رسانه‌های اجتماعی چشمان ما را بر روی دیگر نکات مهم دنیای امروز بسته است

سرویس بین الملل فردا؛ مترجم سید حسن روتن*: همه مردم دنیا در طول برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا واقعیت‌های متفاوتی را مشاهده کردند، واقعیت‌هایی که مبتنی بر دیدگاه‌های متفاوت آنان بود و این مسئله در روند فعالیت رسانه‌های اجتماعی به خوبی دیده شد.

شبکه خبری سی‌بی‌سی کانادا در گزارشی تحلیلی درباره تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر وقایع امروز با بیان این مطلب آورده است: اعضای کمپین دونالد ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری آمریکا موارد متعددی از عقاید خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند که دو مورد از آن‌ها به شدت جنجالی شده است.

یکی از این موارد مسئله ابراز نظر شخصی این افراد در شبکه‌های اجتماعی درباره مسلمانان است و اینکه مسلمانان شایستگی شهروندی ایالات متحده را ندارند. و مورد دیگر اظهارنظری است که آنان درباره آمادگی خود برای مقابله با بروز یک جنگ داخلی احتمالی در آمریکا مطرح کرده‌اند. چنین پست‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است، احتمالا بر روی عقاید و نظریات حامیان ترامپ تاثیر خواهد گذاشت.

اگر شما از نتایج اعلام شده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و پیروزی ترامپ شگفت‌زده شده‌اید، در این زمینه تنها نیستید. بسیاری از افراد در سرتاسر دنیا در پی اعلام نتایج انتخابات به این نتیجه رسیدند که دیدگاهشان نسبت به نقش شبکه‌های اجتماعی در دنیای امروز تا چه حد نادرست بوده و باید آن را تغییر دهند.

اما از سوی دیگر باید به این نکته نیز اشاره شود که در این میان افرادی بودند که از انتخاب ترامپ به هیچ وجه شگفت‌زده نشدند و تعداد آنان با افرادی که از این نتایج شوکه شده بودند، برابری می‌کرد.

این همان نکته‌ای است که درباره انتخابات آمریکا قابل توجه است: چرا که نشان می‌دهد افراد به واقعیت‌ها دیدگاه‌های متفاوتی دارند و این دیدگاه متفاوت بستگی به جهان‌بینی افراد دارد، جهان‌بینی که امروزه به دلیل تمایل افراد به شبکه‌های اجتماعی برای بیان عقایدشان تغییرات چشمگیری داشته است.

این نخستین بار در تاریخ برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بود که بسیاری از رای‌دهندگان آمریکایی اخبار مورد نظر خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی پیگیری می‌کردند. بر اساس برآوردهای انجام شده در آمریکای شمالی دست‌کم ۱۷۰ میلیون کاربر در هر روز از فیسبوک برای این منظور استفاده کرده‌اند و حدود ۴۴ درصد از بزرگسالان آمریکایی از این رسانه برای به دست آوردن اخبار مورد نظر بهره برده‌اند.

اما در عین حال نباید این نکته را از ذهن دور نگه داریم که توئیتر و فیسبوک رسانه‌های صد درصد قابل اعتمادی نیستند و نمی‌توان برای فهمیدن آنچه در دنیا می‌گذرد، به آنان بسنده کرد.

به طوری که موارد اخیر انتشار اخبار جعلی در این دو رسانه نشان می‌دهد که دست‌اندرکاران و کاربران آن دو چندان اهمیتی به میزان صحت و واقعی بودن اخبار خود نمی‌دهند، بلکه اولویت آنان این است که به کاربران خود چیزی را بدهند که دلخواه آنان است. مردم اخباری را می‌خواهند و پیگیری می‌کنند که با عقاید آنان سازگار باشد.

اغلب اوقات انتشار یک بخش کوتاه از یک خبر کافی است. مطالعات اخیر دانشگاه کلمبیا نشان می‌دهد که ۵۹ درصد لینک‌های به اشتراک گذاشته شده از طریق اینترنت هرگز توسط مردم مطالعه نشده‌اند.

