چگونه کودکی رازدار تربیت کنیم؟

سرویس سبک زندگی فردا: کودکم راز داری نمی‌داند، صحبت‌های من و پدرش و هر آنچه را که در خانه اتفاق می‌افتد، به خانواده خودم و یا همسرم گزارش می‌دهد، اخیرا با خاطر پیام رسانی‌های اشتباه او با مادر همسرم اختلاف پیدا کرده‌ام، کدورتی که می‌ترسم کینه شتری شود، او حتی حاضر نیست مرا ببیند! اگر شما هم به دنبال راهی برای پرورش راز داری هستید، توصیه می‌کنیم یادداشت زیر را به نقل از تبیان بخوانید:

سلب اعتماد نکنید وقتی کودک‌تان رازی را به شما می گوید، یعنی او به شما کاملا اعتماد دارد، پس شما باید حافظ امین این اعتماد باشید و به هیچ قیمتی اجازه ندهید این اعتماد از بین برود. اگر راز او را به دیگران، حتی اگر به همسرتان، بگوئید مطمئن باشید او دیگر به شما اعتماد نمی‌کند و حرف‌های مهمش را برای همیشه از شما پنهان خواهد کرد. البته کاملا طبیعی است که پدر و مادر درباره مشکلات فرزندشان با یکدیگر گفتگو و مشورت کنند، اما این گفتگوها نباید به گونه‌ای باشد که کودک اعتمادش را از دست داده و فکر کند این کار به معنای فاش کردن راز او بوده است. کودکان باید در همان سال‌های اولیه کودکی، این موضوع را به خوبی درک کنند که اگر رازهای دیگران را فاش کنند، هیچ کس به آنها اعتماد نخواهد داشت و در مقابل، اگر محرم اسرار باشند، مورد اعتماد دیگر دوستان و آشنایان خواهند بود. با كودك بازی رازداری کنید نقش بازی را در آموزش و تفهیم اطلاعات بسیار مهم و جدی بدانید. در قالب بازی، با آرامش، می‌توانید به کودک اطلاعات بدهید و رازداری را به او بیاموزید، مثلا چیزی را در مکانی پنهان کنید که فقط شما و کودک مطلع باشید، سپس از کودک بخواهید در مورد آن به کسی چیزی نگوید چرا که این یک راز است. اگر کودک توانست چند ساعت به کسی چیزی نگوید او را تشویق کنید و بگوئید: «آفرین بر تو که توانستی این راز را به خوبی حفظ کنی، این هم جایزه شما (جایزه می‌تواند تشویق کلامی، اسباب بازی، رفتن به پارک، خرید بستنی و تنقلات، رفتن به یک مهمانی و ... باشد)» سنجیدگی رفتار فرزندتان را باور كنید به فرزندتان اعتماد داشته باشید و به او گوشزد کنید که می‌دانید و یقین دارید که او بسیار باهوش است و می‌تواند در مواقع اضطراری بسیار خوب رفتار کند. همواره به یاد داشته باشید، هرگز شایسته نیست از ترس این که کودک‌تان ممکن است اطلاعات خانوادگی را فاش کند، او را در فقر اطلاعاتی نگاه دارید بلکه همواره در نظر داشته باشید که شرایط غیر قابل پیش بینی و اضطراری وجود دارد که مدیریت آن از دستتان خارج است. بی‌تردید آموزش کارهایی که نباید انجام شوند، بسیار سخت است زیرا ضمیر ناخوداگاه کلمات منفی مانند «نكن و نگو» را به خوبی نمی تواند تجزیه و تحلیل کند، بنابراین برای آموزش هرگز نباید از افعال منفی استقاده کنید مثلا به جای کاربرد جملات منفی مانند «من مطمئنم که مثل همیشه این بار هم نمی توانی جلوی زبانت را نگه داری یا عادت به خبرچینی داری و همیشه حرف نسنجیده می‌زنی» و... بهتر است به کودک‌تان بگوئید:«من می‌دانم اگر کسی راجع به خانواده از تو سوال کند، به او خواهی گفت: من اطلاعات زیادی ندارم، بهتر است از مامان و بابام بپرسید». توصیه می‌شود پیوسته عزت نفس و خودباروی فرزندتان و روحیه رازداری او را به طرق مختلفی چون قصه گویی، نمایشنامه، فیلم و کارتون‌های مفید و سالم تقویت