داستان اعراب و رژیم صهیونیستی

روزنامه ایران؛ مجتبی امانی: از سال 1948 که رژیم صهیونیستی مدعی موجودیت خود شد تاکنون نزدیک به هفت دهه می‌گذرد. در تمامی این سال‌ها در حالی که غرب دست از حمایت‌های بی‌دریغ خود از این رژیم برنمی‌داشت، اعراب که خود را حامی فلسطین می‌خواندند در عمل بندرت حرکتی جمعی در قالب اتحادیه عرب انجام دادند. مجتبی امانی، رئیس سابق دفتر حافظ منافع جمهوری اسلامی ایران در قاهره در یادداشتی اختصاصی برای «ایران» نگاهی داشته به سابقه روابط اعراب با اسرائیل در طول این 7 دهه که از نظرتان می‌گذرد:

****

اتحادیه عرب که این روزها در بدترین شرایط خود از نظر انسجام عربی به‌سر می‌برد؛ در دوم فروردین سال 1324 شمسی (1945 میلادی) تشکیل شد. هدف از تأسیس این اتحادیه همکاری اعضای آن در امور اقتصادی، ارتباطات، فرهنگی و روابط کنسولی بوده است. مصر از ابتدا در این اتحادیه نقش محوری داشته و علاوه بر اینکه از مؤسسین این اتحادیه است؛ مرکز این اتحادیه جز در مقطعی 11 ساله در این کشور قرار دارد.زمان تشکیل اتحادیه عرب با تحولات مربوط به تأسیس رژیم صهیونیستی همراه بود. در فاصله دو جنگ جهانی، جنبش‌های آزادی‌بخشی در جهان عرب شکل گرفتند که خواهان استقلال کشورهای عربی و وحدت و تشکیل حکومت واحد عربی بودند.

در آن زمان برخی کشورهای عربی هنوز استقلال خود را از انگلیس به‌دست نیاورده بودند و به همین دلیل وزیر خارجه وقت انگلیس نیز موافقت خود را با تشکیل چنین اتحادیه‌ای اعلام کرد.به نظر می‌رسد انگلیسی‌ها که در هیچیک از اقدامات خود در منطقه، برنامه‌های استعماری خود را فراموش نکرده و نمی‌کنند؛ با استفاده از نفوذ خود در کشورهای عربی، این اتحادیه را به گونه‌ای پایه‌ریزی کرده‌اند که نتواند منافع آنها را در منطقه تهدید کند.با نگاهی به سابقه 72 ساله این اتحادیه، می‌توان دریافت با وجود آنکه دشمنی بین اعراب و صهیونیست‌ها یک امر ریشه‌ای و مبتنی بر مؤلفه‌های نژادی، تاریخی، دینی و اجتماعی و فرهنگی است که با اشغال بخشی از سرزمین اعراب، دشمنی را با اعراب به اتمام رساند؛ اما این اتحادیه در برابر این دشمن واقعی اعراب، بجز صدور بیانیه‌هایی که صرفاً اقدامات رژیم صهیونیستی را در اموری مانند شهرک‌سازی و... محکوم می‌کند؛ اقدام قابل توجهی نداشته است. بنابراین می‌توان گفت اعراب در قالب این سازمان عربی قادر به هیچگونه کنش فعال علیه رژیم صهیونیستی نیستند.در درجه‌بندی دشمنی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی، کشورهای همسایه این رژیم جایگاه ویژه‌ای دارند. این کشورها به غیر از آنچه که عموم کشورهای عربی در تضاد با این رژیم دارند؛ دارای مشکلات مرزی و تجاوز و اشغال سرزمین خود توسط صهیونیست‌ها نیز هستند. لبنان، سوریه، اردن و مصر در زمره این کشورها هستند.

مصر در دوره‌ای رهبری این کشورها را در رویارویی و جنگ با رژیم صهیونیستی برعهده داشت. برخی کشورهای عربی دیگر نظیر عراق، سودان، لیبی، یمن و سازمان‌های مبارز فلسطینی نیز به دلایل مختلف مواضعی علیه رژیم صهیونیستی داشته‌اند. به غیر از این هشت کشور، دیگر کشورهای عربی مواضع انقلابی درباره رژیم صهیونیستی نداشته‌اند.آرایش سیاسی کشورهای عربی علیه رژیم صهیونیستی در چهل سال اخیر، قابل توجه بوده‌است. مصر و اردن با امضای قراداد صلح با رژیم صهیونیستی از این گردونه حذف شدند. عراق، لیبی و یمن دچار درهم ریختگی سیاسی شده و ارتش‌های آنها بی‌اثر شده‌اند. سودان بعد از آنکه در برهه‌ای از زمان نقش مهمی در تقویت محور مقاومت داشت؛ به عنصری بی‌طرف تبدیل شد.

جنگ ویرانگر سوریه در شش سال اخیر، تمامی زیرساخت‌های این کشور را نابود کرده است. تکلیف فلسطین و گروه‌های مبارز آن نیز روشن است که دچار دوپارگی شده و بین سازش و مقاومت مسلحانه دست و پا می‌زنند. اما لبنان با وجود همه توطئه‌هایی که علیه آن اجرا شد؛ توانسته جایگاه مهم تری در مبارزه علیه رژیم صهیونیستی داشته باشد. بقیه کشورهای عربی در نزاع عربی صهیونیستی همچون اتحادیه عرب اقدام مؤثر و مهمی نداشته‌اند. این کشورها که در رأس آنها سعودی قرار دارد؛ اکنون ابایی ندارند که روابط آنها با صهیونیست‌ها علنی شود. سعودی و همپیمانانش در چند سال اخیر سعی کرده‌اند ایران ستیزی را جایگزین صهیونیسم ستیزی کنند.یکی از علت‌های عمده حمایت جریان صهیونیستی امریکایی و برخی کشورهای عربی از تروریست‌های سوریه نیز از بین بردن این محور و تجزیه سوریه و عراق و تشکیل کشورهایی حایل بین عراق و سوریه و لبنان به منظور قطع ارتباط و پیوستگی محور مقاومت بوده است.

باوجود همه این تلاش‌ها، جریان مقاومت با همکاری ایران، عراق، سوریه و لبنان انسجام کاملی پیدا کرده است. پیش‌بینی می‌شود این محور بعد از تحولات مربوط به آزادی حلب و شکست‌های پی در پی تروریست‌ها در سوریه و عراق، به قدرتی بلامنازع در منطقه تبدیل شود. نامزدهای دیگر پیوستن به این محور را می‌توان مصر و یمن دانست که تحول مهمی را در منطقه علیه رژیم صهیونیستی رقم خواهد زد و می‌تواند جایگزین آن چیزی شود که از اتحادیه عرب انتظار می‌رفت.