حضور پررنگ زنان سرپرست خانوار در اقتصاد کشور/ توجه به مقتضیات مد و لباس ایرانی-اسلامی

سرویس اجتماعی فردا؛ عماد صادقی نسب: اگر تا همین چند دهه قبل به نقش کلیدی زنان در اقتصاد کشور توجه کافی نمی‌شد و زنان سرپرست خانوار یا زنان بدسرپرست به دلایلی همچون فراهم نبودن بستر مناسب برای ورود به بازار کار یا فقدان مهارت شغلی، از چرخه اشتغال در جامعه دور می‌ماندند؛ اما امروز با اقدامات نهادهایی چون شهرداری تهران، شرایط به کلی دگرگون شده و زنان - به‌ویژه زنان سرپرست خانوار - در حال نزدیک شدن به سهم حقیقی خود از بازار کار و اقتصاد کشور هستند و تغییرات در وضعیت معیشت آنها کاملا محسوس است. شهرداری تهران چند سالی‌ست که از طریق موسسه مهارت آموزی کوثر به جذب بانوان و ایجاد اشتغال برای آنها مشغول است و آمار فزاینده افراد تحت پوشش مراکز حمایتی مرتبط با شهرداری، از موفقیت طرح‌های این نهاد برای اشتغالزایی بانوان سرپرست خانوار حکایت دارد.

شهرداری تهران، هر ساله چند نمایشگاه را در راستای ارائه دستاوردهای زنان سرپرست خانوار برگزار می‌کند که نمایشگاه تسنیم یکی از آنهاست. نمایشگاهی با محوریت بانوان و با رویکرد ارائه محصولات حجاب و عفاف که در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی شهرداری تهران واقع در بوستان گفت‌وگو برقرار است.

پنجمین دوره؛ بهترین دوره

نمایشگاه تسنیم که امسال پنجمین دوره خود را سپری می‌کند، از تاریخ ۲۲ لغایت ۲۹ دی‌ماه امسال پذیرای بازدیدکنندگان و افرادی‌ست که خرید کالای ایرانی و تولیدات بانوان کشور را دغدغه خود می‌دانند. پنجمین دوره نمایشگاه تسنیم، گسترده‌تر و بهتر از دوره‌های قبل و با حضور بالغ بر ۸۰ برند ملی حجاب و عفاف، با رویکرد مد و پوشش ایرانی - اسلامی و همچنین با محوریت زنان در حال برگزاری است. تنوع اجناس، قیمت‌های مناسب و حضور حداکثری برندهای فعال در حوزه پوشاک زنان از شاخصه‌های این دوره است؛ چنان که بسیاری از بازدیدکنندگان و غرفه‌داران بر تمام‌عیار بودن این دوره از نمایشگاه صحه می‌گذارند. بنا بر گفته مسئولان برگزاری نمایشگاه، تمام کالاهای ارائه‌شده در این رویداد توسط کارشناسان مد و لباس بررسی و قیمت‌گذاری شده و با ۳۰ تا ۵۰ درصد تخفیف نسبت به بهای واقعی عرضه می‌شود و البته غرفه‌ها نیز به صورت رایگان در اختیار برندها قرار گرفته است.

زنان و مناطق ۲۲گانه

بخشی از نمایشگاه تسنیم به غرفه‌های مهارت‌آموزی مناطق ۲۲گانه شهر تهران اختصاص یافته است. غرفه‌هایی که بانوان عهده‌دار مدیریت آنها هستند و به جذب افراد علاقه‌مند به حضور در آموزش‌ مهارت مشغول هستند. یکی از افراد حاضر در غرفه مهارت آموزی منطقه ۱۲ شهر تهران در این باره به خبرنگار فردا می‌گوید: «در این مراکز زنانی که به نوعی در یک کار هنری مهارت دارند جذب شده و بستر ورود به بازار کار برای‌شان فراهم می‌شود. حتی پیش آمده که خانم‌ها کاری بلد نبودند و در این مراکز از افراد دیگر آموزش خیاطی، بافتنی یا ... را یاد گرفته‌اند. افرادی نیز وجود دارند که علیرغم آشنایی به یک هنر - برای مثال خیاطی - از بانوان دیگر، کارهای هنری مختلفی را آموخته و با همین آموخته‌ها مشغول کار شده‌اند.» می‌پرسم: «آیا حضور در این کلاس‌ها و آموزش‌ها شرایط خاصی را می‌طلبد؟» پاسخ می‌دهد: «خیر. این مراکز به خاطر آن‌که متعلق به شهرداری تهران هستند، افراد متقاضی و علاقه‌مند را به صورت رایگان جذب کرده و برای ورود شرایط خاصی وجود ندارد.»

