معمای «بیکاری» و «اشتغال» در برنامه ششم +نمودار

با توجه به اینکه برنامه ششم توسعه از سال ۹۶ آغاز می‌شود، نرخ بیکاری تا پایان این سال ۱۲ درصد پیش بینی شده و دولت مکلف است در سال پایانی برنامه ششم توسعه یعنی سال ۱۴۰۰ این نرخ را تک رقمی و به ۸.۶ درصد برساند.

هدفگذاری نرخ تک رقمی بیکاری یکبار در برنامه پنجم توسعه تجربه شد؛ در حالی که بر اساس هدفگذاری برنامه پنجم توسعه قرار بود نرخ بیکاری تا پایان سال ۹۴ به ۷ درصد برسد اما این نرخ در سال گذشته ۱۱ درصد اعلام شد که ۴ درصد بیش از هدفگذاری برنامه بود.

همچنین متوسط رشد سالانه اشتغال در ۸ بخش اقتصادی پیش‌بینی شد به این ترتیب این نرخ در بخش کشاورزی ۳.۹ درصد، در بخش نفت ۲.۱ درصد، در بخش معدن ۴.۶، در بخش صنعت ۳.۴ درصد، در بخش آب و برق و گاز ۶.۶ درصد، در بخش ساختمان ۳.۷ درصد، در بخش حمل و نقل و انبارداری ۵ درصد، در بخش ارتباطات ۹.۵ درصد و در سایر خدمات ۴.۳ درصد هدفگذاری شده است.

سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه تیرماه سال گذشته بود که از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد که ایشان در نخستین بند آن به موضوع رشد اقتصادی شتابان و پایدار و اشتغالزا اشاره کردند. در بند ۱ سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه آمده است: «رشد اقتصادی شتابان و پایدار و اشتغال‌زا به‌گونه‌ای که با بسیج همه‌ امکانات و ظرفیت‌های کشور، متوسط رشد ۸ درصد در طول برنامه محقق شود.»

در حالی که در برنامه اول توسعه به ازای هر واحد تولید (۱۰۰۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۷۶)، ۱۰۹ هزار نفر شغل ایجاد می‌شد، این میزان در برنامه‌های مختلف توسعه با کاهش مواجه شده و در برنامه پنجم نصف شده است.

نمودار اشتغال در پنج برنامه توسعه‌ای گذشته

به هر روی، بررسی آمار نشان می‌دهد برنامه‌های توسعه‌ای ضمن اینکه «اشتغالزا» نبودند در کاهش بیکاری نیز موثر واقع نشدند؛ در همین حال معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی معتقد است: در هیچ‌کدام از برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب چیزی با عنوان سیاست اشتغال نداشته‌ایم و مناسب است مجلس در این زمینه کمک کند تا سیاست‌گذاری دقیق انجام شود تا مجریان بتوانند آن را اجرا کنند.

البته نرخ بیکاری در حالی در برنامه ششم توسعه تک رقمی اعلام شده که توسط کمیسیون تلفیق در برنامه گنجانده شده چراکه دولت هیچ نرخی را برای بیکاری در برنامه هدفگذاری نکرده بود. حال باید منتظر ماند تا دید آیا رویای «اشتغالزایی در برنامه‌های توسعه‌ای» محقق می‌شود یا ناکامی برنامه‌های توسعه‌ای در حوزه اشتغال ادامه دارد.