محرم؛ فرصتی برای احیای لایه اقتصادی اسلام

سرویس اقتصادی فردا؛ سامان مظاهری*: قبل از امضای برجام، در جلسه ای حضور داشتم و سخنران که از موافقان برجام بود، مطرح می کرد که توافق هسته ای ایراداتی دارد اما این توافق می تواند سایه جنگ را از کشور ما دور کند! در همان ایام هم عده ای مطرح می کردند که ما به صلح حسنی در کشور احتیاج داریم و باید از الگوی امام حسن استفاده کنیم و برویم با دشمن مذاکره کنیم.

در این مجمل قصد پرداختن به برجام و تحلیل آن و پاسخ به این سوال که آیا واقعا سایه جنگ از ما دور شده است یا نه را ندارم. حتی پاسخ به این سوال که آیا واقعا امام حسن مذاکره کرد یا خیر را به اهلش و کارشناسان این حوزه می سپارم. هر چند معتقدم که اصل بر قیام امام حسین بود و صلح امام حسن نیز در همین چارچوب تحلیل می شود اما روی سخن آنجاست که تاریخ چه مسیری را پیش روی ما بعد از صلح امام حسن گذاشته است؟ و آیا درسی برای اقتصاد مقاومتی دارد؟ گفتمانی که این روزها علی رقم احتیاج شدیدی که به آن داریم، حال و روز خوشی ندارد و با بی مهری های فراوانی روبه روست.

به 1400 سال پیش می رویم جایی که چند صباحی بیش از صلح امام حسن نگذشته است. با این صلح چهره پلید دشمن و استکبار بر مسلمانان عصر هویدا گشته و زمام امور به دست سگ دوستان و سگ صفتان افتاده است. حال فرصت برای قیام امام حسین مهیا شده است. قیام امام که شروع می شود امان نامه می رسد. «با ما باش، در امان باش» اما شعار امام حسین از آغاز نهضت این بوده است: هیهات منا الذله....

کربلا یعنی هیهات منا الذله! و این مهمترین پیام عاشورا برای تمامی کربلاخواهان در تمامی اعصار است....در واقع مسیر کربلا مسیر مقاومت است. مقاومتی از جنس هدایت قرانی. «إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدي لِلَّتي‏ هِيَ أَقْوَمُ»[1]مسیر قرآن مسیر قیام و قوام و استقامت است و عاشورا یعنی تجلی این هدایت قرآنی.

بزرگترین درس عاشورا برای اقتصاد مقاومتی همین مقاومت است. مقاومتی که از دل آن هدایت و پیشرفت رخ خواهد داد. یعنی نباید در برابر دشمن تمامیت خواه، تن به ذلت و سازش نداد. نگذاشت دشمن بر مقدرات یک ملت مسلط شود.

اگر اقتصاد را یک اقتصاد عاشورایی کردیم، از دل آن ظرفیت های بسیاری می شکفد. یک چشمه از تجلی کردن ظرفیت های درونی را می توان در ایام اربعین در کشور عراق مشاهده کرد.بزرگ ترین گردهمایی مذهبی جهان و طولانی ترین راهپیمایی جهان که بیش از 240 میلیون وعده غذایی در آن تهیه و آماده می شود. با یک حساب سرانگشتی می توان حجم اقتصاد اربعینی را معادل 1200 میلیارد تومان در نظر گرفت و این فقط شامل ناهار و شام است و این حجم غیر از هزینه خدمات اجتماعی از قبیل استراحتگاه ها و منازلی است که در اختیار زوار قرار میگیرد و همچنین غیر از هزینه های تأمین امنیت، ماساژ دست و پا و همچنین میان وعده‌های متنوع غذایی و نوشیدنی‌ها و میوه جات و همچنین غذاهای اضافی است که طبخ و پخت می شود. اقتصاد عاشورایی ظرفیت ها را می شکفد و اقتصاد یک ملت را احیاء میکند.

ما بعد از انقلاب لایه سیاسی اسلام را در زندگی خود احیاء کردیم. اکنون به احیای لایه اقتصادی اسلام در سبک زندگی ها و ساختار اقتصادی خود احتیاج داریم و فرهنگ عاشورا و ایام محرم همان نیروی محرکی است که می تواند این لایه اقتصادی را در ما زنده کند.اگر این دههمحرم که گذشت به ساختار اقتصاد کشور و سبک زندگی مردم نگاه کردیم و یک پله ارتقاء ندیدیم، معلوم می‌شود هنوز به آنجایی که باید نرسیدیم و یک جای کار می لنگد. مسلمانی به نماز و روزه گرفتن نیست. خداوند می‌فرماید «وَ لَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرينَ عَلَي الْمُؤْمِنينَ سَبيلاً[2]» این «لن» یک نوع نفع می‌تواند باشد یعنی خدا می گوید من چنین اسلامی ندارم، چنین مسلمانی نمی‌شناسم که کافرین بر او «سبیل» نداشته باشند، پس اگر کافرین بر ما سبیل پیدا کنند، احتمالاً مسلمانی ما ناقص است.[3]

لذا باید درس عاشورا را در اقتصاد کشورمان اجرا کنیم. اگر رفتیم و مذاکره کردیم و معلوم شد که از دل مذاکره نتیجه ای حاصل نمی شود، دیگر چشم به دست امان نامه سگ صفتان نباشیم. مسیر پیشرفت اقتصادی را از کوره راه های وابستگی به اقتصاد جهانی نجوییم، بلکه سمت مقاوم کردن ساختارهای اقتصادی برویم و با دنیا تعامل اقتصادی عزت مندانه کنیم. نگذاریم اقتصاد انقلاب اسلامی تبدیل به پاشنه آشیل آن شود. درس محرم و عاشورا را خوب دیکته کنیم: هیهات من الذله ....

[1].اسراء 9/ به درستی که این قرآن مردم را به طریقی که راستترین و استوارترین طریقه است هدایت می کند...

[2]نساء 141/خداوند هرگز بر [ زیانِ ] مؤمنان ، برای کافران راه [ تسلّطی ] قرار نداده است.

*کارشناسی ارشد معارف اسلامی و اقتصاد؛ عضو انجمن مدرسان اقتصاد مقاومتی