موبوفوبیا؛ بیماری که در جامعه فراگیر شده است

روزنامه آرمان: زمانی گفته می‌شد فلانی سر در لاک خود دارد، اما امروزه لاک جایش را به گوشی‌های موبایل که اغلب هوشمند نیز هستند داده است. امروزه کمتر کسی را می‌توان یافت که سرش در گوشی موبایل خود نباشد. در مورد عده‌ای، استفاده از موبایل به اعتیاد بدل شده و حتی اگر نیمه شب از خواب بلند شوند گوشی خود را بررسی می‌کنند. برخی این مساله را نوعی ناامنی روانی می‌دانند و برخی معتقدند گوشی به عضوی از بدنشان تبدیل شده است. از صبح که بیدار می‌شویم تا شب که خسته به رختخواب می‌رویم، گوشی موبایل مدام همراهمان است. نیمه‌های شب ناخوآگاه کلید قفل گوشی را می‌فشاریم مبادا پیامی ناخوانده داشته‌ باشیم. صبح هنگام نیز قبل از بیداری کامل، اول دنبال گوشی زیر بالش و کنار تخت‌خوابمان می‌گردیم. قبل از خروج از خانه اولین چیزی که برمی‌داریم گوشی موبایل است؛ گاهی فراموش می‌کنیم جلوی آینه بایستیم و از منظم بودن وضعیت ظاهریمان مطمئن شویم. شاید موقع بیدار شدن تا خروج از خانه زمان زیادی طول نکشد، اما بیشتر از اینکه حواسمان به خوردن صبحانه و جمع‌آوری وسایل مورد نیازمان باشد، مدام گوشی موبایل را چک می‌کنیم. اگرچه تاثیرات مثبت گوشی‌های موبایل را نمی‌توان دست‌کم گرفت اما نتایج منفی آن را هم نمی‌توان نادیده انگاشت. موبوفوبیا چیست؟ موبوفوبیا به معنای بروز استرس و اضطراب شدید به هنگام نداشتن آنتن، قطع تماس، قطع ارتباط با اینترنت، تمام شدن شارژ باتری و از همه بدتر جا گذاشتن یا گم کردن تلفن همراه است. همچنین از این بیماری با نام نوموفوبیا به معنای ترس نبود تلفن همراه یاد می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد ۸۰ درصد مردم به اشتباه حس می‌کنند که گوشی آنها در جیب می‌لرزد و ۳۰ درصد به اشتباه حس می‌کنند که گوشی آنها زنگ می‌زند. ۸۰ درصد از افراد بین ۱۸ تا ۲۴ سال شب با گوشی می‌خوابند و والدینی که تمایل بیشتری به استفاده از تلفن همراه دارند بیشتر در ارتباط با فرزندانشان دچار مشکل می‌شوند. موارد یادشده، بخشی از این بیماری فراگیر است. انقلاب موبایلی در روابط اجتماعی باتوجه به جایگاهی که امروزه تلفن‌های همراه در زندگی انسان‌ها پیدا کرده اند، باید به چالش‌های ناشی از این نوع فناوری پرداخته شود. چت‌های طولانی در گوشی‌های موبایل جای گفت‌وگوی‌های رودررو و نوشتن نامه‌های پستی را گرفته است. از زمانی که نوشتن نامه‌های پستی جای خود را به موبایل و تلفن داد و صندوق‌های پست از سراسر کشور جمع شد، کم‌کم مردم نگارش درست فارسی را فراموش کردند و به نوشتن جملات به شکل محاوره‌ای روی آوردند و این موضوع را می‌توان ضربه بزرگی به زبان فارسی دانست. زنگ خوردن گوشی باعث تحریک سیستم عصبی می‌شود که در یک نظرسنجی هم مشخص شده افراد اصلا راجع به کاری که انجام می‌دهند فکر نمی‌کنند، به ویژه اگر مکالمه آنها شکل جدی‌تری بگیرد یا درباره موضوع مهمی باشد که علاوه بر اینکه نمی‌توانند بنشینند، حرکات غیرارادی بیشتری از آنها سر می‌زند، حتی برخی از افراد در صورت نشستن برای مکالمه حسی از ناامنی دارند. زمانی که مهمان داریم ناخودآگاه باعث آزرده کردن مهمانمان می‌شویم، چرا که آن فرد مجازی را به مهمان حاضر در منزل ترجیح می‌دهیم. حضورمان در این جمع‌ها آن‌قدر بی سروصدا و آرام شده که اگر نباشیم هم کسی متوجه نبودنمان نمی‌شود. این موضوع حتی دامان خانواده و محیط خانه را گرفته است. همه اینها را می‌توان تاثیرات منفی و فرهنگ غلط استفاده از موبایل دانست. بهتر است قوانینی را برای خودمان اعمال کنیم تا هم از تکنولوژی‌های روز بهره ببریم هم از فرهنگمان دور نشویم. گوشی را کنار خود نخوابانید! تحقیقات پژوهشگران دانشگاه‌هاروارد نشان می‌دهد خوابیدن در کنار تلفن همراه، به ویژه گوشی‌های هوشمند باعث ایجاد اختلال در خواب می‌شود. بی‌خوابی