کوچولو سرت را بالا بگیر و بگو نه!

سرویس سبک زندگی فردا: اگر نمی‌خواهید کودک‌تان قربانی زورگویی دیگران شود، از همین امروز به او مهارت نه گفتن را آموزش دهید. در ادامه این مطلب را به نقل از مجله سیب سبز بخوانید.

بچه‌های حرف گوش کن را همه دوست دارند. حتی صبورترین مادرها هم اغلب ترجیح می‌دهند در پایان یک روز سخت و خسته کننده، به جای مقاومت فرزندشان در برابر تصمیم‌های خود، بعد از تمام شدن حرف‌های‌شان یک «چشم» شیرین بشنوند و با کودکی که در برای خواسته‌های‌شان مقاومت می‌کند، سر و کله نزنند. اما روانشناسان معتقدند کسانی که نه گفتن را در سال‌های کودکی یاد نگرفته‌اند، نه تنها در آن سال‌ها، بلکه تا پایان عمر نمی‌توانند در برابر چیزهایی که با آنها مخالفند بایستند و به خاطر پایین بودن اعتماد به نفس‌شان و بی بهره بودن از مهارت «نه گفتن»، بیشتر از دیگران در معرض تجاوز یا انواع سوءاستفاده ها قرار دارند. اگر شما نمی‌خواهید کودک شیرین بله قربان گوی شما به خاطر همین ویژگی‌اش در آینده آسیب ببیند و تمام عمر با اعتماد به نفسی پایین به همه اطرافیانش چشم بگوید، این مطلب را بخوانید. ما به شما می‌گوییم که چرا باید نه گفتن را به فرزندتان آموزش دهید و چطور می‌توانید از همان ابتدای کودکی، این مهارت ارزشمند را در او تقویت کنید. به خانه برگردید برای اینکه کودک‌تان «نه» گفتن را یاد بگیرد، باید از خانه شروع کنید. اگر شما همیشه فرزندتان را مجبور به اطاعت کردن از خواسته‌های تان می‌کنید و به محض دیدن واکنش منفی او، عصبانی و پرخاشگر می‌شوید، نباید انتظار داشته باشید کودک‌تان به همکلاسی که می‌خواهد خوراکی‌هایش را از او بگیرد، نه بگوید و در آینده در برابر خواسته‌های غیرمنطقی کسی که دوستش دارد مقاومت کند. کودک شما از همین امروز یاد می‌گیرد حق دارد خواسته‌هایی که از نظرش درست یا منطقی به نظر نمی‌رسند را رد کند یا برعکس احساس می‌کند هیچ وقت و در برابر هیچ کسی حق ندارد خواست خودش را ترجیح دهد. پس اولین «نه»‌ای که از کودک‌تان می‌شنوید را جشن بگیرید و به خاطر وارد شدنش به یک مرحله تازه رشد، خوشحال شوید. اگر از او می‌خواهید لباسی که انتخاب کرده‌اید را برای مهمانی بپوشد اما به حرف‌تان گوش نمی‌دهد، به جای مجبور کردنش و گفتن «یا این کار را می کنی یا به مهمانی نمی‌رویم!» به او حق انتخاب بدهید و با گفت وگو و همفکری دنبال انتخاب گزینه‌ای دلچسب‌تر بگردید. با هم حرف بزنید برای شروع می توانید از فرزندتان بخواهید آنچه امروز تجربه کرده را روی کاغذ بنویسد. به او بگویید همه تجربه‌هایش از زمانی که در کنار دوستانش بوده تا لحظاتی که در خانه و در کنار شما داشته را روی کاغذ بیاورد و بعد بخواهید مواردی که دوست داشته به آنها نه بگوید و نگفته و لحظاتی که کاری خلاف میلش انجام داده را هم در میان نوشته‌هایش مشخص کند. پس از روشن شدن فهرست لحظاتی که کودک شما دوست داشته کلمه «نه» را به زبان بیاورد اما نیاورده، با هم در مورد دلایل سکوت کردن یا دلیل انجام کارهایی که میلی به انجام دادن‌شان نداشته، صحبت کنید. بعد از اینکه با هم در این مورد گپ زدید و گزینه‌های مختلفی که فرزندتان برای واکنش نشان دادن به شرایط ناخوشایند می‌تواند انتخاب‌شان کند را بررسی کردید، با هم بهترین راه برای نه گفتن به موقعیت‌هایی که باید به آنها با این عبارت واکنش نشان می‌داد را انتخاب کنید. به موقع نه بگویید کودکی که به موقع نه می‌شنود، مهارت نه گفتن را هم آسان تر کسب می‌کند. به همین دلیل به جای برآورده کردن همه خواسته‌های کودک‌تان در لحظه اعلام شدن‌شان یا به جای بی‌جواب گذاشتن آنها، سعی کنید او را گاهی با پاسخ منفی‌تان روبه رو کنید. اگر وقتی دست‌تان بند است از شما آب می‌خواهد، به او بگویید «الان نمی‌توانم، باید چند دقیقه صبر کنی!» و اگر وقتی تازه برایش لباس خریده‌اید به شما برای خرید یک لباس دیگر اصرار می‌کند، با احترام و آرامش به او نه بگویید و برایش توضیح دهید وقتی نیاز به لباس‌های تازه داشت، حتما با هم به خرید می‌روید. کودکی که به موقع نه می‌شنود، یاد می‌گیرد به موقع، نه بگوید و بی توجه به شرایط، خواست و امکاناتش خواسته‌های دیگران را برآورده نکند. بگویید نه متشکرم قرار نیست همه خواسته‌های کودک‌تان را اجابت کنید. وقتی به شما پاستیل تعارف می‌کند و میل ندارید، به جای اینکه از سر ترحم خودتان را مجبور به پاستیل خوردن بکنید، با خنده بگویید «نه، متشکرم». با درست ادا کردن این جمله به کودک‌تان یاد دهید که گفتن «نه» به معنای زیر سوال بردن شخصیت او و تصمیم‌هایش نیست، بلکه تنها به معنای داشتن نظری متفاوت است و برایش با رفتارتان روشن کنید این «نه» گفتن و «نه» شنیدن قرار نیست هیچ آسیبی به رابطه شما بزند. کودکی که در جریان این معادلات ساده روزمره، مهارت نه گفتن را یاد می‌گیرد، در سال‌های جوانی می‌تواند به خواسته دوستی که به او سیگار تعارف می کند، بدون ترس از قطع شدن رابطه‌اش، نه بگوید و به توقع‌های نابه جای همسرش در سال‌ها بعد بدون ترس از به خطر افتادن زندگی مشترکش جواب منفی بدهد. رکورد بشکنید وقتی کودک‌تان بی وقفه از شما چیزی می‌خواهد و جواب منفی می‌شنود، به خاطر بی‌حوصلگی یا ترحم حرف‌تان را عوض نکنید. در چنین شرایطی هر چند بار که لازم است، به خواسته او پاسخ منفی دهید و با خوش خلقی به او یاد دهید قرار نیست تکرار خواسته کسی، تصمیم او را تغییر دهد و درصورتی که منطق و احساسش به او می‌گوید باید پاسخ منفی دهد، دلیلی ندارد به خاطر پافشاری دیگران حرفش را عوض کند. دیکتاتور نباشید کم نیستند والدینی که احساس می‌کنند به خاطر داشتن نقش «پدر» یا «مادری» دلیلی برای قانع کردن فرزندشان ندارند. از نظر این پدرها و مادرها، کسی که در چنین مقامی قرار دارد، فقط کافی است نه بگوید و دلیلی ندارد علت آن را توضیح دهد. درست است که کودک شما لااقل تا سال‌های جوانی ابزاری برای مقاومت در برابر شما ندارد و خواسته یا ناخواسته از نه شما اطاعت می‌کند، اما اگر برایش دلیل این حرف را توضیح ندهید، در آینده نمی تواند در بحث در مورد موضوعاتی که با آنها مخالف است، سربلند بیرون بیاید یا خودش هنگام نه گفتن منطقش را به کار بگیرد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم وقت نه گفتن