سرویس سیاسی فردا: پایگاه پژوهشی و رسانه‌ای «تاریخ آنلاین»، قصد دارد زین پس یکشنبه هر هفته، مجموعه گفتگوهای خشت خام را به صورت آنلاین در شبکه‌های اجتماعی معتبر و مجاز و از جمله سایت و کانال اینترنتی خود منتشر کند. این مجموعه گفتگوها به صورت مصاحبه‌‌های طولانی و تصویری با مسئولین، مشاهیر و فعالان سیاسی و فرهنگی ایران تهیه شده است. نخستین بخش از مجموعه «خشت‌خام» ضمن گفتگو با فائزه هاشمی رفسنجانی فردا در اینترنت منتشر می‌شود. به همین بهانه با حسین دهباشی، مدیر سایت تاریخ آنلاین و پرسشگر این برنامه گفتگو کرده ایم:
فردا: گفتگوهای خشت خام چه تفاوتی با برنامه قبلیتان «تاریخ شفاهی عصر پهلوی دوم» دارد؟
در ابتدا بگویم که تاریخ آنلاین، سایت خبری است که فعالیت غیر رسمی خود را از از بهمن 94 آغاز کرد. هدف این سایت توجه به مسائل تاریخی بود؛ چه تاریخ ایران و چه جهان و حتی حوادثی که هم اکنون اتفاق میفتد؛ اما تصور ما این است که این موضوع اهمیت تاریخی دارد. این سایت در حوزه سیاست خارجی فیلم هایی را تلخیص و تا امروز حدود 280 قطعه ویئویی منتشر کرده است. از چند ماه قبل که این سایت به عنوان پایگاه خبری از وزارت ارشاد مجوز گرفت وارد فاز جدید شد که برنامه های تولیدی داشته باشد. در این برنامه که به نام خشت خام است و عنوان کانال تلگرامی بنده و برگرفته از مثل معروف آنچه را که جوان در
آینه بیند؛ پیر در خشت خام بیند برگرفته شده است. هدف این برنامه این است که از منظرهای مختلف وضعیت موزائیکی جامعه ایران و جهان را تبیین کند؛ یعنی مشخص کنیم که به عنوان مثال یک شخص اصلاح طلب به خود و ایران و دنیا چگونه می نگرد یک فرد اصولگرا چطور؟ شخصیت های فرهنگی به چه صورت؟ از کنار هم قرار دادن اینها متوجه شویم که تصویر قریب به واقع کدام است.
فردا: مصاحبه شونده ها فقط ایرانی هستند؟
خیر؛ هم با شخصیت های ایرانی گفتگو خواهیم کرد و هم خارجی.
فردا: سازوکار انتخاب مهمان های برنامه تان به چه صورت است؟ چرا با فائزه هاشمی آغاز کردید؟
قاعده گفتگو همان قاعده تاریخ شفاهی است؛ از این منظر که ما به پس زمینه زندگی افراد هم در آن گفتگو توجه می کنیم؛ در حالی که مصاحبه های سیاسی به این ماجرا مقید نیستند. از افرادی با شهرت کمتر شروع کردیم؛ اما در ادامه با افراد چهره هم گفتگو خواهیم کرد. به این دلیل از افراد با چهره های کمتر شناسانده شده شروع کردیم که می خواستیم در فضای رسانه ای کشور که آمادگی سو تفاهم دارد، و هم برای رسانه های همکار خودمان و هم مشاهیر خودمان اعتماد سازی کنیم و به این علت از افراد کم اهمیت تر مثل خانم فائزه هاشمی شروع کردیم. از هاشمی به بعد افراد مهم تر می شوند.
فردا: یعنی فائزه هاشمی شخصیت شناخته شده و پرحاشیه ای نیست ؟
ممکن است از نظر برخی رسانه ها خانم هاشمی چهره سرشناس باشند؛ اما او تقریبا شخصیت متوسط و کف مد نظر ماست. ما بنای گفتگو با روسای قوا و شخصیت های ارشد نظام را داریم و مثلا با آقای قاسم سلیمانی هم قرارمان را گذاشته ایم یا برنامه برخی را ضبط هم کرده ایم که اجازه بدهید بیشتر از این درباره مهمان ها توضیح ندهم.
فردا: زمان برنامه خشت خام چگونه است؟
هر گفتگوی ما حدود 2 تا 3 ساعت است و روی اینترتت منتشر می شود؛ متن کامل گفتگو را هم تلاش می کنیم حداکثر تا دو روز بعد برای استفاده رسانه ها منتشر کنیم و محدویت ما هم محدودیت قوانین رسانه ها در جمهوری اسلامی است.