یکی از مشکلات رایج دنیای امروز است و از هر سه نفر یک نفر در جهان از مشکل کم‌خوابی رنج می‌برد. با این حال، افراد بسیاری از زنگ هشدار تلفن همراه خود برای بیدار شدن از خواب استفاده می‌کنند و به همین علت هنگام خواب، گوشی تلفن همراه را در نزدیکی خود قرار می‌دهند. به گفته محققان، وجود تلفن همراه در کنار فرد در طول شب تاثیرات نامطلوبی بر کیفیت خواب دارد. مشکل اصلی در مورد دستگاه تلفن همراه، نور صفحه نمایش آن است که در نسل جدید گوشی‌های هوشمند با وجود کیفیت بالای صفحه‌های نمایش، این مشکل دوچندان شده است. شارل شوئلر، محقق دانشگاه‌هاروارد اظهار کرد: «پرتوهایی که از صفحه تلفن همراه ساطع می‌شود، باعث ایجاد تداخل در روند طبیعی بدن در طول شبانه‌روز می‌شود. این پرتوها باعث تحریک شبکیه چشم و افزایش ساعات بیداری تا خواب می‌شود زیرا نور یادشده مانند سایر نورهای مصنوعی از ترشح هورمون ملاتونین که در طول خواب ترشح می‌شود، جلوگیری می‌کند. شبکیه چشم بالاترین حساسیت را به نور مایل به آبی صفحه تلفن همراه دارد و استفاده طولانی مدت از تلفن همراه یا تبلت‌ها قبل از خواب، باعث ایجاد اختلال در خواب می‌شود.» موبایل و آلزایمر نتایج یک تحقیق در انگلیس نشان داده که سازندگان تلفن‌های همراه برای سلامت کاربران باید علاوه بر «حالت پرواز» روی موبایل‌ها «حالت خواب» را در نظر بگیرند. همه ما سالهاست که با «حالت پرواز» در تلفن‌های همراه آشنا شده‌ایم اما تحقیقات جدید نشان می‌دهند که نور نمایشگرهای تلفن همراه و لپ تاب‌ها باعث اختلال در ساعت بدن و به هم ریختن کیفیت خواب می‌شود. در این تحقیق آمده است که سازندگان تلفن همراه باید مسئولیت پذیر باشند و وضعیت «حالت خواب» را روی تلفن همراه در نظر بگیرند تا جلوی نور آبی صفحه‌های نمایشگر در زمان نزدیک شدن به ساعت خواب طبیعی گرفته شود. به گفته محققان، این نور آبی باعث اختلال در ساعت بیولوژیک بدن و بیدار ماندن بیش از حد کاربران گجت‌های مختلف می‌شود. نور آبی صفحه‌های نمایشگر، مهم‌ترین عامل جلوگیری از ترشح ماده شیمیایی ملاتونین در بدن است. این ماده شیمیایی ساعت بیولوژیکی بدن را برای خواب تنظیم می‌کند و ترشح آن از هنگام عصر برای آماده شدن بدن برای خواب شروع می‌شود. به گفته دانشمندان نمایشگرهای جدید هر روز با اندازه بزرگ‌تر، کنتراست و شفافیت بیشتر این وضعیت را بدتر می‌کنند. نور و کیفیت آنها برای روز خوب است اما با استفاده از یک نرم‌افزار باید در هنگام شب، نور آبی نمایشگرها را فیلتر کرد. اختلال در ساعت بیولوژی و خواب، نقش زیادی در دیابت، چاقی، افسردگی و بیماری‌های سیستم عصبی از جمله آلزایمر دارد. استرس و افسردگی ناشی از موبایل تحقیقات دانشگاه گوتنبرگ در سوئد نشان داده استفاده بیش از حد از تلفن همراه باعث افسردگی، بی‌خوابی و استرس کاربران می‌شود. بر اساس گزارش محققان دانشگاه گوتنبرگ سوئد، کاربران جوانی که از تلفن‌های همراه، زیاد استفاده می‌کنند و از سوی دیگر کاربران رایانه هستند، این موضوع باعث تاثیرات منفی بر سلامت ذهن آنها می‌شود. این تحقیقات که از میان ۴هزار و ۱۰۰ نفر انجام شده، نشان داده که ۳۲ درصد افراد، کاربران پروپا قرص فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند. براین اساس، افرادی که از این دستگاه‌ها بیش از حد استفاده می‌کنند در نهایت باعث استرس، اختلال در خواب و افسردگی آنها می‌شوند. در اغلب موارد محققان نمی‌توانند دلیل افسردگی افراد را مشخص کنند اما این تحقیقات نشان داده بیشترین عامل افسردگی در جوانان استفاده از ابزارهای فناوری موبایلی است. بر اساس گزارش این محققان، افزایش کاربرد موبایل باعث از بین رفتن ارتباطات رو در رو شده و باعث درونگرا شدن افراد می‌شود. به این ترتیب افراد کم کم از ارتباطات مستقیم دوری می‌کنند و این مساله در نهایت باعث افسردگی و تنهایی آنها می‌شود.