نقض برجام و و یک درس اساسی/ دوران پسانقض برجام چگونه خواهد بود؟
یک روزنامهنگار حامی برجام هم پس از این مصوبه سنای آمریکا با انتشار تصویری از آیت الله خامنهای نوشت: «شما دُرُست میگفتید. ما خیلی خوشبین بودیم. اشتباه کردیم.»
کد خبر :
596911
سرویس سیاسی فردا: تاریخ انقلاب اسلامی همواره با تحریمها همراه بوده و هرروز با بهانه جدید تحریمهای تازه میآید. ۲۰ سال از قانون داماتو گذشته و حالا کنگره آمریکا آن را برای ۱۰ سال دیگر هم تمدید کرده است. هرچند اوباما توان رد کردن این مصوبه را دارد، اما بسیاری از کارشناسان میگویند بعید است او این مصوبه را رد کند، بهخصوص آنکه در واپسین روزهای مسئولیت قرار دارد و احتمالا ترامپ هم رفتار بهتری در این زمینه با این مصوبه نخواهد کرد.
از سوی دیگر در صورت وتوی رییس جمهور این طرح مجددا باید در کنگره مطرح شود و در صورتی که دو سوم آرا را کسب کند، اجرایی خواهد شد. با توجه به اینکه در کنگره حتی یک رای مخالف هم درباره این قانون وجود ندارد، بعید است اوباما بخواهد خود را در واپسین روزها با کنگره درگیر کند. ضمن اینکه منابع دولتی آمریکا به آسوشیتدپرس گفتهاند که اوباما با تمدید قانون تحریمهای ایران موافقت میکند.
«قانون تحریم ایران» که با نام طراح آن یعنی سناتور آلفونس داماتو شناخته میشود، در واقع علیه دو کشور ایران و لیبی و به عنوان حمایت از تروریسم تصویب شد که بعدها نام لیبی از این قانون حذف و باعث شد نام این قانون از ایلسا به ایسا تغییر کند. به موجب این طرح، هر شرکت یا دولتی که بیش از ۴۰ میلیون دلار در صنایع نفت و گاز ایران سرمایهگذاری کند، دچار مجازات اقتصادی امریکا خواهد شد که این مجازاتها عبارتند از:
۱ـ ممنوعیت هرگونه کمک مالی به صادرات ـ واردات و بانک؛
۲ـ ممنوعیت صدور هرگونه مجوز صادرات تکنولوژی به نفع شخص مجازات شده؛
۳ـ ممنوعیت اعطای اعتباربیش از ۱۰ میلیون دلار توسط یک نهاد بانکی امریکایی به شخص مجازات شده؛
۴ـ ممنوعیت مشارکت شرکتهای مالی مجازات شده در سیستم بانکی امریکا یا استفاده ازمنابع دولتی؛
۵- ممنوعیت خرید هرنوع کالا یا خدمات ازشخص مجازات شده توسط دولت فدرال؛
۶ـ ممنوعیت کامل واردات تولیدات شخص مجازات شده.
برجام و قانون تحریم ایران
در برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام در موارد متعددی به این قانون استناد کرده است که این قانون تعلیق میشود و در نهایت لغو خواهد شد. در مجموع ۱۵ بار نام این قانون در برجام آمده است که باتوجه به بندهای 5 گانه 4.2.1، 4.3.1، 4.3.2، 4.3.4 و 4.9.2 ضمیمه دوم برجام درباره ایسا نقض صریح برجام صورت گرفته است.
نقض متعدد برجام و سکوت دولت
از زمان تصویب برجام تا کنون موارد متعددی از تحریمهای جدید، تمدید تحریمها و تمدید وضعیت اضطراری از سوی دولت ایالات متحده به عناوین مختلف صورت گرفته است. دولت اوباما بارها تاکید کرده است توان تحریمهای بیشتر علیه ایران را دارد و میتواند تحریمهای قبلی را نیز بر اساس ادعاهایی همچون تروریسم یا حقوق بشر برگرداند.