یک خرید خوب

حضور بازدید‌کنندگان، حتی در ساعات مصادف با نهار و استراحت، نمایانگر استقبال ویژه مردم از این نمایشگاه است. گرچه افرادی هستند که تنها به بازدید و تماشای محصولات بسنده می‌کنند اما در مقابل بانوانی هم هستند که خرید از نمایشگاه تسنیم را جزو برنامه سالانه خود می‌دانند. خانم مهدوی، یکی از افراد حاضر در نمایشگاه که اذعان می‌دارد «در هر ۵ دوره به این نمایشگاه آمده»، در پاسخ به سوال خبرنگار فردا مبنی بر این‌که «آیا خرید هم می‌کنید؟» می‌گوید: «من هر سال به اینجا می‌آیم. قیمت‌های مناسب و فروش محصولات مطابق با نیازهای من باعث می‌شود که هر بار با دست پر از اینجا خارج شوم.» ادامه می‌دهد: «اقدام شهرداری برای آموزش مهارت‌های هنری به بانوان و ایجاد شغل برای آنها واقعا خوب است و من معتقدم که باید از این خانم‌ها خرید کرد؛ تا هم چرخ اقتصاد خانوار آنها بچرخد و هم به تولید ملی کمک کرده باشیم.» بانوی دیگری، در حالی که فرزند خود را در آغوش گرفته، مقابل یک غرفه فروش مانتو ایستاده و قیمت محصولات را جویا می‌شود. از او می‌پرسم: «آیا این نمایشگاه نیازهای شما را در حوزه مد و لباس برطرف می‌کند.» وی پاسخ می‌دهد: «بله. خوشبختانه محصولات بسیار باکیفیت هستند و قیمت‌ها نیز مناسب است. در کنار آن می‌توانم مطمئن باشم که خرید این اجناس می‌تواند وضعیت معیشت یک کارگر ایرانی را بهتر کند.» به سراغ غرفه روبه‌رویی می‌روم، شال و روسری می‌فروشند و تمام گردانندگان غرفه، خانم هستند. از استقبال مردم می‌پرسم و یکی از فروشندگان بلافاصله می‌گوید: «استقبال مردم عالی بوده و فروش نسبتا خوبی داریم. از طرفی هم چون شهرداری در راستای حمایت از زنان، بابت ارائه این غرفه‌ها هزینه‌ای از ما دریافت نکرده دغدغه پرداخت اجاره‌بها نداریم و می‌توانیم به طور کامل روی فروش محصولات تمرکز کنیم.»

«بنیتا» و اشتغالزایی غیرمستقیم

یکی از برندهایی که در سال‌های اخیر سهم عمده‌ای از بازار مد و پوشاک بانوان را در اختیار گرفته، «بنیتا» است و در این دوره نمایشگاه تسنیم نیز محصولات خود را ارائه کرده است. نماینده فروش این شرکت، در مورد نحوه به کارگیری زنان سرپرست خانوار توسط این واحد تولیدی می‌گوید: «ما به طور غیرمستقیم اشتغالزایی می‌کنیم. در واقع شهرداری تهران و مراکز مهارت آموزی مربوط به آن، زنان آشنا به خیاطی را به ما معرفی می‌کند و ما نیز از آنها در امر دوخت چادر استفاده می‌کنیم.» وی ادامه می‌دهد: «حتی برخی بانوان آشنا به خیاطی هستند، اما به نحوه دوخت چادر تسلط ندارد؛ ما برای آنها کلاس‌های چند روزه فشرده برگزار می‌کنیم تا بتوانند با بنیتا همکاری کنند.»

ایده‌های نو؛ فرصت‌های نو

از دیگر غرفه‌های حاضر در نمایشگاه تسنیم، غرفه‌ ایده‌های نو است که با همکاری و حمایت شهرداری تهران در زمینه آموزش رایگان خیاطی به بانوان فعالیت می‌کند. مسئول غرفه، در حالی که پشت یک چرخ‌خیاطی نشسته و چیزهایی می‌دوزد؛ پیرامون اهداف و رویکردهای این مرکز می‌گوید: «هدف ما ارائه‌ ایده‌های نو و جدید برای عموم مردم است. ما سعی کردیم برخی از مباحث سرفصل‌های رشته‌ طراحی لباس که قابل اجرا در جامعه باشد را به افراد متقاضی، آن هم به صورت رایگان آموزش دهیم.» وی در توضیح یکی از بخش‌های این غرفه می‌گوید: «در بخشی از این غرفه، افراد می‌توانند پارچه چادری‌شان را به ما بدهند و ما به صورت رایگان برایشان بدوزیم. حتی می‌توانیم در هنگام دوخت چادر به آنها آموزش دوخت چادر را داده و در حین کار توضیحاتی نیز ارائه کنیم. تمام سعی «ایده‌های نو» این است که به صورت علمی نگاهی به پوشش و لباس داشته باشد.»

«من حجاب را دوست دارم»

یکی از نکات قابل توجه در نمایشگاه تسنیم، غرفه کمپین موسوم به «من حجاب را دوست دارم» است. غرفه‌ای با شکل و شمایل امروزی که اعضای آن درصدد تشویق مردم به «تعقل در امر حجاب» هستند. خانم نمازی، یکی از اعضای این کمپین در توضیح علت و نحوه شکل‌گیری آن می‌گوید: «ما کمپینی مردمی به نام «من حجاب را دوست دارم» هستیم. همانطور که از اسم آن بر می‌آید، ما هم مثل باقی کمپین‌ها تحت پوشش و حمایت هیچ سازمان و ارگانی نیستیم. افرادی هستیم از دل جامعه که یا به صورت ریشه‌ای از بچگی دغدغه حجاب را داشتیم، یا به مرور زمان دغدغه آن را پیدا کردیم. بخشی از بچه‌های کمپین ما «از لاک جیغ تا خدا» هستند؛ یعنی به مرور زمان به این نتیجه رسیده‌اند که محجبه باشند.

نحوه شکل‌گیری این کمپین نیز به یک دهه‌ قبل، و دغدغه چند دانشجوی دانشگاه هنر بر‌می‌گردد که با تنظیم یک مرام‌نامه این کمپین را راه انداختند تا مردم را به حفظ حجاب تشویق کنند.» وی با اشاره به مرام‌نامه ادامه می‌دهد: «یکی از بندهای مرامنامه این است که ما محجبه‌ها - چه خانم و چه آقا - به هیچ‌وجه خود را از افرادی که دغدغه حجاب ندارند، برتر نمی‌دانیم. من همه جا حواسم به نگاهم هست، همه جا حواسم به حرف‌زدنم هست و همه جا حواسم به رفتارم هست و گاهی بی‌صدا مهربانی می‌کنم. یکی دیگر از بندهای این مرامنامه این است که با صرف کمترین هزینه و انرژی بستری جدید را برای افراد فراهم کنیم تا در حجاب تعقل کنند. ما به مردم نمی‌گوییم که چرا حجاب ندارید، چرا لباس اینگونه می‌پوشید و .... ما فقط می‌خواهیم که افراد با ما همراه شوند تا تجربیات‌مان را با هم به اشتراک بگذاریم.» خانم نمازی در پاسخ به سوال در مورد نحوه فعالیت این پویش توضیح می‌دهد: «فعالیت ما به صورت مجازی و میدانی است. در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی از جمله تلگرام و اینستاگرام و همچنین وبسایت کمپین حضور داریم و آنونس‌هایی را تهیه کرده‌ایم که در سایت آپارات قابل مشاهده است. کودکان را به رعایت حجاب تشویق کرده و عکس‌های ارسالی آنها را در کانال تلگرام درج می‌کنیم. برنامه‌های میدانی هم حضور در نمایشگاه‌ها، همکاری با مدارس، و برگزاری جشن تکلیف است که در این جشن‌ها با حداقل هزینه هدایایی را برای بچه‌ها در نظر می‌گیریم که بنا بر تعالیم روانشناسی است. از سوی دیگر، اعضای کمپین که حدود ۸۵ هزار نفر در سراسر دنیا هستند، با استفاده از محصولات ما - از جمله پیکسل «من حجاب را دوست دارم» - امور روزمره خود را انجام می‌دهند و به طور غیرمستیقم و در سکوت مطلق مردم را به حجاب دعوت می‌کنند.»

او موفق‌بودن کمپین‌شان را نیز این‌گونه تشریح می‌کند: «به لطف خدا و حضرت زهرا (س) و افرادی که دل به کار داده‌اند - بدون این‌که نامی از آنها برده شود بسیار موفق بوده‌ایم. ما دوستی داشتیم که در زمینه عکاسی با هم همکاری می‌کرد و علیرغم آن‌که دغدغه حجاب نداشت، به مرور و به خاطر حضور در جلسات الان بیشتر از ما به حجاب اهمیت می‌دهد.»

فرصتی برای ورود به بازار کار