سیم‌کارت‌هایی با دو یا چند صاحب/ سلب امتیاز سیم‌کارت‌های تلفن‌همراه؛ درست یا غلط؟
چرا اخطار سلب امتیاز برای خطوطی که خاموش هستند به صورت مکتوب به آدرس مشترکین ارسال نمی‌شود؟
کد خبر :
609891
سرویس اجتماعی فردا: مدت‌هاست که دوران انحصار خطوط ثابت تلفن همراه گذشته و چند سالی‌ست که شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات تلفن‌همراه عمده تمرکز خود را بر روی خطوط اعتباری گذاشته‌اند. طبق یک آمار نیمه رسمی تا فروردین سال گذشته شرکت خدمات ارتباطی ایرانسل حدود ۶۷ میلیون خط اعتباری را به بازار عرضه کرده که از این تعداد ۲۶ میلیون آن‌ها فعال بوده است. در کنار آن، همراه اول نیز به عنوان نخستین اپراتور ایرانی که تا قبل از ورود سیم‌کارت‌های اعتباری انحصار بازار سیم‌کارت کشور را در اختیار داشت؛ تا سال گذشته حدود ۴۲ میلیون سیم‌کارت اعتباری را روانه بازار کرده که از
این تعداد، تقریبا ۲۵ میلیون خط، فعال است. قانون سلب امتیاز اما آن‌چه که شرکت‌های خدمات ارتباطی را بر آن داشت تا در راستای حفظ شماره‌های ارائه شده و احتمالا جلوگیری از هدررفت شماره‌های موبایل که شاید بتواند به عنوان سرمایه‌ای ملی به شمار رفته و البته ایجاد بستر برای صدور هر خط موبایل هزینه‌ای را بر زیرساخت‌های ارتباطی کشور تحمیل می‌کند؛ سلب امتیاز مشترک از خطوطی‌ست که برای مدتی معین مورد استفاده قرار نگرفته و به شکل غیرفعال باقی بمانند. برای مثال، اگر یک مشترک، خط اعتباری ایرانسل خود را در طول ۹۰ روز مورد استفاده قرار ندهد، سیم کارت در ۹۱امین روز
توسط شرکت ایرانسل ضبط شده و طی یک چرخه بازیافتی به فرد دیگری عرضه می‌شود. شرکت‌های همراه اول و رایتل نیز چنین رویه‌ای را پیشه کرده‌اند و اما در مورد سلب امتیاز، ایرانسل احتمالا به واسطه فروش بیشتر و قیمت پایین‌تر سیم‌کارت‌های خود، سختگیری بیشتری را به خرج می‌دهد.
البته مطابق قانونی که توسط «سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» تصویب شده، اپراتور‌ها می‌توانند هر نوع سیم‌کارتی را در صورت فعال نبودن آن در بازه زمانی ۹۰ روزه، سلب امتیاز کرده و دوباره در چرخه فروش خود قرار دهند، اما شرکت‌های ارتباطی بیشترین تمرکز خود را بر روی خطوط اعتباری گذاشته و خطوط ثابت در صورت داشتن بدهی‌های معوقه بالا‌تر از میزان مقرر هر اپراتور، طی یک بازه زمانی حدودا ۶ ماهه تخلیه و سپس سلب امتیاز خواهند شد.
هر ایرانی چند سیم‌کارت!
چنانچه پیش‌تر نیز ذکر شد، افزایش ضریب نفوذ ارتباطات سیار در ایران، انحصار سیم‌کارت ثابت را شکست و پس از ورود سیم‌کارت اعتباری به بازار تلفن همراه کشور؛ تقریبا تمام مردم ایران صاحب یک خط موبایل شدند. اما آن‌چه که در این میان مشکلاتی را ایجاد کرد، تصاحب چند سیم‌کارت - اغلب از اپراتورهای مختلف - توسط یک مشترک بود که زنگ خطر پایان یافتن شماره‌های محدود و قابل‌ارائه در بستر ارتباطات سیار کشور را به صدا درآورد. در این مقطع زمانی و با توجه به افزایش تقاضا برای خرید سیم‌کارت از یک سو، و در اختیار داشتن چند شماره تلفن همراه مختلف توسط یک مشترک از سوی دیگر، سبب شد
که اپراتور‌ها زیر سایه مصوبه سازمان تنظیم مقررات رادیویی، به سلب امتیاز سیم‌کارت‌های غیرفعال توجهی اکید داشته باشند.
