آیا «صبر آمدن» در عطسه خرافات است؟ +منابع روایی

مشرق: در میان مردم خرافات زیادی وجود دارد كه نه پایه دینی دارد و نه مایه علمی. یكی از آنها در مورد عطسه كردن است. برخی معتقدند در هنگام عطسه باید در كار مورد نظر عجله نكرد؛ بلكه صبر داشت و انجامش را به تاخیر انداخت؛ اما آیا واقعا چنین است؟ نگاهی به منابع دینی نشان می دهد كه عطسه كردن نه تنها بد نیست؛ بلكه برای سلامتی بسیار مفید است. در حدیث آمده كه عطسه موجب راحتى و سلامتی بدن است و تا سه روز و به روایتى تا هفت روز، امان از مرگ است رسول اكرم (ص) فرمودند: "عطسه مریض دلیل بر عافیت و راحتى بدن اوست. عطسه تا وقتى كه از سه تا بیشتر نباشد، براى بدن نافع است و اگر از سه تا بیشتر شد، نشانه بیماری است." حضرت امام صادق (ع) فرمودند:" كسى كه عطسه كند از پنج چیز در امان خواهد بود: جذام، سردرد، ریزش اشك ازچشم، گرفتگى بینى و رویش مو در چشم." مستحب است براى عطسه کننده و کسى که عطسه او را بشنود ولو در نماز باشد، بگوید: "الحمد للّٰه" یا بگوید: "الْحَمْدُ للّٰهِ وَ صلّى اللّٰهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ" و هم چنین بر شنونده مستحب است به عطسه کننده بگوید: "یَرْحَمُکَ اللّٰهُ" یا "یَرْحَمُکُمُ اللّٰهُ" اگرچه در نماز باشد، لکن احوط در نماز، ترک آن است. مستحب است بر عطسه کننده در جواب او بگوید: "یَغْفِرُ اللّٰهُ لَکُمْ" در منابع روایی، حدیثی وجود دارد که می گوید بعد از دمیدن روح در جسم حضرت آدم علیه الاسلام وی عطسه کرد. متن روایت چنین است: ابن عباس از پیامبر اکرم (ص) نقل می کند: «لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ تَعَالَى آدَمَ وَ نَفَخَ فِیهِ مِنْ رُوحِهِ عَطَسَ فَأَلْهَمَهُ اللَّهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ فَقَالَ لَهُ رَبُّهُ یَرْحَمُکَ رَبُّک ...» هنگامی که خداوند آدم (ع) را آفرید، از روح خود در او دمید، آدم عطسه کرد، خداوند متعال به او فرمود: بگو: "اللَّهُ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ"، وقتى که آدم حمد و ثنای پروردگار گفت، خداوند فرمود: "رحمت پروردگار بر تو باد." پى نوشت ها: 1. شهید دستغیب، 82 پرسش، ص 161، سؤال 71، مصطفى حسینى دشتى، معارف و معاریف، ج 7، ص 389، ماده: عطسه 2. علامه مجلسی، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء بیروت لبنان، سال انتشار 1404 ق، ج 73، ص 51 3. عبد الله شبر، الاخلاق، ترجمه محمدرضا جباران، انتشارات هجرت، چاپ چهارم، سال 1378، ص 179 4. محدث نوری، مستدرك الوسایل، مؤسسه آل البیت، قم 1408 ش، ج 8، ص 381. 5. قمّى، محدث، شیخ عباس، الغایة القصوى فی ترجمة العروة الوثقى، ج 2، ص 18، م 39، منشورات صبح پیروزى، قم، اول، 1423 ه ٍ ق 6. شیخ مفید الاختصاص، ص 45، نشر المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، قم، چاپ اول، 1313ق