ترامپ و سياست‌های همسو با ايران

روزنامه آرمان؛ محمد مهدي مظاهري*: پس از آنكه مجلس نمايندگان آمريكا اوايل ماه جاري ميلادي طرح تمديد ۱۰ ساله قانون تحريم‌هاي ايران را با تنها يك راي مخالف تصويب كرد، در روزهاي اخير نيز قانونگذاران مجلس سناي اين كشور با ۹۹ راي مثبت و بدون هيچ راي مخالف طرح تمديد ۱۰ ساله قانون تحريم‌هاي ايران را تصويب كردند.

اين قانون كه نخستين‌بار توسط يك سناتور جمهوریخواه به نام داماتو مطرح شد و زيربناي تحريم‌هاي يك جانبه آمريكا عليه ايران به شمار مي‌آيد، نخستين‌بار در سال ۱۹۹۶ با هدف جلوگيري از سرمايه‌گذاري كلان خارجي در بخش نفت و گاز ايران تصويب شد و از آن زمان يك بار در سال ۲۰۰۶ تمديد شده است. هر چند اميد اندكي وجود دارد كه اوباما اين طرح را وتو كند، اما با روي كار آمدن يك رئيس‌جمهور جمهوریخواه در ايالات متحده، به نظر مي‌رسد چنين رويكرد خصمانه‌اي، به رويه‌ای فراگير در سياست خارجي آمريكا تبديل شود. ترامپ در تبليغات رياست‌جمهوري خود برجام را بدترين توافق در طول تاريخ خوانده بود و تهديد كرده بود در صورت پيروزي آن را پاره خواهد كرد. پس از پيروزي در انتخابات نيز وي از تلاش براي بازنگري در برجام و تشويق ۱+۵ براي مذاكره مجدد با ايران براي تغيير برخي بندهاي آن خبر داده بود. با اين وجود تحقق وعده‌هاي ترامپ در قبال برجام تا حدي دشوار به نظر مي‌رسد؛ چرا كه ترامپ نه تنها در عرصه داخلي از وجهه مثبت و مقبوليت چنداني برخوردار نيست، بلكه در عرصه بين‌المللي نيز مشروعيت و اعتبار زيادي ندارد و اين امر امكان ايجاد ائتلافي فراگير بر ضد ايران را دشوار مي‌كند.

به ويژه آنكه طبق گفته‌هاي باراك اوباما، رئيس‌جمهوري فعلي و نيز مقامات اروپايي، ايران تاكنون به‌طور كامل به برجام پايبند بوده و جاي هيچ گونه اعتراض و شبهه‌اي را باقي نگذاشته است. در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد تمديد قانون داماتو و روي كار آمدن ترامپ، هر چند نشانه‌هاي منفي و تيره در آينده روابط ايران و آمريكا به شمار مي‌روند، اما در عمل تغييرات چنداني در وضعيت جمهوري اسلامي ايران ايجاد نخواهند كرد. از سوي ديگر مواضع ترامپ در قبال غرب آسيا (خاورميانه) تا حد زيادي به نفع ايران بوده و مي‌تواند به پيشبرد اهداف و منافع كشورمان كمك كند. دونالد ترامپ سياست آمريكا براي مسلح كردن شورشيان در كشورهاي مختلف، از جمله افغانستان و سوريه را سياستي اشتباه مي‌داند كه به «فاجعه» منجر شده است.

اين امر كه كاملا با نظرات ايران تطابق دارد، مي‌تواند به معناي تضعيف گروه‌هاي شورشي در سوريه و نويدبخش خاتمه بحران در اين كشور جنگ‌زده باشد. به ويژه كه بر خلاف دولت اوباما و بسياري از كشورهاي اروپايي، كنار گذاشتن بشار اسد از قدرت، اولويت دولت ترامپ نيست. بدين‌ترتيب به نظر مي‌رسد در مقطع كنوني مواضع دولت جديد آمريكا خطري جديد و جدي از سوي ايالات متحده براي كشورمان به حساب نمي‌آيد. آنچه مي‌تواند در ماه‌ها و سال‌هاي آينده تهديدهاي آمريكا عليه ايران را خنثي يا به تهديدي جدي و عملي تبديل كند، نوع ديپلماسي و واكنش‌هاي جمهوري اسلامي ايران به اين هياهو و جنجال‌هاي سياسي دولت آمريكا است.

بي‌شك ديپلماسي صبر و مدارا، اعتدال گرايي، تمسك به حقوق و قوانين بين‌المللي و افزايش رايزني‌ها با دولت‌هاي اروپايي، چين و روسيه عليه تندروي‌هاي ترامپ و متقاعد كردن آنها براي حمايت از ايران و برجام، مي‌تواند خطر تهديدات آمريكا عليه ايران را كاهش داده و ايالات متحده را به قدرتي تنها و منزوي در عرصه بين‌المللي تبديل كند. در مقابل واكنش‌هاي احساسي و ارائه چهره‌اي افراطي و تندرو از ايران دقيقا همان سياستي است كه ترامپ و اسرائيل را به اهدافشان نزديك مي‌كند.