مشکلات ناشی از سلب امتیاز
فارغ از آن‌که مصوبه مذکور در راستای سلب امتیاز خطوط غیرفعال اقدامی صحیح است یا خیر؛ باید در نظر داشت که اگرچه برخی افراد به دپوی سیم‌کارت و عدم استفاده از آن‌ها مشغول هستند و به طور غیرمستقیم هزینه‌هایی را بر بستر ارتباطات اپراتور‌ها تحمیل می‌کنند؛ اما از یک سو افرادی وجود دارند که از سیم‌کارت‌های اعتباری برای برقراری ارتباط در شبکه‌های اجتماعی مجازی بهره می‌گیرند. در این نوع از استفاده، افراد با خریداری یک سیم‌کارت و وارد کردن شماره خط مذکور در برنامه‌هایی مثل تلگرام یا واتس‌اپ، حساب کاربری خود را فعال کرده و شروع به استفاده از آن می‌کنند؛ ممکن
است در این حالت فرد در طول سه ماه حتی یک بار هم با خط مذکور تماس برقرار نکرده یا پیامکی ارسال نکند، اما هر روز از برنامه تلگرام نصب‌شده به واسطه این سیم‌کارت استفاده کند. آن‌چه که در روز ۹۱ رخ می‌دهد، سلب امتیاز سیم‌کارت از سوی اپراتور و ارائه آن به یک مشترک دیگر است، در این صورت مشترک بعدی نیز احتمالا وارد تلگرام شده و مشکلات عدیده‌ای بروز خواهد کرد.
علی، یکی از افرادی که پس از مدتی متوجه سلب امتیاز شدن سیم‌کارت خود شده، می‌گوید: «حدود دو سال قبل یک سیم‌کارت ایرانسل خریدم. مدتی از آن استفاده نکردم. جالب است که حتی از قانون سلب امتیاز هم خبر نداشتم. یک روز سیم‌کارت را داخل گوشی موبایل‌ام قرار دادم تا از آن استفاده کنم، ولی با کمال ناباوری متوجه شدم که سیم‌کارت سوخته است. برای رفع شک از طریق تلفن دیگری با خط مذکور تماس گرفتم و ناگهان فردی گوشی را برداشت و توضیح داد که یک هفته است خط من را از شرکت ایرانسل خریده است.»
او در ادامه می‌گوید: «درست است که هزینه‌های جاری شرکت‌های ارتباطی با برقراری تماس‌های مشترکین تامین می‌شود، اما بهتر است ساز و کاری برای ارائه هشدار به مشترک در نظر گرفته شود تا از ایجاد سوءتفاهمات میان صاحب قبلی و صاحب فعلی خط نیز جلوگیری شود.»
ارسال پیامک هشدار به خطوط روشن!
شرکت ایرانسل که ید طولایی در سلب امتیاز خطوط تلفن همراه دارد، در پاسخ به سوال خبرنگار «فردا» مبنی بر این‌که «چرا اخطار سلب امتیاز برای خطوطی که خاموش هستند به صورت مکتوب به آدرس مشترکین ارسال نمی‌شود؟» می‌گوید: «شرکت ایرانسل در هنگام عرضه سیم‌کارت، قانون سلب امتیاز را به مشترک متذکر می‌شود. در صورت روشن بودن سیم‌کارت پیامک هشدار در مورد زمان باقی‌مانده تا سلب امتیاز ارسال می‌شود و در صورت خاموش بودن سیم‌کارت، این وظیفه مشترک است که نسبت به مهلت باقی‌مانده تا سلب امتیاز سیم‌کارت اطلاع یابد؛ برای آگاهی یافتن از مهلت نیز کافی‌ست با خدمات مشترکین
ایرانسل تماس گرفته شود.» خدمات ایرانسل در ادامه می‌افزاید: «موضوع تلگرام و تداخل استفاده صاحب قدیم و صاحب جدید یک سیم‌کارت از آن، در حوزه کاری پلیس فتا است و در صورت بروز مشکل، موضوع باید با این نهاد در میان گذاشته شود.»
