جایزه‌ای از طرف ملکه بریتانیا برای ظریف و کری

انتخابی که در بین گزینه‌هایی چون لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه، کریستیانا فیگرس، یکی از مقامات سازمان ملل و آتاهیرو جگا، رئیس کمیسیون انتخابات نیجریه، به وزرای امور خارجه ایران و آمریکا اختصاص یافت. طبق نقل سایت رسمی این موسسه سلطنتی، جایزه به طور سالانه به فرد، افراد یا سازمان‌هایی اهداء می‌شود که چشم‌گیرترین نوع مشارکت را برای بهبود روابط بین‌الملل ارائه داده‌اند. محمدجواد ظریف و جان کری هم به‌خاطر به رسمیت شناختن نقش تاریخی خود و موفقیت در یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های مربوط به امور دیپلماسی در قرن 21، یعنی توافق هسته‌ای ایران و گروه کشورهای 5+1 در سال 2015، نظر اعضای این موسسه انگلیسی-آمریکایی را به خود جلب کردند.

موسسه چتم هاوس، این توافق را یکی از موفقیت‌آمیزترین توافقاتی دانست که در آن جان کری و ظریف با کمک کشورهای دیگر حاضر در مذاکرات با غلبه بر سه موضوع اساسی توانستند این پرونده را به سمت توافق نهایی هدایت کنند. سه چالش اساسی از نگاه تحلیلگران چتم هاوس عبارت بود از: 1- حجم عظیمی از پیچیدگی موجود در مسائل فنی این پرونده 2- وجود افراد و گروه‌هایی در داخل ایران و آمریکا که مخالف شکل‌گیری این توافق بودند. 3- سه دهه دشمنی و روابط خصمانه بین دو کشور نکاتی که در این میان حائز اهمیت بود، علاوه بر بررسی تحقق عینی این سه چالش ظاهرا حل شده، در راستای علل اهدای این جایزه در واقعیات سیاسی دو کشور، گزارش 11 صفحه‌ای خودِ موسسه چتم هاوس در آگوست سال 2016 (تقریبا دو ماه قبل) درباره نتایج و تاثیرات توافق هسته‌ای ایران و گروه کشورهای 5+1 موسوم به برجام بود که با دلایل اهدای جایزه تحت عنوان «چشم‌گیرترین مشارکت برای بهبود روابط بین‌الملل» و حل سه چالش اساسی برای نیل به‌ آن در تناقض بود. هرچند در ابتدای این گزارش 11 صفحه‌ای، تحلیلگران و نویسندگان متن، تنها مسئول موضع‌گیری‌ها در رابطه با محتوای گزارش معرفی شده‌اند (موضوعی که در اکثر مقالات منتشره توسط موسسه‌های تحقیقاتی مرسوم است)، اما انتشار آن توسط این موسسه در آن برهه زمانی، دلیل متقنی برای نمایش سستی‌های توافق هسته‌ای موسوم به برجام در نگاه تحلیلگران داخلی و خارجی به شمار می‌آید. در گزارش چتم هاوس که متن آن را می‌توانید از اینجا دریافت نمایید، آمده بود که توافق هسته‌ای، توان تغییر معادلات سیاسی در داخل ایران به نفع میانه‌روها (طرفداران رئیس جمهور) را نداشته است و همچنان تندروها، وی را به دلیل همین توافق هسته‌ای به طور مکرر مورد انتقاد قرار می‌دهند (نقض مورد 2 در چالش‌های اساسی حل شده در این توافق). ( لینک ) در این گزارش همچنین به هراس و خودداری بانک‌های اروپایی و آمریکایی از برقراری معاملات تجاری با ایران اشاره شده است. موضوعی که دلیل آن وجود اسم ایران در لیست تحریم آمریکا به دلیل حمایت از نیروهای تروریستی در منطقه (نه به دلیل ساخت سلاح اتمی) ذکر شده است. همچنین در این گزارش از همکاری نظامی ایران و روسیه و استفاده روس‌ها از پایگاه هوایی همدان، برای مقابله با شورشیان ضد دولتی در سوریه، به عنوان پاسخ محکم ایران به آمریکا درباره عدم تغییر سیاست‌های ایران در منطقه و همچنین درباره گروه‌هایی که آمریکا آنان را تروریست می‌نامد، یاد شده است (نقض چالش سوم حل شده در توافق هسته‌ای). در خاتمه گزارش هم، با جمع بندی اوضاع فعلی در داخل ایران و منطقه خاورمیانه، تنها نتیجه این توافق از نگاه نویسندگان چتم هاوس، جلوگیری این توافق از جنگی دیگر در منطقه عنوان شده است و به بی‌خاصیتی توافق هسته‌ای در حل معضلات اقتصادی ایران که به عدم رفع تحریم‌های اقتصادی آمریکا مربوط بوده و همینطور عدم تغییر مواضع جمهوری اسلامی ایران در منطقه که برای آمریکا چالش‌ساز خواهد بود، تصریح شده است.

با این وجود شاید بعد از عدم موفقیت جان کری و محمدجواد ظریف در کسب جایزه صلح نوبل، و اهدای آن به رئیس جمهور کلمبیا به خاطر توافق تاریخی دولت این کشور با شورشیان فارک، تنها دلیل اهدای این جایزه جبران عدم موفقیت در کسب جایزه صلح نوبل و حفظ موج رسانه‌ایِ دموکرات‌های آمریکا پیرامون موفقیت‌آمیز خواندن توافق هسته‌ای ایران و گروه کشورهای 5+1 است که جان کری و ظریف در به ثمر رسیدن آن نقش اصلی را ایفا کردند.