نقش محوری شبکه های اجتماعی در انتخابات

روزنامه ایران: بسیاری عامل پیروزی «دونالد ترامپ» در چهل و پنجمین انتخابات ریاست جمهوری امریکا را شبکه‌های اجتماعی ازجمله توئیتر و فیس بوک عنوان می‌کنند و در همین زمینه، پیروز انتخابات یعنی ترامپ نیز در این باره گفته است «فیس بوک و توئیتر در پیروزی من نقش کلیدی ایفا کرده‌ است و با اینکه هیلاری کلینتون بسیار بیشتر از من برای تبلیغات دیجیتالی و سنتی هزینه کرد ولی نتیجه نشان داد که فیس بوک، اینستاگرام، توئیتر و... قدرتی بیشتر از پول دارند و فکر می‌کنم همین شبکه‌ها بودند که باعث شدند من پیروز میدان شوم». در پی این اظهار نظر، نقش شبکه‌های اجتماعی در پیروزی انتخابات پررنگ‌تر از قبل شده است همان‌طور که کشور ما نیز نقش شبکه‌های اجتماعی را در انتخابات مجلس شورای اسلامی درک کرد اما کشور ما رویداد مهم دیگری یعنی انتخابات ریاست جمهوری را پیش رو دارد و در پی همه گیر شدن استفاده از شبکه‌های اجتماعی سؤال این است با توجه به تأثیر شبکه‌های اجتماعی و نقش پررنگ آن در انتخابات، حاکمیت و افراد سیاسی برای انتخابات پیش روی ریاست جمهوری چه مسائلی را باید مد نظر بگیرند. کارشناسان حوزه فضای مجازی در این باره به «ایران» نظر می‌دهند.

مدیریت فضای مجازی از سوی حاکمیت

حسن نجفی سولاری مشاور فضای مجازی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به «ایران» گفت:اگر دو دهه اخیر را بررسی کنیم، می‌بینیم امروزه نوع کارکرد رسانه‌های سنتی مانند روزنامه و مجله به مرور در حال کاهش است و از سوی دیگر شبکه‌های رادیو و تلویزیون معتبر دنیا نیز در یک یا دو سال اخیر کارکرد اصلی خود را از دست داده‌اند بنابراین شبکه‌های اجتماعی بر کارکرد خود افزوده‌اند.

نجفی سولاری با اشاره به کودتای ترکیه افزود: در این کودتا با اینکه شبکه‌های رادیو و تلویزیون در اختیار کودتاچیان بود، ولی نتوانستند موفق عمل کنند چرا که شبکه‌های اجتماعی در این میان عملیات ضد کودتا را انجام دادند. از جمله ترگوت اوزال با استفاده از شبکه موبایلی عملیات روانی را انجام داد و موفق شد جلوی کودتا را بگیرد. همین موضوع در انتخابات ریاست جمهوری امریکا نیز دیده شد و با استفاده از شبکه‌های اجتماعی نظرها به سمت ترامپ برگشت.

این استاد دانشگاه گفت:استفاده از شبکه‌های اجتماعی محدود به جامعه امریکا و ترکیه نیست در ایران نیز میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی در میان مردم بسیار بالا است و ایرانی‌ها در این زمینه و حتی در منطقه یکی از کشورهای پرمصرف هستند.

وی با اشاره به اینکه شبکه‌های اجتماعی می توانند در سیاست تأثیرگذار باشند به «ایران» گفت:هیچ کس نقش پررنگ شبکه‌های اجتماعی را در انتخابات امریکا و کودتای ترکیه نمی تواند انکار کند اما باید توجه داشت خطرات و نگرانی که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد بحث اعتبار نداشتن روایی مطالب است چرا که در این فضا نشر اکاذیب، جو سازی‌های روانی، انحراف افکار عمومی، ایجاد شبهه و شائبه و... بسیار زیاد است بنابراین باید این فضا با اجرای اصول و قوانین بدرستی مدیریت شود.نجفی سولاری افزود: طبق کارکردهای رسانه‌های رسمی و غیررسمی و بی‌طرف، مردم امریکا مخالف روی کار آمدن ترامپ بودند ولی چون فضاسازی در شبکه‌های اجتماعی زیاد بود، نتیجه خلاف آنچه پیش‌بینی شده بود رقم خورد به عبارتی ممکن است در شناسایی فرد اصلح انتخابات، کاربران به علت ایجاد تنش دچار خطا شوند یا حتی با شانتاژ و جوسازی روانی مشارکت مردم را در انتخابات کاهش دهند. اگر این فضا مدیریت نشود امکان وجود خطا در انتخابات ما نیز وجود دارد.

