عزاداری برای علمدار کربلا از حسینیه اعظم زنجان تا روستاهای اراضی و باغ‌ملک مبارکه
مراسم چهل منبران را به یاد خانم حضرت زینب سلام‌الله علیها که گفته شده از کربلا تا شام با پای پیاده، چهل منزل را پشت سر گذاشته‌اند، برگزار می‌کنند.
کد خبر :
576783
سرویس سبک زندگی فردا: روزهای محرم یکی پس از دیگری طی شدند و به روز تاسوعا رسیدند. روزی که به نام علمدار کربلا نامگذاری شده است. در این روز همه شهرهای ایران یکپارچه برای عرض ارادت به سقای کربلا سیاه پوش شده و بر سر و سینه می‌کوبند. در این بین آیین‌های خاصی هم وجود دارد که مخصوص به روز تاسوعاست. در این یادداشت به ۳ آیین سنتی ایرانی که هر ساله با شور و حرارت خاصی برای حضرت عباس علیه‌السلام برگزار می‌شود، اشاره می‌کنیم.
یوم العباس زنجان
روز هشتم ماه محرم در زنجان به «یوم العباس» یا «یوم الابالفضل» مشهور است. در این روز جلوه‌های ناب و بی‌بدیل از عزاداری در رثای حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام و اباعبدالله الحسین علیه‌السلام به نمایش گذاشته می‌شود. این مراسم در نوع سبک عزاداری، اشعار و مرثیه‌ها به عنوان یک نمونه و الگو مطرح است. در این روز دسته‌های عزاداری استان زنجان و چند شهر دیگر در حسینیه اعظم زنجان گرد هم می‌آیند. این دسته عظیم حرکت خود را از حسینیه اعظم آغاز و همزمان با اذان مغرب در امام‌زاده ابراهیم به پایان می‌رساند. جمعیت حاضر در این مراسم نزدیک به ۵۰۰ هزار نفر است و به خاطر
شهرت جهانی این مراسم، حتی مسلمانان غیر ایرانی هم در آن شرکت می‌کنند. صدای طبل، نوحه‌های جان سوز و دسته‌های سینه زنی که تا چندین کیلومتر ادامه دارد، ابهت این مراسم را بیش از پیش به نمایش می‌گذارد. مداحان بزرگی چون حاج ولی‌الله کلامی زنجانی، مرتضی حیدری، محمود حسینی و یوسف شبیری در این روز به زبان آذری در رثای سقای کربلا نوحه سرایی می‌کنند:
نوحه اول: عباس آقام مدافعِ حرمدی/ دریای احسان، صاحبِ کرمدی/ قوربان اولوپ إمامَ،/ احسن بِئله مرامَ
نوحه دوم:مرحبا ای پسر اُم البنین/ قُره العینِ علی حامی دین/ أنت عبدُالصالح، اَلمُطیعُ لِله/ عَلموندَ یازیلیپ یا اباعَبدالله
از دیگر رجزخوانی‌ها و شاه‌بیت‌های معروف این مراسم می‌توان به: «جماعت یادگار حیدرم من/ عزیزه مصطفایه یاورم من؛ دبیر دفترم من/ وزیر لشکرم من» و «هانسی گروهین بله مولاسی وار، شیعه‌لرین حضرت عباسی‌وار» اشاره کرد.
مردم زنجان در یوم‌العباس، از کوچک و بزرگ تا پیر و جوان همگی در تدارک این مراسم نقش دارند. تعداد زیاد قربانیان احشام این مراسم، زنجان را به دومین قربانگاه بزرگ مسلمین پس از سرزمین «منا» تبدیل کرده است. در مسیر دسته عزاداری هزاران راس قربانی اعم از شتر، گاو و گوسفند ذبح می‌شود. طبق گفته‌‌ی رئیس هیئت امنای حسینیه اعظم زنجان، در مراسم امسال نیز همچون سال‌های گذشته طرح نذر نیابتی برگزار شد و کسانی که خود در زنجان حضور نداشتند هم توانستند در این مراسم نذر خود را ادا کنند.
حسینیه اعظم زنجان محل برپایی این اجتماع پرشکوه و عاشورایی در جنوب شهر زنجان قرار دارد. حسینیه‌ای که علاوه بر حسینیه بودن، مسجد نیز هست. قدمت این حسینیه به بیش از ۴۰۰ سال پیش و دوران صفویان باز می‌گردد و از گذشته تا به امروز پذیرای شیعیان از سراسر ایران بوده است. مراسم «یوم‌العباس» در زنجان به عنوان دهمین میراث معنوی ایران به ثبت رسیده است.
