تصویر دردناک از کودک روهینگیایی که یادآور آیلان شد
رسانههای جهان تصویری تکاندهنده از پیکر بیجان یک کودک پناهجوی ۱۶ ماهۀ روهینگیایی منتشر کرده‌اند که با صورت بر روی گِلهای کرانۀ یک رود افتاده است. انتشار این تصویر دردناک یادآور ماجرای سال گذشتۀ آیلان کُردی، کودک خردسال و پناهجوی سوری است.
بر اساس گزارش شبکۀ خبری سی‌ان‌ان، این پناهجوی کوچک از مسلمان روهینگیا در ایالت راخین در کشور میانمار بود و محمد نام داشت. وی و خانوادهاش برای فرار از خشونتی که علیه مسلمانان روهینگیایی در میانمار میشود از راخین گریخته بودند، اما سرنوشت محمد، برادر سه‌ساله، مادر و داییاش غرق شدن در رودی پر آب در مرز بنگلادش بود.
مسلمانان روهینگیایی در میانمار بیش از هر اقلیت دیگری در دنیا مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند. دولت میانمار آنها را مهاجران بنگالی میداند، درحالی که به گفتۀ بسیاری از ناظران بینالمللی این افراد بومی ایالت راخین به‌حساب میآیند. پدر محمد در گفت‌وگو با سی ان ان گفت: «در روستای ما، بالگردهای ارتش به‌سوی ما شلیک کردند و سربازان میانماری نیز ما را هدف گلوله قرار دادند. ما نمیتوانستیم در خانۀ خود بمانیم بنابراین فرار کردیم و در جنگل پناه گرفتیم».
پدر این کودک غرق‌شده گفت آنها برای گریز از خشونت از روستایی به روستای دیگر می‌رفتند و افزود: «من شش روز تمام راه رفتم. چهار روز نتوانستم برنج بخورم. در طی این شش شبانهروز اصلاً نخوابیدم. ارتش در پی مسلمانان روهینگیایی بود و ما به‌طور مداوم مکان خود را تغییر میدادیم.»
ظفر عالم، پدر محمد، پناهجوی 16 ماهۀ روهینگیایی که در رودخانۀ ناف در مرز بنگلادش همراه با برادر و مادرش غرق شد. (عکس از سی‌ان‌ان)
وی گفت: «من یک قایقران پیدا کردم و از وی خواستم تا به همسر و پسرانم کمک کند تا از رودخانه عبور کنند. در تاریخ 14 آذر با آنها تماس گرفتم. آنها بسیار ناامید شده بودند. این آخرین تماس من با خانوادهام بود. هنگامی‌که با همسرم صحبت میکردم صدای پسر کوچکم را میشنیدم که مرا صدا می‌کرد.وقتی پلیس میانمار متوجه شد که عدهای قصد عبور از رودخانه را دارند، بر روی آنها آتش گشود. مرد قایقران برای فرار از گلولهها باعجله مردم را سوار کرد. قایق بیش‌ازحد پر و سپس غرق شد.»
پدر این خانواده یک روز بعد و در پی یک تماس تلفنی متوجه حادثه میشود.به گفتۀ این مرد: «کسی به من زنگ زد و گفت جسد پسرم پیدا شده است. او با تلفن همراهش عکسی از پیکر پسرم گرفت و برای من فرستاد. زبانم بند آمده بود.»
ظفر عالم به همراه خواهر 18 ساله و برادر 14 ساله‌اش در اردوگاهی در جنوب بنگلادش زندگی می‌کند. (عکس از سی‌ان‌ان)
تنها رودخانه میداند
براساس اعلام سازمان بینالمللی مهاجرت حدود 34 هزار نفر در هفتهها و ماههای اخیر از مرز میانمار و بنگلادش گذشتهاند. پدر محمد می‌گوید: «تنها رودخانه میداند پیکر چند روهینگیایی در آب شناور شده است.» بسیاری از پناه‌جویان میانماری ازجمله این مرد در اردوگاه پناه‌جویان لِدا در منطقۀ تِکناف در جنوب بنگلادش زندگی می‌کنند. به گفتۀ این پناهجو زندگی در بنگلادش نیز برای مسلمانان روهینگیایی رنجآور است. هیچ خانه و غذایی برای آنها وجود ندارد و در اردوگاههایی فاقد امکانات به سر می‌برند. اما پناه‌جویان می‌گویند همین‌که در بنگلادش در ترس مداوم قرار ندارند، برایشان کافی است.
سخنگوی دولت میانمار در واکنش به این گزارش در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان ادعا این گزارش داستانپردازی و دروغ است. وی درعین‌حال تأیید کرد که بالگردهای نظامی میانمار یک روستا را در تاریخ 22 آبان هدف گلوله قراردادند، اما مدعی شد عملیات ارتش برای مقابله با «اراذل و اوباش مسلح» و نجات جان سربازان بوده است.دولت میانمار بارها اتهامات سازمانهای بینالمللی در مورد نقض گستردۀ حقوق مسلمانان روهینگیا را رد کرده و مدعی شده است که ارتش این کشور تنها در حال اجرای یک عملیات پاک‌سازی برای مقابله با مظنونین حمله به مرزبانان میانماری است. اما هفتۀ جاری پس از انتشار
ویدئویی که افسران پلیس میانمار را در حال ضرب و شتم روستائیان روهینگیا نشان میداد، دولت میانمار در اقدامی نادر اعلام کرد موضوع خشونت پلیس را بررسی خواهد کرد.
