باورهای غلط زمینه‌ساز اعتیاد

باورهای غلط در متاهلان و میانسالان

مواد مخدر و روانگردان‌ها هر دو اعتیاد آورند. اتفاقا اعتیاد به مواد روانگردان شدیدتر از مواد مخدر است و برخی تصورشان بر این است که چون شیشه مرفین ندارد پس اعتیادآور نیست، در حالی که اصلا چنین چیزی صحت ندارد. این در حالی است که وابستگی و اعتیاد روانی شیشه ده‌ها برابر بیشتر از مواد مخدر است. با وجود این، الگوی مصرف مواد در کشور نشان می‌دهد که متاهلان و شاغلان بیشتر گرایش به مصرف موادمخدر و روانگردان‌ها دارند. از سوی دیگر، برخی افراد متاهل مواد مصرف می‌کنند تا در دوره ای از لحاظ قدرت جنسی قوی‌تر شوند. شاید در کوتاه مدت این مساله ایجاد شود، اما در نهایت باعث شده که افراد بیشتر به سمت مصرف مواد مخدر بروند. برخی متاهل‌ها فکر می‌کنند به سمت اعتیاد کشیده نمی‌شوند ولی اعتیاد در آنها هم دیده شده و شرایطشان را بدتر کرده است، چون اعتیاد در متاهلان زودتر زندگی خانواده‌ها را از هم می‌پاشد و از آنجا که این افراد سنشان بالاتر است، عملکرد مناسب اجتماعی و شغلی خود را از دست می‌دهند. از سوی دیگر، وضعیت اعتیاد در میانسالی به مراتب بدتر است. هر چه سن بالاتر رود، وابستگی افراد به مواد مخدر و روانگردان شدیدتر می‌شود. از این رو تاثیرات مخرب زیادی بر میانسالان می‌گذارد، در حالی که میانسالان خود را دور از اعتیاد دانسته و لحظه‌ای فکر نمی‌کنند که به این دام گرفتار شوند. اعتیاد عوارض اجتماعی، فردی، شغلی و... دارد. از نظر من مهم‌ترین عارضه مواد مخدر به ویژه روانگردان‌ها عارضه روانی و اجتماعی است. روزگاری اگر فردی تریاک مصرف می‌کرد باعث نمی‌شد خودکشی کند، به جرایم بزرگی دست بزند و مبتلا به افسردگی شدید، توهم، هذیان و اضطراب شود، اما امروزه مصرف روانگردان‌ها تاثیرات مخرب تری دارد و عوارض اجتماعی آن هم به همین صورت است، یعنی وقتی متاهلان و میانسالان ماده روانگردان مصرف می‌کند به تبع آن شغل، اعتبار، دوستان و... خود را از دست می‌دهند.

اصلاح باورهای غلط

باید برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد را در کشور تقویت کنیم. باید دستگاه‌هایی مثل آموزش و پرورش، سازمان بهزیستی، صدا و سیما، وزارت ارشاد، وزارت ورزش و جوانان به ویژه حوزه معاونت جوانان به این حوزه ورود پیدا کرده و هر چه می‌توانند سطح آگاهی مردم را بالا ببرند، تا جایی که افراد با عوارض مواد مخدر آشنا شده و برای رسیدن به اهداف خود به پشتوانه علم پیش پزشکان و متخصصان بروند. در حوزه اطلاع رسانی هنوز ضعف داریم. گرچه فعالیت‌های خوبی انجام شده است، اما حجم و وسعت برنامه به حدی نیست که بتوانیم در سطح جامعه تمامی افراد را پوشش دهیم. این فرایند زمانبر است و ما باید با برنامه به آن دست پیدا کنیم. باورهای غلط نسبت به مصرف مواد مخدر فقط از نظر آموزش کنترل می‌شوند. باید در جامعه به مردم گفته شود که به دلیل مشکلات جنسی سراغ مصرف تریاک نروند و این مساله از طریق روانشناس و مشاور قابل درمان است، همان‌طور که مردم باید بدانند دیابت با مصرف مواد مخدر کنترل نمی‌شود. اگر دیابت دارند باید به پزشک مراجعه کنند یا زنانی که در بازه سنی ۲۰ تا ۳۰ سال اشتیاق به لاغری دارند نباید به مصرف مواد مخدر رو بیاورند. باید مسئولان برای اما و اگرها توجیه علمی بیاورند و متخصصان هم راجع به آن توضیح دهند. از سوی دیگر، افراد هم در رواج اعتیاد نقش دارند. برای مثال اگر خانمی در سالن زیبایی و ورزشی توزیع مواد را به بهانه لاغری دید باید مستقیم به دستگاه‌های متولی گزارش دهد. برای مثال اگر پنج نفر این معضل را اطلاع رسانی کرده و این موضوع عام شود کمک بزرگی به پیشگیری از مواد مخدر است، اما برخی مردم از این مساله گذر می‌کنند و می‌گویند به ما که تعارف نشده است پس مهم نیست، در حالی که باید احساس مسئولیت افراد را بالا ببریم. هر چند رسانه‌ها نسبت به گذشته برای فرهنگسازی و آگاه کردن مردم نسبت به مواد مخدر شرایط بهتری دارند و بحث قانونمندسازی مواد، اتاق تزریق، در اختیار قرار دادن مواد به معتادان در شرایط خاص و راهکار مشکلات جنسی را مطرح می‌کنند، اما هنوز هم جا دارند و باید قوی‌تر وارد شوند. در این زمینه نیازمند مشارکت همگانی و مسئولیت پذیری فراگیر هستیم.

* کارشناس حوزه اعتیاد