تداعی صحنه کربلا در سوره بلد

سرویس سبک زندگی فردا: نور حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام در سوره‌ی بلد، هم به صورت ظاهری درخشش دارد و هم به صورت باطنی؛ یعنی هم در تفسیر ظاهری این آیات می‌توان امام حسین علیه‌السلام را مصداق بارزی برای برخی آیات معرفی کرد و هم در تفسیر باطنی آیات که لایمسهُ الا المُطهرون؛ دست کسی جز پاکیزگان بدان نرسد می‌توان حضور پرنور حضرت را درک و مشاهده کرد. در ادامه این مطلب را به نقل از تبیان بخوانید.

در تفسیر ظاهری این سوره باید گفت: سه آیه‌ی آغازین این سوره، دو سوگند خداوندی است که در پی این دو سوگند، یک مطلب مهم و کلیدی برای زندگی بشر بیان می‌شود. یکی از این دو سوگند، سوگند به پدر و فرزندش است: «و والدٍ و ما وَلَد». این که منظور از این پدر و فرزند کیست، چند معنا در کتب تفسیر پیشنهاد شده است: ۱. منظور از «والد» ابراهیم خلیل و منظور از «ولد» اسماعیل ذبیح علیهماالسلام است. ۲. منظور، آدم علیه السلام و فرزندانش است. ۳. منظور، آدم و پیامبرانى هستند كه از دودمان او برخاسته‌اند. ۴. منظور، هر پدر و فرزندى است؛ چرا كه مسأله‌ی تولد و تداوم نسل انسانى، از شگفت انگیزترین بدایع خلقت است.(۱) ۵. منظور از والد، امام علی علیه‌السلام و منظور از ولد، امام حسن و امام حسین و سایر امامان علیهم السلام هستند. در روایتی از امام باقر علیه السلام نقل شده است: «در این سخن خداوند «سوگند به والد و ولد » والد، علی بن ابیطالب است و ولد، حسن و حسین علیهم السلام.» و در روایتی دیگر از ایشان نقل شده است: «قسم به والد و ولد، یعنی علی و امامانی که از او متولد شده‌اند.»(۲) مطلب مهمی که خدا برایش سوگند می‌خورد

اما آن مطلب مهمی که خداوند برای اثباتش این چنین قسم یاد می‌کند، این است: «همانا ما انسان را در رنج و سختی آفریدیم!»

خداوند می‌فرماید: ای انسان، این که می‌بینی زندگی‌ات سراسر رنج و سختی است، نه به خاطر این است که کنترل امور از دست خارج شده و آشفتگی و بی‌نظمی بر عالم حاکم شده است؛ خیر! عالم آفرینش در نظام احسن تدبیر می‌شود و رنج‌ها و سختی‌ها یک پدیده‌ی برنامه‌ریزی شده و بایسته برای رشد انسان است. بدون رنج، انسان، انسان نمی‌شود.

قافله سالار کاروان انسانی در جاده‌ی رنج و سختی، حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام است که به انواع مصیبت‌ها و بلاهای سنگین و سهمگین مبتلا شد و با صبر جمیل خود، زیباترین صحنه‌های رندی و بلاکشی را ترسیم فرمود.

نازپرود تنعّم نبَرَد راه به دوست

عاشقی شیوه‌ی رندان بلاکش باشد!

سختی‌ها را تحمل نکرد؛ بلکه با تمام وجود نوشید و مستانه در شدیدترین لحظه‌های ابتلایش با دلدار نجوا کرد: «الهی رضاً برضاک صبراً علی بلائک؛ خدای من، راضی‌ام به رضای تو و صبورم بر بلای تو!»

خواهر آسمانی‌اش نیز چون خودش رند و بلاکش بود که آن همه درد و محنت را جز زیبایی و جمال ندید و با طنین «ما رأیت الا جمیلاً» تکلیف مدعیان عشق و مستی را برای همیشه روشن کرد.

منم که شهره ی شهرم به عشق ورزیدن

منم که دیده نیالوده‌ام به بد دیدن!

آیات سوره‌ی بلد در ادامه، جایگاه بندگی انسان را بیان می‌کند و این که او رها و افسارگسیخته نیست و پیوسته تحت نظر است. بعد از بیان برخی از نعمت‌های مهم مانند چشم و زبان، تبیین می‌کند که انسان بر سر یک دو راهی قرار دارد و باید با انتخاب راه درست، از گردنه‌های صعب عبور کند تا به سعادت ابدی نائل شود.

بعد از آن، در آیات ۱۷ و ۱۸ دوباره صحبت از صبر است و بردباری و این که اصحاب میمنه و یاران رستگاری تنها کسانی هستند که در ایمان خود صبورند و دیگران را نیز به صبر و بردباری سفارش می‌کنند و آنان را با خود در صبر ورزیدن همراه می‌کنند. این قسمت از سوره نیز آن صحنه‌ی کربلا را تداعی می‌کند که حضرت اباعبدالله علیه السلام به یاران عاشقش فرمود: «صبر و مقاومت کنید ای بزرگ زادگان، چرا که مرگ، تنها پلی است که شما را از رنج و سختی عبور می‌دهد و به سوی بهشت پهناور و نعمت‌های همیشگی می رساند.»(۳) اما در تفسیر باطنی این سوره نیز با استناد به اشارت‌های حدیثی، می‌بینیم که ردپاهایی خیره کننده از حضرت حسین علیه السلام مشاهده می‌شود. به چند نمونه از این احادیث اشاره می کنیم و تبیین و توضیح آن را به اهلش وا می گذاریم:

امام باقر علیه‌السلام در تبیین این آیه «آیا ما برای او چشم و زبان و دو لب قرار نداده‌ایم؟» می‌فرماید: «چشم» رسول خدا است و «زبان» امیرالمومنین و «دو لب»، حسن و حسین علیهم السلام. (۴)

در روایتی دیگر، اضافه می‌فرماید: «هَدَیناهُ النَّجدَین (ما او را به دو بلندی هدایت کردیم) منظور از آن، هدایت به سوی ولایت امام حسن و امام حسین علیهماالسلام است.»(۵)