هرچند دولت یازدهم نیز بارها گفته بود که این موارد نقض روح برجام است، اما متاسفانه متن برجام در این زمینه صراحت ندارد و چنین نقضهایی را به رسمیت نمیشناسد.
از سوی دیگر شروط مورد تاکید رهبر انقلاب در نامهای که در آن به پذیرش مشروط برجام تعبیر شد، بیان کرده است: «در سراسر دورهی هشتساله، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانهای (از جمله بهانههای تکراری و خودساختهی تروریسم و حقوق بشر) توسّط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظّف است طبق بند ۳ مصوّبهی مجلس، اقدامهای لازم را انجام دهد و فعّالیّتهای برجام را متوقّف کند.» سید عباس عراقچی در ۲۴ مهر ۱۳۹۵ با حضور در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد شروط رهبری نقض شده است، اما دولت در این موارد اقدام جدی انجام نداد.
ظریف: تمدید قانون تحریم ها نقض برجام است
وزیر امور خارجه ۲۳ خرداد ۹۵ در مجلس تمدید ایسا را نقض برجام دانست و توضیح داد که «قانون داماتو دیگر وجود ندارد بلکه قانونی بهاسم ISA (قانون تحریمهای ایران) وجود دارد که در پایان سال ۲۰۱۶ مدت آن تمام میشود. ظاهراً گروهی بهدنبال تمدید این قانون هستند که ما نیز تذکر دادهایم که تمدید این قانون مغایر برجام است، آنها نیز در جلسه استماع کنگره تأکید کردهاند که نحوه مواجهه با این قانون باید طوری باشد که برجام را نقض نکند.»
تحریمهای جدید در راه است
مارک فیکس پاتریک در بی بی سی نوشت: دولت ترامپ قصد دارد با بهانه قراردادن ارسال سلاح به یمن و آزمایشات موشکی دست به تحریم های جدید علیه ایران بزند و آنگاه ببیند که آیا ایران این توافق را برهم می زند یا نه؟ جمهوری خواهان فشار بر ایران را افزایش خواهند داد تا توافق توسط ایران نقض شود. اکنون استراتژی اصلی دولت ترامپ این است که دست به اقداماتی تحریک آمیز بزند تا خود ایران از توافق هسته ای خارج شود.
به تعبیر یکی از کاربران توییتر «این مصوبه آغاز دوره جدیدی در رابطه ایران و آمریکاست و گروههای مختلف در آمریکا سعی میکنند با هم در برخورد بیشتر، شدیدتر و موثرتر علیه ایران رقابت کنند.»
حالا مذاکرهکنندگان ما هم از بدعهدی آمریکا میگویند
آیت الله خامنهای در بیانات در دیدار دانشآموزان و دانشجویان، ۱۳۹۵/۰۸/۱۲ یادآوری کردند: «سازش با آمریکا مشکلات کشور را بههیچوجه حل نمیکند؛ نه مشکلات اقتصادی را، نه مشکلات سیاسی را، نه مشکلات امنیّتی را، نه مشکلات اخلاقی را، بلکه بدتر خواهد کرد. ده پانزده دلیل وجود دارد و میشود شمرد و ردیف کرد برای این قضیّه؛ آخریاش همین قضیّهی برجام است. من چقدر در طول مذاکرات گفتم که اینها بدعهدند، اینها دروغگویند، اینها پای حرفشان نمیایستند؛ حالا ملاحظه میکنید! امروز آن کسی که دارد میگوید آنها بدعهدند دیگر من [فقط] نیستم؛ مسئولین محترم کشور، خود
مذاکرهکنندگان ما که اینهمه زحمت کشیدند، یک سال و خردهای مذاکره کردند، رفتند، نشستند، برخاستند؛ ده روز، پانزده روز، بیست روز خارج از کشور، پشت میز مذاکره با آنهمه زحمت، عرق ریختند، زحمت کشیدند، آنها دارند میگویند.» (
عجله در توافق، نشنیدن صدای منتقدین و ...