به فرزندتان، دلیل این تصمیم را هم توضیح دهید. مثلا به کوچولوی‌تان بگویید «نه برایت چیپس نمی‌خرم، چون دیروز خورده بودی و زیاد خوردنش برایت ضرر دارد»، یا «نه، اجازه نمی‌دهم به اردوی مدرسه بروی چون آنفلوآنزا گرفته‌ای و گذشته از احتمال انتقال ویروس به دوستانت، خودت هم در صورت نداشتن استراحت کافی، بدحال‌تر می‌شوی» همین جملات ساده و قابل فهمی که به زبان کودک‌تان آنها را ادا می‌کنید، تکلیف او را در آینده در بسیاری از موقعیت‌هایی که باید نه بگوید روشن می‌کند. کوپن‌های‌تان را نسوزانید گفتیم کودک‌تان در کنار کسب کردن مهارت «نه شنیدن»، «نه گفتن» را هم یاد می‌گیرد، به همین دلیل باید مراقب زمان و شرایطی که کلمه «نه» را به زبان می‌آورید باشید. برای شروع باید تعداد دفعاتی که پاسخ منفی به زبان می‌آورید را محدود کنید. یادتان نرود که شما هر روز چند کوپن نه در اختیار دارید و نباید با ولخرجی، کوپن‌های‌تان را بسوزانید. اگر احساس می‌کنید کودک نوپای شما ممکن است وسایلی که در دسترسش دارد را بشکند، به جای اینکه از صبح تا شب مدام به او بگویید «نکن»، «دست نزن» یا «نه»: خانه را پاکسازی کنید. نه گفتن‌های مکرر و بیهوده، این کلمه را در ذهن کودک‌تان بی ارزش و بی‬ اعتبار می‌کند و گذشته از انداختن حرف‌تان از سکه، باعث می‌شود خودش هم نتواند به جا و قاطعانه از این واژه سرنوشت ساز استفاده کند. علاوه بر این، در سال‌های کودکی فرزندتان، چاره‌ای جز بالا بردن تحمل خود ندارید. «نه» سرنوشت ساز است اگر این نکته‌ها را بخوانید می‌فهمید چرا باید به کودک‌تان نه گفتن را آموزش دهید. اگر به کودک‌تان یاد دهید به موقع و بجا از این کلمه استفاده کند، آینده‌اش را بیمه کرده‌اید. فکرش را به کار می‌اندازید اگر فرزندتان بجا و درست با این کلمه آشنا شود، یاد می‌گیرد در موقعیت‌های مختلف به جای اطاعت کردن از خواسته‌های دیگران، به شرایطی که در آن قرار گرفته فکر کند و باتوجه به نتیجه‌ای که پس از بررسی شرایط فردی و محیطی به آن می‌رسد، تصمیم نهایی‌اش را بگیرد. از او محافظت می‌کنید کودکانی که مورد سوءاستفاده و تجاوز قرار می گیرند، مهارت نه گفتن را بلد نیستند. این افراد نمی‌توانند به خواسته کسانی که از آنها سوء استفاده می‌کنند پاسخ منفی دهند و همیشه با سکوتی که به خاطر انفعال شان به آن دچار شده‌اند، خود را به یک قربانی تبدیل می‌کنند. بلیت موفقیتش را می‌خرید کودکی که با مهارت نه گفتن آشناست می‌داند نه گفتن، نشانه بی احترامی به دیگران و توهین به آنها نیست و همیشه دنبال موقعیتی بهتر و تصمیمی درست‌تر می‌گردد. او تنها برای راضی کردن دیگران پاسخ بله را به آنها نمی‌دهد و با فکر کردن به موقعیت‌هایی که با آنها روبه رو شده، ذهنش را پرورش می‌دهد. اعتمادبه نفس او را تقویت می‌کنید وقتی با رفتارهای تان به کودک می‌آموزید که نه گفتن نشانه بی ادبی است، اعتمادبه نفس و استقلال را از او می‌گیرید. با چنین رفتاری به کودک‌تان می‌گویید «فکر نکن تصمیم‌های تو هیچ وقت به درد نمی‌خورد»، اما اگر این مهارت را در فرزندتان تقویت کنید، از او فردی با اعتمادبه نفس می‌سازید.