انتقاد ابتکار از عدم نگاه زیست بومی به آب در کشور

خبرگزاری مهر: معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در همایش ملی حقوق آب، فرصت ها و راهکارها که صبح دیروز در محل سالن اجلاس سران برگزار شد، با اشاره به اهمیت موضوع آب در ابعاد و زوایای مختلف، گفت: به دلیل همین اهمیت، ضروری است تا در ابعاد مختلف اقداماتی همچون اصلاح و بازنگری قوانین و حقوق آب، تغییر روند مدیریت و سیاست گذاری در این حوزه، همچنین تغییر نگرش و رویکرد عامه مردم و درک و شناخت از آب در دستور کار قرار گیرد. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی محیط زیست، وی با اشاره به آیات قرآن که آب را مبنا و اساس حیات می داند، اظهار کرد: محدودیت آب شیرین در زمین، چگونگی تولید آب شیرین در چرخه طبیعت و زیست بوم، نقش کوهستان ها و جنگل ها در تولید آب شیرین موضوعات بسیار مهمی است که باید در این حوزه مورد توجه قرار گیرد. معاون رئیس جمهور ضمن تاکید بر این موضوع که آب جدا از زیست بوم نیست، تصریح کرد: از همین رو امروزه نگاه اکوسیستمی و زیست بومی در مدیریت منابع به ویژه منابع آبی بسیار حائز اهمیت است. تغییر اقلیم از نتایج مداخلات مخرب بشر در طبیعت و محیط زیست است رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با برشمردن اثرات مخرب مداخلات بشر بر طبیعت و محیط زیست کره مسکون، اظهار کرد: بر هم خوردن چرخه های طبیعی که یکی از نمونه های آن پدیده تغییر اقلیم است از جمله آثار مداخلات مخرب انسانی در طبیعت و در نتیجه عدم برخورداری از نگاه اکوسیستمی و زیست بومی است. این مقام مسئول با اشاره به اهمیت جهانی پدیده تغییر اقلیم، تلاش ملی و بین المللی برای مقابله و سازگاری با این پدیده، گفت: افزایش انتشار گازهای گلخانه ای در نتیجه اقدامات انسانی همچون افزایش استفاده از سوخت های فسیلی منجر به افزایش دما کره زمین و تاثیرات سوء بر کره مسکون شده و ایران نیز متاثر از همین پدیده با بحران هایی همچون خشکسالی، کاهش بارندگی، خشک شدن تالاب ها، افزایش طوفان های گرد و غبار مواجه است. ابتکار اضافه کرد: آثار مختلف پدیده تغییر اقلیم همچون آب شدن یخ های قطبی، ایجاد تغییرات آب و هوایی، افزایش گرما و نگرانی های رو به فزونی ناشی از این پدیده در جهان باعث شد تا زنگ هشدار قهر طبیعت به صدا درآید و انسان ها بفهمند که بی توجهی به قوانین طبیعت منجر به قهر قدرتمند طبیعت و بحران های متعدد و بزرگ همچون طوفان های گرد و غبار خواهد شد. توسعه ناپایدار کشاورزی عامل اصلی خشک شدن تالاب جازموریان معاون رئیس جمهور با بیان اینکه امروز در منطقه ای میان سیستان و بلوچستان و کرمان شاهد ارومیه ای دیگر هستیم، افزود: در سال هایی نه چندان دور این منطقه برخوردار از تالاب جازموریان و آثار مثبت آن همچون تامین بخش مهمی از علوفه ایران بود اما امروز با خشک شدن این تالاب شاهد تبدیل منطقه و تالاب به یکی از مهم ترین کانون های داخلی گرد و غبار در کشور هستیم که حدود ۲ هفته قبل با شکل گیری باد شمال شرقی منجر به طوفان گرد و غبار شدیدی شد که استان هرمزگان و به ویژه بندرعباس را تحت تاثیر شدید قرار داد. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست یکی از دلایل مهم خشک شدن تالاب جازموریان را توسعه ناپایدار کشاورزی در محدوده ای به وسعت ۴۰۰ هزار هکتار طی حدود ۱۵ سال برشمرد و اظهار کرد: حفر چاه های غیرمجاز، عدم تخصیص حق آبه تالاب، ناهمگونی و ناهمخوانی الگوی کشت و آبیاری با شرایط اقلیمی منطقه و بسیاری عوامل دیگر باعث خشک شدن تالاب مهم و ارزنده جازموریان شد. ابتکار تاکید کرد: البته مشکل توسعه بی رویه مجتمع های کشت و صنعت و توسعه ناپایدار کشاورزی بدون توجه به ضرورت اصلاح الگوهای کشت و آبیاری و تطبیق این الگوها با شرایط اقلیمی تنها مختص به منطقه جازموریان نیست و این موضوع بسیاری از نقاط کشور و تالاب های ایران را با چالش رو به رو کرده است. وی با تاکید بر اینکه راه حل های کوتاه مدت قادر به رفع بحران های محیط زیستی نیست، تصریح کرد: در بلند مدت هم مهم ترین اقدام، تمرکز بر نگاه و رویکرد زیست بومی در مدیریت است. این مقام مسئول ضمن اشاره به سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه محیط زیست، خاطرنشان کرد: بخش مهمی از سیاست های کلی به موضوع آب و حقوق آب ارتباط دارد. ابتکار ادامه داد: مضاف بر سیاست های کلی نظام در حوزه محیط زیست، قوانین متعددی همچون ارزیابی زیست محیطی وجود دارد که در صورت اجرای درست و دقیق می تواند مانع بسیاری از تعارضات قومیتی، توسعه ای، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در حوزه آب شود. معاون رئیس جمهور خاطرنشان کرد: تکیه و تاکید دانش روز دنیا بر نگاه اکوسیستمی و نقش تعیین کننده ارزیابی زیست محیطی در تعمیم این نگاه به سطوح مختلف مدیریتی و تصمیم گیری به دور از هر گونه ملاحظه سیاسی و قومی و ... برای آن است که اجرای درست و دقیق فرآیند ارزیابی زیست محیطی تنها راهکار انطباق و سازگاری توسعه با محیط زیست و قرار گرفتن در مسیر توسعه پایدار است. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با یادآوری جایگاه ارزیابی زیست محیطی در قانون های توسعه ای کشور، خاطرنشان کرد: به دلیل فقدان قانون دائم برای موضوع ارزیابی زیست محیطی، لایحه ارزیابی زیست محیطی از سوی دولت یازدهم به مجلس نهم ارائه شد که متاسفانه و در کمال تعجب با رد کلیات این لایحه توسط نمایندگان مجلس نهم مواجه بودیم ولی امیدواریم به زودی شاهد تصویب آن در مجلس دهم باشیم زیرا راه حل علمی و مطمئن جهانی برای تطبیق فعالیت های توسعه ای با محیط زیست، ارزیابی زیست محیطی است. انتقاد از عدم نگاه زیست بومی به آب در کشور وی در ادامه با انتقاد از عدم نگاه زیست بومی به آب در کشور، تاکید کرد: البته دولت یازدهم برای تغییر این نگاه سنتی در حوزه آب تلاش های بسیاری از جمله احیاء شورای عالی آب، احیاء شورای عالی محیط زیست، توجه به رویکرد زیست بومی در حوزه آب داشته است اما متاسفانه دولت یازدهم وارث بسیاری از بحران ها و مسیرها و تصمیم های غلط گذشته است که امروز منجر به ایجاد تنش های بسیاری در کشور شده و رفع آن کاری دشوار و زمان بر است. ابتکار افزود: البته این صحبت ها بدین معنا نیست که آثار تغییر اثلیم را نادیده بگیریم. زیرا تغییر اقلیم در کنار سوء مدیریت منجر به تشدید چالش ها و بحران های کنونی کشور به ویژه در حوزه آب شده است. معاون رئیس جمهور افزود: قطعا ما نیازمند تغیر نگاه به حوزه آب هستیم زیرا به طور نمونه رودخانه را نمی توان تنها کانالی برای انتقال آب دانست بلکه رودخانه جریان زنده آب است که تنوع آبزیان و سایر گونه های زیست بوم را به دنبال دارد و به دلیل همین اهمیت مووضع حفظ و احیاء رودخانه در دستور کار دولت یازدهم قرار گرفت. تداوم آثار نگاه سنتی و غلط تقسیم و تخصیص آب بر اساس تقدم مصارف بر اکوسیستم و زیست بوم رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، حفظ و احیاء رودخانه ها، تعریف قوانین جدید و سخت گیرانه برای حوزه آب، اصلاح و بازنگری در مدیریت منابع و مصارف آب در بخش های مختلف شرب، کشاورزی و صنعت، تغییر نگاه و رویکردها به حوزه آب را از جمله نیازهای مهم و ضروری در این حوزه برشمرد و افزود: اگرچه امروز شاهد تغییر بسیاری از رویکردها در حوزه آب هستیم اما همچنان آثار نگاه سنتی و غلط تقسیم و تخصیص آب بر اساس تقدم مصارف بر اکوسیستم و زیست بوم به دلیل استمرار طی دهه ها، پا برجاست. وی با ابراز خرسندی از تغییر و اصلاح جهت گیری های حوزه آب در حال حاضر، گفت: البته باید پیگیری های لازم برای تعمیم این تغییر رویکرد به حوزه قوانین و مقررات نیز صورت پذیرد که البته از پیش شرط های آن ایجاد آگاهی در تمام سطوح جامعه با اولویت سیاست گذاران و تصمیم گیران است تا از این پس شاهد دخالت در حوزه های مختلف به ویژه حوزه های حساسی همچون آب بدون توجه به ملاحظات محیط زیستی نباشیم. ابتکار در ادامه با اشاره به چالش آلودگی آب در کشور، اظهار کرد: از دیگر اولویت های مهم این حوزه جلوگیری از آلودگی آب به طرق مختلف همچون پساب کشاورزی و صنعتی یا استفاده بیش از میزان استاندارد از سم و کود شیمیایی در کشاورزی، همچنین ارزش گذاری اقتصادی و تعیین قیمت واقعی برای آب و حذف نگاه یارانه ای به این منبع مهم و حیاتی است. معاون رئیس جمهور ضمن یادآوری طرح سازمان حفاظت محیط زیست برای پرچم گذاری سلامت سواحل و شناگاه ها از سال گذشته، خاطرنشان کرد: اجرای این طرح به دلیل آلودگی آب و حفظ سلامت مردم است. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: رویکرد ویژه دولت در بودجه ۹۶ نسبت به چهار موضوع توسعه خطوط ریلی، محیط زیست، آب و فاضلاب می توان نوید بخش توجه ویژه به حوزه مهم فاضلاب و جلوگیری از آلودگی آب های زیرزمینی، رودخانه ها و دریاها در کشور باشد که البته با توجه به میزان عقب ماندگی ها در این حوزه، چالش های کنونی در کوتاه مدت قابل رفع نیست. وی اشاره ای هم به ۱۷ شاخص و هدف جهانی توسعه پایدار تا سال ۲۰۳۰ داشت و افزود: موضوع آب، کیفیت آب و میزان دسترسی به آب سالم و بهداشتی از جمله اهداف و شاخص های مهم توسعه پایدار جهانی است که متضمن حقوق نسل های کنونی و آتی و تعادل بخشی به منابع و مصارف است. ابتکار ضمن تاکید بر ضرورت تهیه و تدوین قانون جامع و ملی آب در کشور، تصریح کرد: لایحه حفاطت از تالاب ها و رودخانه ها که به مجلس نهم ارائه شد در صورت تصویب در مجلس دهم می تواند بخشی از چالش های حقوقی حوزه آب در ایران را مرتفع سازد. معاون رئیس جمهور در خصوص اقدامات صورت گرفته در حوزه آموزش و ارتقاء فرهنگ عمومی برای اصلاح الگوهای مصرف آب، با اشاره به تفاهم نامه منعقد شده میان وزارتخانه های آموزش و پرورش، نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست برای اجرای دستورالعمل مدیریت سبز و اصلاح الگوی آب در ۱۰۶ هزار مدرسه سراسر کشور، گفت: با توجه به عدم تبعیت از الگوهای پایدار مصرف آب در ایران، آموزش کودکان و نوجوانان در این زمینه می تواند بسیار امیدوار کننده و موثر باشد. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: موضوع آب و محیط زیست، مسئله تمدنی است و همه آحاد جامعه در هر سطح و جایگاهی موظف هستند با این نگاه برای حفظ آب و محیط زیست در کشور و اصلاح رفتارها و نگرش های غلط در این دو حوزه تلاش کنند.