فرصت و تهدید در کمین کاندیداها

علیرضا هاشمی گلپایگانی عضو هیأت علمی دانشگاه امیرکبیر نیز با بیان اینکه رسانه‌های رسمی امریکا مخالف انتخاب ترامپ به‌عنوان ریاست جمهوری بودند و به نفع رقیب وی هیلاری کلینتون تلاش می‌کردند اما دیدیم ترامپ از شبکه‌های اجتماعی استفاده کرد و همه چیز به نفع او رقم خورد به «ایران» گفت: البته ما نیز شاهد تأثیر شبکه‌های اجتماعی در انتخابات گذشته مجلس شورای اسلامی بودیم و چون این شبکه‌ها حاکمیت مطلق ندارد بنابراین وقتی در این فضا خبری منتشر می‌شود می‌تواند دارای فرصت و تهدید باشد.

هاشمی گلپایگانی افزود: فرصت استفاده از شبکه‌های اجتماعی این است افرادی که در جهت منافع یکسری حرف حق را می‌زنند فرصت انتشار پیدا می‌کند ولی در مقابل آن تهدید است چرا که عده‌ای نیز به انتشار تهمت، افترا، نشراکاذیب و... اقدام می‌کنند و این موضوع به افکار عمومی و حیثیت برخی از افراد خدشه وارد می‌کند.عضو هیأت علمی دانشگاه امیرکبیر گفت: اگر از این فضا در جهت بیان نظرات و دیدگاه‌ها استفاده شود قطعاً فرصت بسیار خوبی است چرا که معمولاً افراد اینگونه مطالب را منتشر می‌کنند و بیشتر از رسانه‌های رسمی و سنتی روی افراد تأثیر می‌گذارند ولی اینکه همه افراد بتوانند از این فرصت برابر استفاده کنند خود چالش دیگری است.وی با بیان اینکه به نظر می‌رسد جنبه تهدید استفاده از شبکه‌های اجتماعی بیشتر از فرصت آن است به« ایران» گفت: تخریب‌ها می‌تواند تهدیدزا باشد و افراد به ناحق متضرر شوند بنابراین در این میان بحث حاکمیت مطرح می‌شود تا از نشر اکاذیب و تخریب‌ها جلوگیری کند و افراد را مورد تعقیب قرار دهد و بدرستی مدیریت کند تا میزان تهدیدات را کم کرده و میزان فرصت‌ها را بالا ببرد.

اقبال روز افزون به شبکه‌های اجتماعی

مرتضی برجی مدیر ارشد طرح یکی از شبکه‌های اجتماعی داخلی (ساینا) نیز به «ایران» گفت: امروزه با توجه به رشد تلفن همراه‌ هوشمند بر خلاف سایر رسانه‌های جمعی، شبکه‌های اجتماعی از اقبال بسیار زیادی نزد کاربران برخوردار هستند. این شبکه‌ها در تمامی ساعات شبانه روز بدون پرداخت هزینه‌ای صرفاً با داشتن یک اشتراک اینترنت متوسط در حال تبادل عقاید و نظرات کاربران هستند و کاربران می‌توانند نظرات خود را براحتی با دیگران تبادل کنند و به اصطلاح صدای خود را به دیگران برسانند و در مورد مسائل اظهار نظر کرده و آنها را با دیگران به اشتراک بگذارند.

برجی افزود: همان‌طور که می‌دانیم انجام فعالیت‌هایی با استفاده از رسانه‌های رسمی و سنتی مانند رادیو، تلویزیون و جراید بسیار پر هزینه است و در صورت هزینه کردن شاید تأثیرگذاری لازم را نداشته باشد بنابراین با توجه به اینکه شبکه‌های اجتماعی به صورت آنلاین حامل اخبار و رویدادها هستند، می‌توانند بسرعت در شبکه‌های اجتماعی منتشر شوند و مانند موجی بلند در یک زمان کوتاه بین مخاطبان پخش شود.

مدیر ارشد طرح یکی از شبکه‌های اجتماعی داخلی گفت: با رشد اینترنت پرسرعت و تلفن همراه‌ هوشمند تمایل به استفاده از رسانه‌های سنتی کم شده است و تقریباً در زمان انتخابات یا هر اتفاق اجتماعی و سیاسی مشابه، کاربران به صورت مداوم در شبکه‌های اجتماعی حضور پیدا کرده و اخبار انتخابات را دنبال خواهند کرد بنابراین کاندیداها می‌توانند از فضای به وجود آمده در این شبکه‌ها به نحو شایسته با هزینه بسیار اندک، پیام‌ها، اخبار و آخرین وضعیت کارزار انتخاباتی خود را منتشر کرده یا در صورت تمایل با نشر اخبار سوء به کاندیداهای دیگر ضربه بزنند.