نقش کسب و کار موبایلی در اشتغال‌زایی زنان کنیا
موبایل به دو درصد از زنان خانه‌دار کنیایی کمک کرده است که خانواده خود را از فقر نجات دهند. «ام پیسا» (M-PESA) نرم‌افزاری برای انتقال پول و رایج در کنیا و تانزانیا است که ۱۸۵ هزار زن کنیایی را شاغل کرده است. صاحبان مشاغل در کنیا از موبایل برای دادوستد خود استفاده می‌کنند.
کد خبر :
610349
سرویس فناوری فردا: «مجله علم» (Science)، که یکی از مجلات معتبر اقتصادی جهان به شمار می‌رود، در گزارشی اعلام کرد توانایی در تبادل پول توسط تلفن همراه، ۱۹۴ هزار خانواده کنیایی را از فقر نجات داده است. بنا بر این گزارش، زنان کنیایی از این شیوه دادوستد بهره‌مند شده‌اند، چرا که آنها را از درون مزرعه و خانه به فضای کسب و کار راهنمایی کرده است. با استفاده از امکانات تلفن همراه، گردش مالی همانند ارسال متن ممکن شده است. در پایان سال گذشته، این خدمت در ۹۳ کشور دنیا راه‌اندازی شده و در کنیا ضریب نفوذی برابر ۹۶ درصد کل خانوارها را به خود اختصاص داده است. «ام پیسا» (پایانه
خدمات پولی موبایل) در سال ۲٠٠۷ در کنیا راه‌اندازی شده است.
در حال حاضر، تنها ۲۷٠٠ خودپرداز در کل کشور کنیا وجود دارد؛ در حالی که تلفن همراه در دستان بیش از ۹۶ درصد از مردم کنیا وجود دارد. «ام‌پیسا» فضایی بسیار جذاب دارد و خدمتی است که مخصوصاً در مناطق روستایی، افراد را از مراجعه به بانک بی‌نیاز کرده است. چرا که شما در بهره‌گیری از این خدمت، نیازی به یک حساب بانکی یا اتصال به اینترنت ندارید. هم‌اکنون در کنیا حدود ١١٠٠٠٠ درگاه حساب ¬(افرادی که می‌توانند مشترکین دیگر را جهت واریز یا برداشت کمک کنند) وجود دارد. «پروفسور ویلیام جک»، استاد اقتصاد دانشگاه جورج‌تاون در توصیف استفاده افراد از این نرم‌افزار و نتایج آن
می‌گوید: «به زبان ساده می‌توان این افراد را خودپردازهای انسانی تصور کرد.»
سامانه کاملاً بومی برای حل مشکلات مردم
این خدمت، بسیار ارزان (البته نه رایگان) است و می‌توان با آن خرید کرد و یا پول را انتقال داد. پروفسور ویلیام معتقد است: «این خدمت با خدمات دیگر اعتباری یکپارچه‌سازی نشده است و تنها شرکت تلفن همراه است که می‌تواند این خدمات را ارائه کند.» از نظر او: «دادو ستد تلفنی از جهت دیگری نیز مفید است، زیرا بسیاری از افراد خانواده در سرتاسر کشور پراکنده شدند. به عبارت دیگر، برادر یا پسری در نایروبی کار می‌کرد و درآمد خود را به سادگی برای مادرش می‌فرستاد. یا پدری در مومباسا کار می‌کرد و به راحتی هزینه تحصیل فرزند خود را در آن سوی کشور پرداخت می‌کرد. قبل از ایجاد این
سامانه تبادل تلفنی، اشتراک‌گذاری یا کارهای بانکی دیگر بسیار وقت‌گیر و هزینه‌بر بود و هیچ راه آسانی برایش وجود نداشت. مثلاً فردی برای پرداخت ۳٠ یا ۴٠ دلار، باید دو روز کار خود را تعطیل می‌کرد و با طی مسافتی ١٠٠٠ کیلومتری این کار را انجام می‌داد و سپس بر می‌گشت. تبادل موبایلی، تمام این کار را به معنای واقعی کلمه به سادگی فشردن یک دکمه آسان کرده است.»
جک و همکارش برای درک بهتر چگونگی کارکرد این خدمات، از سال ۲٠٠۸ تا ۲٠١۴ خانواده‌هایی از سرتاسر کشور را بررسی کردند. گزاره‌ای که گروه جک آن را بررسی می‌کردند، میزان فراوانی انتقال پول توسط موبایل در هر منطقه تعریف شده بود. او می‌گوید: «بررسی این گزاره مانند آن است که بپرسید دسترسی به یک راه آسان خدمات پولی، چگونه زندگی شما را دچار تغییر می‌کند؟ به طور میانگین تمامی خانواده‌ها ثروتمند شده‌اند.»
توجه به نیازهای زنان آفریقایی
بر اساس برآورد این گروه پژوهشی، با کمک این خدمت، ۲ درصد از خانواده‌های کنیایی از فقر مطلق نجات پیدا کرده‌اند و درآمدی نسبتاً مناسبی پیدا کرده‌اند و جالب اینجاست که بیشترین نقش را در این گونه خانواده‌ها، زنان بر عهده داشته‌اند. بر اساس یافته‌های این گروه پژوهشی، «ام‌پیسا» باعث شده ۱۸۵ هزار زن بتوانند درآمد خود را بهتر ذخیره کرده و یا یک کسب و کار جدید راه‌اندازی کنند.
این خدمت قابلیت راحت‌تر، امن‌تر و خصوصی‌تر شدن را نیز دارد. حتی می‌توان خدمات پیچیده‌تری در آن وارد کرد و با یکپارچه‌سازی این خدمت با بانک‌ها، نوعی حساب راه‌اندازی کرد تا بتوان به ارائه خدمات اعتباری دست زد. در جاهایی شنیده شده است که مردم از بیمه تلفن‌های خود صحبت می‌کردند و این نمونه‌ای است از درخواست‌های مردمی برای توسعه خدمات این سامانه‌های مالی.
در هر حال تنها استفاده از سامانه تبادل مالی موبایلی نمی‌تواند ثروت‌آفرین باشد و دقیقاً معلوم نیست فاصله کاربران این سامانه با خط فقر چقدر کاهش یافته است، اما کمتر خانواده‌ای است که از این سامانه استفاده کند و نتواند کمتر از دو دلار در روز ذخیره کند. در نهایت، پروفسور جک و همکارانش نتیجه‌گیری می‌کنند که «ام‌پیسا» باعث شده است مردم با خیال راحت‌تر به ذخیره و مدیریت پول خود بپردازند و این امر موجب بهبود وضعیت مالی آنها شده است.