‌کننده و در غیر این صورت بازدارنده باشد. مساله بعدی که باید به آن اشاره کرد آمایش سرزمینی است؛ به این معنی که ایران در کدام بازارها، چه میزان تجارت را از طریق این مراکز تجاری قرار است راهبری، هدایت و ساماندهی کند.

اگر کشوری مرکز تجاری را در جایی احداث کند که حجم تجارت خارجی آنجا عدد بالایی نباشد وآن کشور هم توانایی گسترش بیشتر را نداشته باشد، می‌توان گفت در عمل ایجاد مراکز تجاری اتلاف منابع و زمان است. درباره سه مرکز تجاری جدید در کشورهای اوکراین، ارمنستان و تاجیکستان به نظر می‌رسد انتخاب این بازارها بیشتر از آنکه براساس شرايط اقتصادی دو كشور باشد، با توجه به رويكرد سیاسی انتخاب شده است، زیرا ارمنستان و تاجیکستان یا حتی اوکراین حجم تجارت بسیار بالایی در تجارت خارجی با ما ندارند. برای نمونه ارمنستان امکان عرضه چه کالایی را برای ایجاد یک مرکز تجاری از سوی ایران می‌تواند داشته باشد؟ اگر نگاه ما به بازار ارمنستان برای فروش محصولات نفتی یا گاز طبیعی باشد در این صورت نیازی به ایجاد مرکز تجاری نیست، زیرا مراکز تجاری بیشتر برای بخش خصوصی، صنایع کوچک و متوسط است که کشوری مانند ارمنستان فاقد اینگونه صنایع است و حتی می‌توان گفت ارمنستان کشوری نیازمند حمایت و کمک است.

شاید اگر بخواهیم با ایجاد چنین مراکزی قدرت اقتصادی را از حالت بالقوه به صورت بالفعل درآوریم بهتر است این کار را در بازارهایی که ارتباط و سهم تجاری بیشتری با آنها داریم صورت بگیرد تا پتانسیل‌های آن کشورها بتواند در جذب سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش بهره‌وری و واردات ماشین‌آلات صنعتی کمک‌کننده باشد. در مقابل جویت ونچر شرکت‌های ایرانی با شرکت‌های خارجی باعث تولید با کیفیت و افزایش صادارت می‌شود. ایجاد مراکز تجاری در چنین کشورهایی باعث راهگشایی افزایش حجم صادرات کشور با ارزش افزوده بالاتر به سمت صادراتی شدن می‌شود که در ایجاد شرایط بهتر برای اجرایی شدن منویات اقتصاد مقاومتی همخواني بيشتری دارد.