تصویری از خانه‌های سوخته در استان راخین در میانمار (عکس از خبرگزاری فرانسه)
هیچ‌چیز تغییر نکرده است
در شهریورماه سال جاری، آنگ سان سو چی، وزیر امور خارجۀ میانمار و رهبر جنبش دموکراسی، کوفی عنان، دبیر کل سابق سازمان ملل متحد، را به‌عنوان رئیس کمیسیون بررسی نقض حقوق بشر در ایالت راخین برگزید. اما مسلمانان روهینگیا می‌گویند تغییری در وضعیت ایجاد نشده است. پدر محمد دراین‌باره می‌گوید: «این کمیسیون برای فریب تمام جهان تشکیل شده است. ارتش هنگام بازدید کمیسیون از منطقه، مردم را از روستاها خارج می‌کند. هنگامی‌که در میانمار انتخابات برگزار شد، من تصور کردم که با پیروزی آنگ سان سو چی، وضعیت ما بهتر میشود. اما رؤیا با واقعیت بسیار متفاوت است. از زمانی که وی به قدرت رسید، هیچ‌چیز تغییر نکرده است و آزار و اذیت ما ادامه دارد.آنگ سان سو چی و ارتش میخواهند مسلمانان روهینگیایی را از راخین بیرون کنند. او در حال انکار جنایات ارتش میانمار است.»
سازمان عفو بین‌الملل اخیراً گزارشی مفصل منتشر و اعلام کرد خشونت سیستماتیک علیه مردم روهینگیا احتمالاً جنایت علیه بشریت است. آنگ سان سو چی که مشاور دولت میانمار است، در ماه جاری جلسهای با وزرای خارجۀ اتحادیۀ کشورهای جنوب شرق آسیا برای بررسی وضعیت ایالت راخین برگزار کرد. وی به این وزرا گفت دولت میانمار به حلوفصل مسائل ایالت راخین متعهد است، اما برای حل این موضوع به زمان بیشتری نیاز دارد. اما پدر محمد می‌گوید: «میخواهم تمام جهان بداند که نباید به دولت میانمار زمان بیشتری داد. اگر تعلل کنید، آنها همۀ مسلمانان روهینگیا را خواهند کشت.»
چند روز پیش 23 تن از برندگان جایزۀ صلح نوبل با انتشار نامهای سرگشاده از سازمان ملل متحد خواستند به بحران انسانی دربارۀ اقلیت مسلمان روهینگیا در میانمار خاتمه دهد. در این نامه دربارۀ وقوع تراژدی انسانی و «پاک‌سازی نژادی» در میانمار هشدار داده شد و این شخصیتهای بینالمللی از آنگ سان سو چی که خود یکی از برندگان جایزۀ صلح نوبل است، به دلیل انفعال در مورد حمایت از مسلمانان روهینگیا انتقاد کردند.
علاوه بر ارتش میانمار، بودائیان که اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، همواره اقلیت مسلمان روهینگیا را که تنها 4 درصد از جمعیت میانمار را تشکیل می‌دهند، آزار دادهاند. این خشونت‌ها تاکنون صدها کشته و هزاران آواره بر جای گذاشته‌اند.
مسلمانان روهینگیا که تلاش کرده‌اند برای رهایی از خشونت‌ها در میانمار با عبور از رودخانۀ ناف به بنگلادش بگریزند. (5 دی 1395-عکس از خبرگزاری فرانسه)
سازمان عفو بین‌الملل دوشنبه (29 آذر) با انتشار گزارشی اعلام کرد سربازان و نیروهای پلیس میانمار بی‌هدف به‌سوی غیرنظامیان روهینگیا شلیک می‌کنند و آنها را می‌کشند، به زنان و دختران تجاوز می‌کنند، خانه‌های آنان را به آتش می‌کشند، مردان روهینگیا را دستگیر می‌کنند و دربارۀ محل نگهداری یا اتهامات آنها نیز هیچ اطلاعاتی نمی‌دهند.
اکثر قریب به اتفاق مسلمانان روهینگیا که به بنگلادش پناه می‌برند در پناهگاه‌های موقت، اردوگاه‌های رسمی پناه‌جویان و روستاهایی در جنوب شرق این کشور ساکن می‌شوند. بسیاری از آنان در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه سرگذشت‌های وحشتناکی از تجاوز جمعی، شکنجه و قتل به دست نیروهای امنیتی میانمار بیان کرده‌اند. میانمار مانع دسترسی خبرنگاران خارجی و محققان مستقل به روهینگیا شده و مدعی است بدرفتاری و خشونتی علیه مسلمانان روهینگیا نداشته است.
به دنبال انتشار گزارش‌هایی مبنی بر پاک‌سازی قومیتی روهینگیایی‌ها در میانمار، دولت بنگلادش برای باز کردن مرز خود تحت‌فشار قرار گرفته، اما داکا بی‌توجه به این فشارها، پُست‌های مرزی و گارد ساحلی خود را برای جلوگیری از ورود پناه‌جویان روهینگیا تقویت کرده است. مرزبانان بنگلادش، طی سه ماه گذشته مانع ورود هزاران زن و کودک روهینگیایی شده‌اند که با قایق عازم این کشور شده بودند.