کاربران خواهان این هستند که لینک‌ها صرفا موید عقاید مورد نظر آنان باشد. در واقع به اعتقاد داگلاس راشکاف، پژوهشگر رسانه‌های اجتماعی فیسبوک برای این طراحی شده است که از مراجعه شما به منابع دیگر جلوگیری کند و باعث می‌شود شما احساس رضایت کاذب از اخباری داشته باشید که در این رسانه مطالعه می‌کنید.

مشکل و فاجعه اصلی در این میان این است که وقتی شما اخباری را مشاهده می‌کنید که موارد مورد دلخواه شما در آن وجود دارد، دیگر تلاشی برای بررسی صحت این اخبار نمی‌کنید و تلاش نمی‌کنید که اخبار منتشر شده در این رسانه‌ها را از طریق دیگری نیز دنبال کنید.

دو شب پیش از برگزاری انتخابات آمریکا فرانک لانتز، یکی از ناظران انتخاباتی جمهوری‌خواهان در برنامه شصت دقیقه شبکه سی‌بی‌اس اعلام کرد که انتخابات برای مردمی است که می‌خواهند صدای آنان شنیده شود. متاسفانه مشکل این است که مردم آمریکا می‌خواستند صدای آنان شنیده شود، اما هیچ یک از آنان تمایلی برای شنیدن نداشتند. در واقع به لطف فعالیت‌های رسانه‌های اجتماعی افرادی که احساس می‌کردند صدایشان شنیده نمی‌شود، اکنون ابزار مناسبی برای بیان نظریات و اعتقادات خود به دست آورده‌اند.

الامین عبدالمحمود، سردبیر وبگاه بازفید در این‌باره می‌گوید: ما در حال توسعه یک فرهنگ نادرست هستیم، فرهنگی که بر اساس آن موارد دلخواه خود را به اشتراک می‌گذاریم و می‌خواهیم از این طریق شنیده شویم، اما حرف‌های دیگران را نشنویم.

در واقع ابزاری مانند فیسبوک و توئیتر به ترویج این فرهنگ کمک زیادی کرده‌اند. ما از این طریق خود را در معرض یک حباب دروغین قرار داده‌ایم که از طریق آن اطلاعات و اخبار را از افرادی به دست می‌آوریم که مانند ما فکر می‌کنند، اما در عین حال مانند ما رای نمی‌دهند.

در نتیجه با وجود اینکه فیسبوک باعث شده بیش از هر زمان دیگری دسترسی به اطلاعات آسان شود، اما ما همچنان با مسئله تعامل با اخبار و اطلاعاتی که برخلاف خواسته ماست، مشکل داریم. مطالعات اخیر موسسه پیو نشان می‌دهد که ۷۹ درصد کاربران رسانه‌های اجتماعی هرگز به دلیل مشاهده اطلاعات مخالف به دیدگاه‌های خود، اقدام به تغییر دیدگاه‌های اجتماعی و یا سیاسی خود نکرده‌اند.

بدون شک نظرسنجی‌های پیش از انتخابات و نتایج پس از آن باعث شگفتی بسیاری شده است. کاربران رسانه‌های اجتماعی در دنیای خود به سر می‌برند و درباره آن چه که می‌دانند و درباره چشم‌اندازهای مورد نظر خود اطمینان و اعتماد به نفس کافی دارند. اما داده‌های موجود غیرقابل خدشه نیست. در واقع اگر شما سوال اشتباهی بپرسید، به طور قطع جواب اشتباهی نیز دریافت خواهید کرد. بنابراین به جای مخالفت با عقاید دیگران، بهتر است آن‌ها را بپذیریم.

اگرچه برخی از منتقدان معتقدند راه‌حل این مسئله عدم استفاده از رسانه‌های اجتماعی است، اما باید برای حل این مسئله عمیق‌تر اندیشید و محترمانه با مردم تعامل کرد.

*منبع: CBC.CA