همراه اول؛ سلب امتیاز یا تخلیه؟
همراه اول نیز گرچه مهلت طولانی‌تری برای مشترکات غیرفعال در نظر گرفته، اما با رویه‌ای مشابه با ایرانسل نسبت به سلب امتیاز خطوط اقدام می‌کند. این اپراتور نیز در پاسخ به سوال در مورد «چرایی عدم ارائه پیش‌هشدار مکتوب به مشترکان غیرفعال» می‌گوید: «رویه شرکت همراه اول برای سلب امتیاز خطوط اعتباری کمی متفاوت است. در این حالت اگر از مهلت آخرین شارژ سیم‌کارت دو ماه بگذرد، سیم‌کارت به حالت معلق درآمده، دو ماه بعد در صورت عدم فعالیتِ دوباره سیم‌کارت به حالت غیرفعال درخواهد آمد. البته در تمام این مراحل مشترک می‌تواند با تماس با بخش خدمات مشترکین خط خود را فعال
کند.»
این شرکت در ادامه اضافه می‌کند: «بازه سلب امتیاز یک خط حدود ۹ تا ۱۲ ماه به طول می‌انجامد.» یکی از مسئولان پاسخگوی این شرکت در ادامه و در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که «پس چرا شرکت ایرانسل در عرض سه ماه خط را سلب می‌کند؟» می‌گوید: «البته همراه اول نیز چنین قانونی دارد. در این حالت اگر اعتبار {شارژ} داخل سیم‌کارت کمتر از ۵ هزار تومان باشد و سیم‌کارت سه ماه هیچ فعالیتی اعم از تماس، پیامک یا اینترنت نداشته باشد، سیم‌کارت تخلیه می‌شود. اما مشترک می‌تواند تا دو هفته پس از تخلیه طی یک روند سیم‌کارت خود را بازگردانی کند.»
راهکار چیست؟
فارغ از تمام موضوعاتی که ذکر شد، باید به این نکته توجه داشت که خلاء فرهنگی و انبار کردن سیم‌کارت از سوی برخی افراد جامعه، در حالی که از سیم‌کارت خریداری شده استفاده‌ای نمی‌کنند، باعث شده که قانون سلب امتیاز مصوب و به اجرا درآید و البته در این بین افرادی نیز متضرر شده و صدمات مالی و معنوی بسیاری را متحمل شوند.
در حال حاضر عرضه سیم‌کارت تلفن همراه در قبال ارائه کارت ملی و کد ملی معتبر از سوی مشترک صورت می‌پذیرد و به نظر می‌رسد که اپراتور‌ها و نمایندگان فروش آن‌ها باید عدم فروش بیش از یک سیم‌کارت به کدملی‌ای که پیش‌تر نسبت به خرید سیم‌کارت اقدام کرده را مدنظر داشته باشند تا در این صورت نه تنها قانون سلب امتیاز سیم‌کارت تا حد زیادی کنار گذاشته شود، که ضمن آن فرهنگ چشم و هم چشمی در خرید سیم‌کارت‌های مختلف نیز از میان برود.
ناگفته نماند که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی چند ماهی‌ست راهکاری را در نظر گرفته تا از طریق آن، مشترکان از تعداد سیم‌کارت‌هایی که به نامشان ثبت شده اطلاع یافته و در صورت مغایرت تعداد سیم‌کارت در اختیار با تعداد سیم کارت اعلامی، جهت جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده مراتب را به اپراتورهای موردنظر اطلاع دهند. مشترک برای استفاده از این امکان، کافی‌ست به سامانه mobilecount.cra.ir مراجعه و سپس با ورود کدملی و تلفن همراه پیامک حاوی تعداد سیم‌کارت‌های ثبت شده با کدملی خود را دریافت کند.