دولت یازدهم که تمام تخممرغها را در سبد مذاکرات گذاشته است، از ابتدا از شنیدن صدای منتقدان سر باز زد و تلاش کرد تا با توافق با غرب مشکلات را از پیش رو بردارد. اما همین عجله و نشنیدن صدای منتقدین باعث شد تا دولت با خوشبینی به یک توافق با اشکال دست بزند که حالا بخش زیادی از آن اشکالات خود را نمایان کرده است. از جمله اینکه حالا که برجام از سوی دشمن نقض شد ابزار فشار ما چیست و آیا به راحتی میتوان جبران محدودیتهای پذیرفته شده را کرد یا خبر؟
خوشبینی دولت در این مذاکرات از ابتدا خود را در سخنان رییس جمهور نشان داد که گفته بود: «در روز اجرای توافق، تمامی تحریمها، حتی تحریمهای تسلیحاتی، موشکی هم به صورتی که در قطعنامه بوده، لغو خواهد شد» و کم کم معلوم شد تنها بخشی از تحریمهای هستهای در روز اجرای توافق تعلیق شدند و نه تنها سایر تحریمها پابرجا ماندند، تحریمهای قبلی هم لغو نشدهاند و با عناوین جدید میتوانند برگردند.
حضرت آیتالله خامنهای چهارماه مانده به رسیدن به برجام، خطاب به مسئولان و مذاکره کنندگان هشداردادند که با استفاده از نظرات مختلف و صرف نظر از بازه زمانی محدود به برطرف کردن مشکلات و جزئیات بپردازند: «الان فرصت خوبی است برای همدلی؛ یک عدّهای مخالفند، یک عدّهای اعتراض دارند؛ خیلی خب، مسئولین ما که مردمان صادقی هستند، مردمان علاقهمند به منافع ملّیاند، بسیار خب، یک جمعی از مخالفین را ــ از آن افرادی را که شاخصند ــ دعوت کنند، حرفهای آنها را بشنوند؛ ای بسا در حرفهای آنها یک نکتهای باشد که این نکته را اگر رعایت کنند، کارشان بهتر پیش برود؛ اگر چنانچه
نکتهای هم نبود، آنها را قانع کنند؛ این میشود همدلی؛ این میشود یکسانسازی دلها و احساسها، و به تبع آن عملها. به نظر من بنشینند، بشنوند، بحث کنند. حالا ممکن است بگویند آقا ما سه ماه بیشتر زمان نداریم؛ خب، حالا سه ماه بشود چهار ماه، آسمان که به زمین نمیآید؛ چه اشکالی دارد؟ کمااینکه آنها در یک برههی دیگری هفت ماه زمان را عقب انداختند. خیلی خب، دوستان ما هم اگر چنانچه در این همدلیها و همزبانیها و تبادلنظرها یک وقتی گرفته شد، چه اشکال دارد، وقتی گرفته بشود، یک خرده زمان آن تصمیمات نهایی عقب بیفتد؛ طوری نخواهد شد.۱۳۹۴/۰۱/۲۰»
تجربه برجام و یک درس اساسی
یک روزنامهنگار حامی برجام پس از این مصوبه سنای آمریکا با انتشار تصویری از آیت الله خامنهای نوشت: «شما دُرُست میگفتید. ما خیلی خوشبین بودیم. اشتباه کردیم.»
حال که به تصریح مسئولین کشور نقض برجام صورت گرفته است نگاهی به مسیر طی شده نشان میدهد که خوشبینی به آمریکا و عدم توجه به توان داخلی و نداشتن برنامه جامع اقتصادی برای کشور، چگونه برای مسیر پیشرفت کشور مانع ایجاد کرد. چیزی که رهبری انقلاب در سال ۹۲ به آن به تجربه یاد کردهاند که باید از آن درسآموزی شود:
«بنده اوّلِ امسال در مشهد مقدّس در سخنرانی گفتم [که] مذاکره در موضوعات خاص اشکالی ندارد؛ منتها گفتم من اعتماد ندارم، خوشبین نیستم به مذاکره، لکن میخواهند مذاکره کنند، بکنند؛ ما هم به اذنالله ضرری نمیکنیم.
