جهانی كردن دانشگاه‌ها با کمترین شتاب رشد علمی!
بين‌المللي‌سازي دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي تنها سياستي است كه به طور جدي در دولت يازدهم بر آن تمركز شده است، حتي بیشتر از افزايش شتاب رشد علمي.
روزنامه جوان: بين‌المللي‌سازي دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي تنها سياستي است كه به طور جدي در دولت يازدهم بر آن تمركز شده است، حتي بیشتر از افزايش شتاب رشد علمي. با اين وجود اين طرح در عين حال كه مي‌تواند خمودگي را از دانشگاه‌هاي ما بزدايد از سوي كليدواژه‌هاي جهاني شدن و آسيب نفوذ سازمان‌هاي جهاني در معرض تهديد قرار دارد، تهديدي كه گويا سرعت اجرايي كردن اين طرح مانع ديده شدنش از سوي مديران ارشد آموزش عالي مي‌شود. به نظر مي‌رسد سياست دولت يازدهم در قبال اداره آموزش عالي بر سيستم كنترل خودكار تنظيم شده است. به طوري كه ارزيابي كارشناسان بر اين قرار گرفته است كه برنامه راهبردي براي اداره اين سيستم در دولت و در ميان مديران ارشد وزارت علوم ديده نمي‌شود. در عين حال مطالعه برون داد عملكردي وزارت علوم نيز اين گمانه‌زني‌ها را تأييد مي‌كند. كاهش شتاب رشد علمي در سال‌هاي اخير يكي از بارزترين نشانه‌هاي مديريت خنثي مجموعه اموزش عالي است. در چنين شرايطي تأكيد و تمركز بر بين‌المللي‌سازي دانشگاه‌ها و ورود به عرصه جهاني شدن در حوزه آموزش عالي از چشم صاحبنظران دور نمانده است. گفتمان بين‌المللي‌سازي دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي كه پيشتر نيز موافقان و مخالفاني داشت، توانسته در ميان دولتمردان و از خارج از جمع مديران دولتي براي خود طرفداراني دست و پا كند. منتها عنوان كلي آن بدون بيان ويژگي‌هاي انحصاري‌اش نگراني‌هايي را هم در بين جامعه دانشگاهي ايجاد كرده است. فصل مشترك اقتصاد مقاومتي و دانشگاه‌هاي بين‌المللي خيز وزارت علوم براي بين‌المللي كردن دانشگاه‌ها با «اولين همايش ملي آينده پژوهي آموزش عالي ايران: چشم‌انداز بين‌المللي‌شدن دانشگاه‌ها و چالش‌هاي آن» در ارديبهشت امسال كليد خورد و با وجودي كه حسين سالارآملي، قائم مقام وزير علوم پرچمدار زمينه‌سازي جهاني شدن در آموزش عالي شناخته مي‌شود، با اين حال تاكنون مجتبي شريعتي نياسر، معاون آموزشي وزير علوم جزئيات كامل‌تري در مورد برنامه وزارت علوم در رابطه با بين‌المللي كردن دانشگاه‌ها ارائه كرده است. وي اوايل آبان گذشته وظيفه وزارت علوم در خصوص بين‌المللي كردن پنج دانشگاه و پنج پژوهشگاه برتر را بر اساس ابلاغ ستاد فرماندهي اقتصاد مقاومتي عنوان و خاطر نشان كرد: براي رسيدن به هدف تعيين شده بايد رقابت‌پذيري دانشگاه‌ها و مراكز پژوهشي كشور در سطح بين‌الملل بيشتر شود و اين مراكز حضور مؤثرتري در معادلات بين‌المللي علم و دانش داشته باشند كه در اين راستا توجه به كيفيت آموزشي، پژوهشي و تجهيز ساختارهاي پژوهشي از جمله آزمايشگاه‌هاي علمي ضروري است. معاون آموزشي وزارت علوم تأكيد كرد: براي اجراي اين طرح ۱۰ سال زمان در نظر گرفته شده است و سالانه ۴۰۰ ميليون تومان اعتبار مالي مورد نياز است كه