چرا استفاده از دی‌وی‌دی‌های آموزشی باعث سرخوردگی کنکوری‌ها می‌شود؟

این روزها شبکه های مختلف تلویزیونی تبدیل به جولانگاهی برای تبلیغات گسترده بسته های آموزشی کنکور یا همان دی وی دی های آموزشی شده است. تبلیغات این بسته ها تا چه حد با واقعیت های کنکور سراسری سازگاری دارد؟ این مجموعه های آموزشی تا چه اندازه با نیازهای واقعی داوطلبین کنکور منطبق است؟ آیا با روشهای ارائه شده در تدریس دبیران این دی وی دی ها می توان از سدّ کنکور عبور کرد؟ آیا محتویات این بسته های آموزشی از نگاه تیزبین طراحان سازمان سنجش به دور است؟ با «سینا تهرانی» مشاور تحصیلی به بررسی علمی این دی وی دی های آموزشی پرداختیم. آیا حقیقتاً دی وی دی های آموزشی کنکور باعث موفقیت یک دانش آموز می شود و یا ترفند تبلیغاتی خاصی در این میان مطرح است؟ علیرغم وجود نمونه هایی بسیار مفید اما اندک از بسته هایی که توسط معلمین با دانش و با وجدان تدریس شده است اما درصد بسیار بالایی از مدرسین بسته های آموزشی کنکور در حرکتی زیرکانه با نمایش مثالهایی از کنکورهای سراسری، بخشی از تدریس خود را که مبتنی بر روش سازی است در معرض دید مخاطبین قرار می دهند و اغلب هم می گویند چون فرصت کوتاه است لذا ما نمی توانیم تدریس جامع خود را ارائه کنیم اما ماجرا این نیست. بلکه موضوع اساسی این است که آنها فقط چند نمونه از سؤالاتی را حل می کنند که موفق شده اند برای آن، روش سازی کنند. در واقع این مدرسین با انتخاب و حل مثالهایی خاص از کنکورهای سراسری سالهای اخیر که موفق شده اند برایش فرمولی بسازند، می خواهند به بیننده این تفکر را القا کنند که ما در دی وی دی های خود روشهایی بسیار سریع و خاص را برای حل تستهای کنکور در اختیارتان قرار داده ایم. اما وقتی داوطلب این بسته ها را تهیه می کند با یکی از این دو مسأله مواجه می شود. مسأله نخست اینکه بجز همان چند مثالی که مدرس در برنامه تلویزیونی حل کرده بود به مابقی سؤالات با روشهای معمولی ای که در هر کتاب کنکوری پیدا می شود پاسخ داده و یا تستهایی را آموزش داده که یا خودش مؤلف آنهاست و با فرمولهای روش سازی شده خودش قابل حل است و یا روش حل بخشی از تستهای کنکور سراسری را که برایشان روش سازی نموده است را تدریس کرده است. روش سازی چیست ؟ چند سال پیش خانمی به من مراجعه کرد که چهارسال مداوم پشت کنکور مانده بود. او هر سال کلکسیونی از مشهورترین دبیران کنکور را بصورت خصوصی گرفته بود. جالب بود که ایشان می گفت من همواره در آزمونهای برگزار شده توسط این دبیران نتایج بسیار خوبی کسب می کنم اما در سر جلسه کنکور سراسری قادر به یافتن گزینه صحیح نیستم. وقتی از این خانم خواستم تا روش حل تستهای دبیران خصوصی اش را به من نشان دهد، متوجه شدم که دبیران وی با زیرکی تمام از ترفندی به نام روش سازی برای ایجاد تست استفاده کرده اند و تستهای تألیفی و سراسری ای را به او داده اند که فقط با فرمولهای خاص خودشان حل می شد. در مورد دی وی دی های کنکور نیز همین داستان تکرار می شود. مطالبی که توسط مدّرسین این بسته ها آموزش داده می شود؛ مبتنی بر روش سازی است، یعنی فقط برای حل تستی خاص مؤثر است، به عبارتی همه ساله وقتی کنکور سراسری برگزار می شود، مدّرسین این بسته ها به سراغ تستهای درس خود رفته و تلاش می کنند تا یک روش خاص برای حل آن تست ها بیابند. بدیهی است روشی که خلق می کنند تنها در حل آن تستها مؤثر است ولی دیگر نمی توان سؤالات مشابه یا کمی تغییرداده شده را به کمک این فرمولها حل نمود. وقتی این روشها در سر جلسه کنکور داوطلب را به پاسخ صحیح نمی رسانند، چه اتفاقی رخ می دهد؟ طراحان کنکور سراسری که از راههای مختلف، اشراف کامل بر محتویات تدریس شده در این بسته ها و حتی کتابهای کنکور موجود در بازار دارند، با دیدن این روش های احمقانه، اقدام به طراحی تستهای جدیدی می کنند که مشابه همان تستهای سالهای قبل است اما تغییرات کوچکی در آن ایجاد شده که داوطلب نتواند با روشهای معلمین کنکور یا مدّرسین ساده لوح بسته های آموزشی به آن پاسخ بدهد و اینجاست که داوطلب نگون بخت و از همه جا بی خبر با دیدن چنین تستهایی یا به یکباره خود را می بازد و یا بدون اطلاع از اینکه این تستهای جدید همان سؤالات سابق نیستند، با تکنیک های آموخته شده در آن بسته های آموزشی اقدام به حل تست می کند اما به جواب نمی رسد و لذا بعد از اتلاف چند دقیقه از وقت ارزشمند خود با ناامیدی به سراغ مابقی تستها می رود و این داستان همچنان تکرار می شود و بعد از ناکامی در حل چند تست؛ دیگر روحیه ای برای این داوطلب کنکور باقی نمی ماند و لذا کاملاً از نظر روحی تخریب می شود. آیا این شیوه های ارائه شده علمی هستند یعنی می توان از این شیوه ها به طور جامع استفاده کرد؟ مشکل دیگری که در بسیاری از این دی وی دی ها و حتی کتابهای کنکور بازار وجود دارد، اشتباهات فاحش علمی است که راه را برای طراحان باهوش سازمان سنجش جهت طراحی تستهای جدید شکل گرفته از این اشتباهات هموار می کند. داوطلبی می گفت: « من در کنکور سراسری امسال در درسی مانند زیست شناسی حداقل هفت تست را در اثر اشتباه علمی دی وی دی های زیست شناسی یکی از مؤسسات کنکور به اشتباه پاسخ دادم. زیرا دقیقا گزینه هایی را انتخاب کرده بودم که مدرس بسته زیست شناسی تدریس کرده بود اما از نظر طراح سازمان سنجش من گزینه های غلط را انتخاب کرده بودم. همین داستان در مورد برخی از کتابهای کنکور موجود در بازار نیز وجود دارد به عنوان مثال یکی از مؤلفین کتاب جامع دین و زندگی کنکور، با تغییراتی که در صورت و گزینه های تست های سراسری انجام داده، باعث گردیده تا یا کلاً صورت سؤال تبدیل به یک تست اشتباه شود و یا هر چهارگزینه یک تست، پاسخ صحیح باشد. اما داوطلب در سر جلسه آزمون سراسری و در اثر اشتباه مؤلف این کتاب، شش تست دین و زندگی را به نادرستی پاسخ داده است که قاعدتا یک فاجعه است، زیرا طراح سازمان سنجش بخوبی از اشتباهات آن مؤلف استفاده کرده و با کمی دستکاری، تستهای جدید و هوشمندانه ای مطرح کرده است اما دانش آموز در سر جلسه آزمون و در آن شرایط استرس زا، اصلاً متوجه این تغییرات ظریف نشده است، بنابراین این نشان می دهد که طراحان سازمان سنجش اشراف کاملی بر اشتباهات علمی کتابها و دی وی دی های کنکور دارند. حفظ کردن این حجم از فرمول دانش آموز را با آن همه استرس دچار مشکل نمی کند؟ مشکل دیگر ترفند روش سازی که مدرسین این دی وی دی ها در تدریس خود بکار گرفته اند، حجم عظیم روشها و فرمولهای ناکارآمد است، زیرا آنها برای هر تست؛ روش و یا فرمول خاصی ارائه می کنند، بنابراین قاعدتاً تعداد این فرمول ها بسیار زیاد خواهد بود و دانش آموز می بایست چندین برابر زمانی را که یک دانش آموز موفق برای درک مطالب و مفاهیم کتب درسی می گذارد، صرف حفظ کردن آنهمه فرمول کند. حال شما تصور کنید آیا این داوطلب در سر جلسه کنکور سراسری قادرخواهد بود، این همه فرمول متنوع را بخاطر آورده و یا با فرمولهای دیگر اشتباه نگیرد و آیا اصلاً این روشها به او در جهت حل تستها کمک خواهند کرد؟نکنه دیگر اینکه که طراحان سازمان سنجش در بسیاری از مواقع با هوشمندی کامل، حتی آن گزینه ای را که دانش آموز با روش غلط می توانست به آن برسد را نیز در میان گزینه ها نمی گذارند تا با شدت بیشتری بتوانند به استرس او بیفزایند زیرا اولاً قرار نیست که همه داوطلبین کنکور موفق به کسب رتبه های زیر هزار بشوند و ثانیاً همه تلاش سازمان سنجش این است که فقط داوطلبینی که بصورت علمی و هوشمندانه کتب درسی خود را مطالعه کرده و مفاهیم آنرا درک کرده اند بهترین رتبه ها را کسب نمایند، نه داوطلبینی که بدون درک صحیح مفاهیم درسی، صرفاً با حقه های عده ای مدرس ساده اندیش که درک صحیحی از کنکور سراسری ندارند، در آزمون سراسری شرکت کرده اند. با اینکه هرساله در کشور ما کنکور برگزار می شود. فرمول های ارائه شده توسط مشاورین و معلمین کنکور تمامی ندارد. چرا این فرمول ها یک جایی متوقف نمی شود؟ همیشه مدرسین بسته های آموزشی و یا بسیاری از معلمین کنکور حداقل یک قدم از طراحان سازمان سنجش عقبتر حرکت می کنند و منتظر می مانند تا ابتدا طراح سؤال بدهد و بعد اینها با مشاهده آن تست، اقدام به روش سازی کنند. این عزیزان اگر به توانایی و مهارت خود در تدریس ایمان دارند، روشهایی ارائه کنند که دانش آموز قادر باشد تا تستهای سراسری سال بعد را نیز براحتی حل کند. به عنوان مثال در درس فیزیک، وقتی می توان صرفاً با تکیه بر فرمولهای کتاب درسی، فلان مبحث فیزیک را با کمترین تعداد تست آموخته و به هر نوع تست سراسری در کمترین زمان پاسخ داد پس چه لزومی دارد که دانش آموز را به سوی فرمولهای فراوان و بی خاصیت تستی سوق دهیم. متأسفانه این مدرسین با درک ناقص و اشتباهشان از فرآیند طراحی سؤال در کنکور سراسری ، به شعور طراحان سازمان سنجش توهین کرده اند. طراحانی که با ظرافت و هوشمندی خاص، این مدرسین ساده لوح و حتی مؤلفین کتب کنکوری و معلمین آموزشگاهها را سرکار گذاشته اند. مشاورینی که این روزها آنها را بیشتر در نقش بازاریاب می بینیم خودشان از نظر علمی در چه سطحی قرار دارند؟ شما با آنها آشنایی دارید؟ همه می دانیم وظیفه یک مشاور تحصیلی حرفه ای این است که به شاگردانش روش های صحیح مطالعه مبتنی بر کتب درسی و نیز روش صحیح ایده یابی و تست زنی علمی را بیاموزد نه اینکه صرفا برای فروش بسته های آموزشی مؤسسه خود اطلاعات نادرست در اختیار دانش آموزان قرار دهد. حقیقتاً جای تأسف دارد که سازندگان این مجموعه ها از چند فرد بی تجربه به عنوان مشاور تحصیلی برای تبلیغ بسته های خود استفاده می کنند که همه تلاششان این است که به فروش هرچه بیشتر دی وی دی های آنها کمک کنند. بررسی سوابق تحصیلی و کاری این افراد نشان می دهد که اینها یا خودشان رتبه های درخشانی در کنکور سراسری کسب نکرده اند و اغلب در رشته ها و دانشگاههای سطح پایین کشور تحصیل کرده اند و یا حتی یک رتبه زیر هزار واقعی در کنکور سراسری نداشته اند. لذا چگونه می توان توقع داشت یک فرد ناموفق به داوطلبین کنکوری که به دنبال کسب رتبه های برتر هستند، مسیر صحیح و علمی موفقیت را نشان دهد. چند وقت پیش یکی از همین مشاورین تازه کار که در اثر استرس به شدت دستانش هم می لرزید، در تشریح بسته های آموزشی شان می گفت: « حتی یک تست تکراری در کنکور سراسری وجود ندارد و صرفا با مطالعه کتاب درسی نمی توان در کنکور موفق شد، زیرا تستهای کنکور از منابع خارج از کتابهای درسی طرح می شود، بنابراین به همه توصیه می کنم از بسته های آموزشی کنکور ما استفاده کنند صحبتهای غیرعلمی و ناشیانه این فرد نشان می دهد که او حتی به خود زحمت نداده تا تستهای کنکور سراسری امسال را با مطالب کتابهای درسی و سؤالات آزمونهای سراسری گذشته تطبیق دهد وگرنه براحتی می توانست متوجه شود که حداقل در دروس عمومی و اختصاصی رشته های تجربی و ریاضی ، درصدبسیار بالایی از تستهای کنکور یا تکراری بودند و یا ایده شکل گیری آن تست تکراری بود و جالب است که بگویم حتی طراحان در طراحی تستهای جدید نیز از ایده هایی استفاده کرده بودند که یا در مثالهای کتابهای درسی بکار رفته بود و یا در کنکورهای سراسری سالهای قبل به دفعات از آن تست طرح شده بود. به نظرم این دسته از مشاورین تحصیلی که من اسمشان را مشاورین فروش دی وی دی ها می نامم، درک درستی از کنکور سراسری ندارند وگرنه اگر کسی روش یافتن ایده ها و سیر تکاملی طرح سؤال توسط طراحان کنکور سراسری را بداند، متوجه خواهد شد که صرفاً با یافتن آن ایده ها که همگی در کتب درسی موجود است، نه تنها نیازی به حل تستهای فراوان نخواهد داشت ، بلکه با مطالعه هوشمندانه کتابهای درسی و حل نمونه تستهایی از کنکورهای سراسری براحتی قادر خواهد بود به هر نوع سؤال تکراری و غیرتکراری کنکور سراسری پاسخ دهد. واقعا برای قبولی در کنکور سراسری نیاز به خریداری این بسته ها و حجم زیادی از کتب کمک آموزشی است؟ گاهی شما در برنامه های این افراد با حضور دانش آموزانی مواجه می شوید که می گویند ما از همین بسته ها استفاده کرده و رتبه خوبی کسب کرده ایم اما به نظر من این ارزیابی درست و منطقی ای نیست. اگر سازندگان این مجموعه ها به کار خود ایمان دارند و معتقدند روشهایشان کاملاً علمی و مبتنی بر مفاهیم کتب درسی است یک فراخوان بدهند تا چند رتبه برتر کنکور بیطرف هم در برنامه های تلویزیونی شان حاضر شوند تا بتوانند با طرح سؤالات خود روشهای مدّرس هر درس را بدرستی محک بزنند. بنده حاضرم رتبه های تک رقمی کنکور ۹۵ خود را به برنامه های آنها بفرستم تا در فضایی بیطرفانه به بررسی عملکرد این مدرسین بپردازند و اگر این آقایان نشان دادند که من و طراحان محترم سازمان سنجش اشتباه فکر می کنیم، قطعاً برای همیشه از مشاوره تحصیلی کنارخواهم کشید و از آنها نیز عذرخواهی خواهم کرد.