یک تجربهای در اختیار ملّت ایران است - که حالا من مختصراً عرض خواهم کرد - این تجربه ظرفیّت فکری ملّت ما را بالا خواهد برد؛ مثل تجربهای که در سال ۸۲ و ۸۳ در زمینهی تعلیق غنیسازی انجام گرفت، که آنوقت تعلیق غنیسازی را در مذاکرات با همین اروپاییها، جمهوری اسلامی برای یک مدّتی پذیرفت. خب ما دو سال عقب افتادیم، لکن به نفع ما تمام شد. چرا؟ چون فهمیدیم که با تعلیق غنیسازی، امید همکاری از طرف شرکای غربی مطلقاً وجود ندارد. اگر ما آن تعلیق اختیاری را - که البتّه بهنحوی تحمیل شده بود، لکن ما قبول کردیم، مسئولین ما قبول کردند - آن روز قبول نکرده بودیم، ممکن
بود کسانی بگویند خب یک ذرّه شما عقبنشینی میکردید، همهی مشکلات حل میشد، پروندهی هستهای ایران عادی میشد. آن تعلیق غنیسازی این فایده را برای ما داشت که معلوم شد با عقبنشینی، با تعلیق غنیسازی، با عقب افتادن کار، با تعطیل کردن بسیاری از کارها مشکل حل نمیشود؛ طرف مقابل دنبال مطلب دیگری است؛ این را ما فهمیدیم، لذا بعد از آن شروع کردیم غنیسازی را آغاز کردن. امروز وضعیّت جمهوری اسلامی با سال ۸۲، زمین تا آسمان فرق کرده؛ آن روز ما چانه میزدیم سرِ دو، سه سانتریفیوژ، [ در حالی که] امروز چندین هزار سانتریفیوژ مشغول کارند. جوانهای ما، دانشمندان ما،
محقّقین ما، مسئولین ما همّت کردند، کارها را پیش بردند. بنابراین از مذاکراتی هم که امروز در جریان است، ما ضرری نخواهیم کرد. البتّه بنده همچنان که گفتم خوشبین نیستم؛ من فکر نمیکنم [از] این مذاکرات آن نتیجهای را که ملّت ایران انتظار دارد، بهدست بیاید، لکن تجربهای است و پشتوانهی تجربی ملّت ایران را افزایش خواهد داد و تقویت خواهد کرد؛ ایرادی ندارد امّا لازم است ملّت بیدار باشد. ما از مسئولین خودمان که دارند در جبههی دیپلماسی فعّالیّت میکنند، کار میکنند، قرص و محکم حمایت میکنیم، امّا ملّت باید بیدار باشد، بداند چه اتّفاقی دارد میافتد [تا] بعضی
از تبلیغاتچیهای مواجببگیر دشمن و بعضی از تبلیغاتچیهای بیمزدومواجب - از روی سادهلوحی - نتوانند افکار عمومی را گمراه کنند.»
۱۳۹۲/۰۸/۱۲
حالا برجام در شرایطی از سوی آمریکایی ها نقض و طرح تمدید تحریم های ایران برای 10 سال دیگر در مجلس سنای آمریکا بدون حتی یک مخالف به تصویب رسید که این ماجرا به مهمترین خبر رسانه های ایران وجهان در واپسین ساعات پنج شنبه شب تبدیل شد اما حامیان برجام و رسانه های دولتی و اصلاح طلب بدون اینکه حتی اشاره ای به اصل خبر مطرح شده داشته باشند، سکوت اختیار کرده و قصد عادی جلوه دادن اوضاع را دارند.