چهل منبران لرستان
آیین سنتی «چهل منبر» در روز تاسوعا و در لرستان، گرگان و لاهیجان برگزار می‌شود. ناظم الاسلام کرمانی درباره این رسم نوشته است:«در آغاز، این رسم منحصر بود به همان منبری که در دهه عاشورا روضه می‌خواندند، بعد هر جا منبری می‌گذاشتند تا مردم رویش شمع روشن کنند» مراسم چهل منبر در لاهیجان به این صورت برگزار می‌شود که در شب عاشورا خانه‌هایی که در طی سال گذشته مراسم روضه برپا کرده بوده‌اند، منبر آن را در جلوی خانه خود قرار می‌دهند و مقداری برنج، مجمری از آتش و دو ظرف خالی کنارش می‌گذارند. پس از تاریکی هوا، حاجت‌مندان با ۴۰ شمع مخصوص رشته‌ای و ۴۰ دانه خرما از ۴۰
عدد از این منبرها می‌گذرند، در هر یک شمعی روشن می‌کنند، دانه‌ای خرما بر آن می‌گذارند و مشتی برنج از آن برداشته و برای ادای حاجتشان دعا می‌کنند.
اما آیین چهل منبر پیش‌تر در لرستان و خرم آباد وجود نداشته و چهل منبر را بروجردی‌ها به خرم‌آباد آورده‌اند. منطقه «باغ دختران» که مرکز انجام مراسم چهل منبر است و در خرم آباد فقط در این نقطه چهل منبر صورت می‌گیرد منطقه‌ای است که اکثریت ساکنان آن بروجردی هستند. این مراسم را به یاد خانم حضرت زینب سلام‌الله علیها که گفته شده از کربلا تا شام با پای پیاده، چهل منزل را پشت سر گذاشته‌اند، برگزار می‌کنند. «چهل منبر» در لرستان با تفاوت‌هایی نسبت به لاهیجان برگزار می‌شود. در این مراسم که بیشتر توسط زنانی که روبنده به صورت دارند برگزار می‌شود، عزاداران بعد از
زیارت یکی از امامزاده‌های شهر، به چهل خانه‌ای که روضه سید الشهدا علیه‌السلام در آنها برپاست و در جلوی درب خانه خود منبر گذاشته‌اند می‌روند. عزاداران چهل شمع خود را در هر منبر روشن می‌کنند و چهل حبه قند یا خرما که همراه خود دارند در کاسه کنار منبر می‌اندازند و حاجت خود را می‌خواهند. در حین اجرای این رسم عزادارن در هر منبر فقط باید حاجت خود را به زبان بیاورند و تا پایان این مراسم نباید هیچ کلام دیگری به زبان بیاورند. در نهایت پس از گذشتن از چهل منبر به همان امام‌زاده‌ای باز می‌گردند که در ابتدا زیارت کرده بودند. این مراسم را در خرم آباد به نام «چهل منبران»
و در اصفهان به نام «چهل و یک منبری» می‌شناسند و به عنوان آیینی عاشورایی به ثبت آثار ملی کشور نیز درآمده است.
آیین سنتی تاسوعای حسینی در روستای اراضی مبارکه در روز تاسوعا اهالی روستای «باغ ملک» با کاروان عزاداری به سمت روستای «اراضی» می‌روند و بعد از اقامه نماز ظهر، مردم این روستا با طپخ غذا در خانه‌های خود و با تزیینات زیبا داخل سینی، غذاها را به حسینیه‌ها برده و میزبان مردم روستای باغ ملک می‌شوند. این مراسم در روز عاشورا بر عکس انجام می‌شود و اهالی روستای «اراضی» مهمان روستای «باغ ملک» می‌شوند. این آیین که قدمتی ۳۰۰ ساله در این دو روستا دارد، در واقع برای پذیرایی از عزاداران حسینی برگزار می‌شود. در این مراسم عزاداران با غذاهای نذری اهالی روستای مجاور اطعام
شده، در حق هم دعا کرده و درنهایت ثواب عزاداری‌شان را میان هم تقسیم می‌کنند.