کنید، چه بسا اگر فرزندتان را به خاطر آنچه که به خوبی یادگرفته یا در آن توانمند شده است تحسین کنید، او احساس امنیت شخصی کرده و تلاش می‌کند هرگز مرتکب خطای عمدی نشود. نیاز به جلب توجه او را اقناع کنید برخی از کودکان برای جلب توجه دیگران بخصوص والدین شان اقدام به افشای راز می‌کنند، در حالی که هرگز هدف‌شان آبروریزی و یا انتقام از پدر و مادرشان نیست، درچنین شرایطی بهتر است برای کسب اعتماد به نفس و جلب توجه از طریق مثبت این کودکان تلاش نمود. اگر به کودک هنرهای مثبت چون توانایی ورزش، نقاشی، داستان گویی و... را یاد بدهید، هیچ گاه او این انگیزه را پیدا نمی کند که از طریق منفی توجه دیگران را به خود جلب کند. از سوی دیگر توجه به کودک در زمان‌ها و مکان‌های مختلف باعث خنثی شدن انگیزه منفی جلب توجه از طریق افشای راز می‌شود. اگر در شرایط عادی نه به هنگام خبرکشی، به کودک خود توجه کنید، او را تشویق کنید، در آغوش بگیرید، بوس و نوازشش کنید و... کودکتان روحیه آرام، سالم و طبیعی پیدا می کند که نیازی به جلب توجه نمی‌بیند. کودک را تحقیر نکنید مراقب حفظ آبروی کودک هنگام خبر چینی باشید، هرگز کودک را بخاطر این رفتار ناپسندش، تهدید، توبیخ، تحقیر و تنبیه فیزیکی نکنید. تمامی این حرکات باعث می‌شود کودک کینه‌تان را به دل بگیرد و بخاطر انتقام هم شده، این رفتارش را شدت دهد. مثلا اگر جلوی دیگران خبر شما را بازگو می‌کند، خشونت به خرج ندهید، او را خورد و تحقیر نکنید، دست او را نکشید، فحش ندهید، بیرونش نکنید و یا به دروغگویی متهمش نکنید. از دیگران کمک بخواهید از اطرافیان خود خواهش کرده و به آنها سفارش کنید وقتی کودکتان افشای راز می‌کند، او را تحویل نگیرند و به حرف‌هایش گوش ندهند. اگر کودک جایی برای این کار پیدا نکند، حتما برای ترک آن تشویق می‌شود. با او صحبت کنید اگر پیش کودک خود اعتبار و ابهتی دارید، بهتر است بعد از ارتکاب این خطا، در زمانی مناسب و در یک مکان خلوت، بدون عصبانیت و از سر دلسوزی و نصحیت، با کمال احترام و صمیمیت در مورد احساسات و نگرش خود راجع به این رفتار کودک صحبت کنید. مثلا به او بگوئید: از کار دیروزش بسیار دلخور و ناراحت هستید، و در صورت تکرار آن ممکن است چند ساعتی با او حرف نزنید. کودک را تنبیه کنید حواس تان باشد به هنگام ارتکاب خطا به کودک نگویید:«دیگه مامانت/بابات نیستم، دیگه دوست ندارم، دیگه از چشمم افتادی و...» تمامی این جملات امنیت روانی کودک را تهدید می‌کند. شخصیت کودک را از رفتار کودک جدا کنید، هیچ گاه از خود کودک ابراز تنفر و ناراحتی نکنید بلکه بهتر است از کار زشت او ابراز انزجار و تنفر کرده و تنبیه و توبیخش کنید. مثلا بگویید:«من تو را خیلی دوست دارم ولی از این کارت خیلی ناراحت شدم چون راز خانه را پیش خاله‌ات گفتی، بسیار دلگیر شدم». اگر کودک همچنان به ارتکاب این عمل زشتش ادامه داد، تنبیه به شیوه محروم سازی را در مورد او اجرا کنید. به او بگویید:«چون دیروز این کار زشت را انجام دادی و راز خانه را برای دیگران تعریف کردی، تا دو روز حق نداری بازی رایانه کنی»؛ بدون پرخاش و عصبانیت بازی‌های او را از مقابل چشمانش بردارید، سعی کنید مرعوب گریه و التماس‌های بسیارش نشوید، با مهربانی با او مخالفت کنید و قاطعانه به او بگوئید:«قبلا به تو هشدار داده بودم، چون گوش به حرف ندادی، این محرومیت می‌شود نتیجه کارت!»