فردا: یعنی همه گفته های مصاحبه شونده را منتشر می کنید؟
تقریبا همه گفته ها را منتشر می کنیم؛ جز در مواردی که احساس شود بخشی بسیار طولانی بوده و در حوصله افراد نیست و مشخص می کنیم که چقدر حذف شده یا اینکه احساس کنیم برخی گفته ها نقض صریح قانون باشد. ملاحظه دیگری از این حیث نداریم. البته تیپ آدم های که با آنان گفتگو می کنیم وسیع است؛ هم افراد سیاسی راست و چپ هم شخصیت های غیر سیاسی و فرهنگی مهم برای ما جانبداری از هیچ یک نیست؛ بلکه بهتر مطرح شدن دیدگاهشان است. البته پرسشگر که من هستم تلاش می کنم در هر گفتگو نقش صدای غایب را بازی کنم بنابراین در گفتگو با شخصیت اصلاح طلب ها ممکن است تلقی شود که من اصولگرا هستم و بالعکس.
فردا: در حوزه تاریخ شفاهی دو برنامه شاهد عینی و شناسنامه از تلویزیون پخش شد؛ برنامه شما چه جذابیتی و ویژگی ورای برنامه های گذشته دارد؟
من این موضوع را در چند نکته توضیح می دهم:
1. برنامه های که در صدا سیما پخش می نشود حتما به دلیل طیف مخاطب و رایگان بودن، مخاطبان بیشتری نسبت به برنامه ما دارند و گستره بیشتری را شامل می شود.
2. صدا و سیما از آنجایی که رسانه رسمی کشور است؛ الزاما مواضع و دیدگاه ها باید مواضع رسمی نظام و کشور باشد و از این جهت محدودیت هایی دارد که ما این محدودیت ها را نداریم؛ زیرا سخنگوی دولت یا مثلا رهبری نیستیم. اگرچه در چارچوب قوانین کشور فعالیت می کنیم اما نه بودجه ما دولتی است و نه اینکه منصوب به کسی است بنابراین ما نباید به انتظارات رسمی پاسخگو باشم و دستمان بازتر است.
3. نکته دیگر اینکه غیر از مباحث، به جهت شان رسمی تلویزیون در دعوت مهمان ها محدودیت هایی دارند و نمی خواهند برخی را مطرح کنند؛ به عبارتی برخی افراد محکومیت قانونی ندارند؛ به عنوان مثال شاید تلویزیون ایران نمی خواهد فرصتی را به خانم فائزه هاشمی برای مطرح کردن دیدگاهش بدهد؛ اما وی محکومیت ندارند که رسانه ها نتوانند با او گفتگو کنند و از این جهت نیز دست ما بازتر است.
4. من به جهت شخصیت سیاسیم به نسبت همکاران تلویزیون شخصیت بی طرف تری هستم؛ یعنی در عین حال که من روایت فتحی و بسیجی هستم و سابقه جنگ دارم و شاید گرایش های خاص خودم را نیز دارم؛ اما نقش سخنگوی یک جناح را ندارم و فکر می کنم هیچ کدام از جریانات از جمله اصولگرا ها و اصلاح طلبان یا جناح های مرسوم دیگر من را از خودشان بدانند شاید من را رقیب بدانند؛ اما من را از خودشان نمی دانند؛ بنابراین بنده هیچ تقیدی ندارم که هم جناحی خودم را راضی نگه دارم؛ چون اساسا هم جناحی ندارم.
5. نکته اخر اینکه قاعده مصاحبه تاریخی با تاریخ شفاهی اگرچه شباهت هایی دارد؛ اما تفاوت هایی ساختاری هم دارد به همین خاطر این برنامه شباهت ها و عدم شباهت هایی با برنامه های تاریخی دارد که چه در تلویزیون پخش شده و چه در سایر رسانه ها.
فردا: و نکته آخر؟
خواهش بنده از دوستان، به ویژه رسانه ای و ناظر این است که برای داوری و قضاوت کردن و خدای نکرده برچسب زدن به برنامه و پرسشگر آن که بنده هستم کمی مدارا و صبوری کنند؛ اجازه بدهند چند هفته از پخش این برنامه بگذرد شاید ذهنیتی که آن افراد دارند، نباشد و شاید باشد اما اجازه بدهند چند هفته بگذرد و برای گفتن اینکه این فرد نفوذ آن جریان در این سمت است یا بالعکس عجله نکنند.