در مقايسه با نتايج طرح، بودجه وزارت علوم و در مقايسه با كشورهاي ديگر، هزينه زيادي نيست. وي گفت: در راستاي اجراي اين طرح و در طول ۱۰ سال، ۳ هزار و ۵۰۰ واحد فعال پژوهشي در قالب هسته‌هاي علمي، انجمن‌هاي علمي و قطب‌هاي علمي در دانشگاه‌ها و مراكز پژوهشي مجري طرح و ديگر مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي كشور شكل خواهند گرفت تا مأموريت‌هاي مشخص پژوهشي را دنبال كنند. اميركبير داوطلب نخست بين‌المللي‌سازي شريعتي نياسر افزود: براي اجراي اين طرح بايد دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌هاي مجري، ساختارچابك و كارآمدي را ايجاد كنند، رديف بودجه مستقلي را در نظر گيرند و به طور مستمر بر اجراي طرح نظارت شود كه در اين راستا به زودي كميته‌اي با حضور برجسته‌ترين نخبگان دانشگاهي تشكيل مي‌شود. شريعتي نياسر با تأكيد براي اهميت و مزاياي اين طرح گفت: در طول اجراي اين طرح، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌هاي منتخب مي‌توانند از محل قرارداد با بخش‌هاي صنعت، كشاورزي و خدمات، تشكيل شركت‌هاي دانش بنيان، فروش مالكيت فكري، پتنت و اجراي دوره‌هاي مشترك با دانشگاه‌هاي خارجي، درآمد اختصاصي خود را افزايش دهند و از اتكا به بودجه دولت بكاهند. حدود 10 روز پس از اعلام اين خبر دانشگاه اميركبير برنامه خود را براي قرار گرفتن در ليست پنج دانشگاه برتر بين‌المللي وزارت علوم ارسال كرد و به نظر مي‌رسد براي اجرايي شدن طرح مزبور عجله‌اي در مجموعه آموزش عالي وجود دارد. در اين ميان نكته قابل توجه اين است كه بين ويژگي‌هايي كه مسئولان وزارت علوم از بين‌المللي‌سازي دانشگاه‌ها بيان مي‌كنند و استانداردهاي جهاني دانشگاه‌هاي بين‌المللي چه شباهت‌ها و تفاوت‌هايي وجود دارد. بنابراين دسترسي نداشتن به اطلاعات طرح وزارت علوم براي بين‌المللي كردن دانشگاه‌ها قضاوت در مورد آن را سخت كرده است. دانشگاه تمدن‌ساز و نسل سوم زير سايه بين‌المللي‌ها اين در حالي است كه هيچ عزمي در ميان مديران اين وزارتخانه براي تحقق دانشگاه نسل‌سوم و دانشگاه تمدن‌ساز كه پيشتر از سوي معاونت پژوهشي دانشگاه تهران پيگيري مي‌شد، ديده نمي‌شود و جهاني شدن به اندازه‌اي مورد توجه قرار گرفته كه پروژه دانشگاه‌هاي تمدن‌ساز را در عمل متوقف و تعطيل كرده است. اقدام ديگري كه ناظر به اين برنامه وزارت علوم اين روزها رونمايي شده و با واكنش شديد نمايندگان مجلس برخورد كرده كاهش بدون دليل بودجه حدود ۱۴ دانشگاه و مجتمع آموزش عالي در لايحه بودجه سال آينده است. به طوري كه ۱۴۶ نماينده مجلس در نامه‌اي به رئيس‌جمهور نسبت به اقدام وزارت علوم در آنچه «تنزل جايگاه و عنوان مجتمع‌هاي آموزش عالي در شهرهاي مختلف» خواندند، انتقاد كردند و خواستار اصلاح و اعاده عنوان دانشگاه‌ها و آموزش عالي و ايجاد رديف در لايحه ۹۶ شدند. بر اين اساس پيش‌بيني مي‌شود وزارت علوم تصميم دارد بیشتر بودجه ستادي آموزش عالي را روي اين پنج دانشگاه متمركز كند آن‌هم بدون در نظر گرفتن زمينه‌هاي بومي و ظرفيت‌هاي داخلي طرح و سند بالادستي در سطح سند آمايش آموزش عالي.