مدیریت نفتی در فناوری سنجش از دور فضایی
نفحات نفت و افسون تیره این طلای سیاه، دامن دانش و فناوری را نیز آلوده کرده است. دراین‌میان فناوری سنجش از دور فضایی که پيشينه آن در کشور چندسالی کمتر از صنایع خودروسازی است، بی‌بهره نمانده است.
کد خبر :
575139
روزنامه شرق؛ مسعود طائفی‌فیجانی*: نفحات نفت و افسون تیره این طلای سیاه، دامن دانش و فناوری را نیز آلوده کرده است. دراین‌میان فناوری سنجش از دور فضایی که پيشينه آن در کشور چندسالی کمتر از صنایع خودروسازی است، بی‌بهره نمانده است.
حداقل در هفته جهانی فضا شاید بتوان دراین‌باره چند خطی نوشت. فناوری خارق‌العاده‌ای که می‌تواند وضعیت آب، خاک و هوا را در سطوحی از ٥٠ سانتی‌متر تا چند کیلومتر در بازه‌های منظم چندساعته تا چندروزه تعیین کند و از این منظر هزاران‌‌هزار گونه ارزش افزوده به ارمغان آورد، همچنان در این کشور هزینه‌بر است و بدون‌توجیه و به قول ظریفی فانتزی و نمایشی است هرچند تاکنون صدها میلیارد تومان از بودجه کشور را به خود مصروف داشته و تقریبا می‌توان گفت چرخه کارکردی آن کامل است. «سنجش از دور؛ توانمندسازی آینده» بیان پرمغز و شیوایی است که سازمان ملل برای هفته جهانی فضا برگزیده است. اطلاق «توانمندساز آینده» را به کمتر فناوری‌ای شاهد بوده‌ایم. توفیق‌نداشتن ما در استفاده کارا، عملیاتی و مسئله‌گرا از فناوری سنجش‌از دور و کاربست آن که رضایت کاربر را در پی داشته باشد و علاقه و اطمینان وی را برای توسعه همکاری و بهره‌گیری بیشتر برانگیزد، از ناکامی مضاعف ما در آینده خبر می‌دهد؛ بشارتی هولناک.
آینده‌ای که نه امیدی به استفاده معمول و متداول از ظرفیت‌های شگرف فناوری سنجش از دور را نوید می‌دهد و نه نشانه‌ای از توانمندسازی ما مبتنی بر آن در افقش پدیدار است. توانمندسازی، بهینه‌سازی و ارتقا و جهش فناورانه، حکایت دیگری است. روزهایی در پیش است که همگان از دوست و دشمن با توسعه‌ای که اینک در هر دو بخش سیستمی و کاربردی فناوری فضایی سنجش از دور دارند، قادر خواهند بود از چندوچون وضعیت منابع آب، کیفیت خاک، نوع و میزان تولید محصولات استراتژیک کشاورزی، میزان بارش، پوشش گیاهی، تراکم شهری، آلودگی هوا و حتی روند تغییرات شاخص‌های اجتماعی نظیر فقر، شهرنشینی، چگونگی توسعه بنادر و فرودگاه‌ها، تراکم و جابه‌جایی کشتی‌های تجاری، ارزیابی فعالیت جمعیت روستایی و ده‌ها و صدها شاخص و پارامتر اقتصادی، اجتماعی و رفاهی ما در مقیاس اجتماعی و گاه فردی اطلاع یابند و به‌یقین تصاویر ماهواره‌ای دقیق، مستند و جزئی قابل اعتمادتر است تا آمار رنگارنگ فلان مدیر و بهمان مسئول. این آینده به‌سرعت در حال وقوع است و ما همچنان در خم یک کوچه‌ایم و با طرح اهداف غیرواقع‌بینانه، افتتاح نمایشی پروژه‌ها، خرید، تأمین و تجهیز سخت‌افزاری بدون‌موضوع،
فقط نقش ایوانی بر این پای‌بست می‌زنیم.
عواملی مانند: ١- تعریف غیرواقعی و بزرگ‌نمایانه از توانایی‌های فناوری بدون لحاظ‌کردن محدودیت‌های عملیاتی که درنهایت سبب ایجاد زمینه سوء و بدبینی بهره‌بردار به فناوری می‌شود. ٢- انجام پروژه در یک مقطع زمانی و ارائه محصولی محدود به زمان و مکان مشخص
٣- توسعه نتایج کاری پژوهشی محدود به یک بازه زمانی-مکانی به کل منطقه و بالطبع عدم حصول صحت و دقت کافی ٤- ضعف و کاستی جدی مطالعات میدانی و انجام پروژه به صورت دفتری و مبتنی بر پردازش‌های صرف رایانه‌ای بدون حضور در عرصه و فقدان کنترل‌های آتی و در نتیجه ارائه در مقیاس آزمایشگاهی بدون کالیبراسیون و صحت‌سنجی و در نتیجه قابلیت‌نداشتن استقرار عملیاتی ٥- تعریف پروژه‌های کلی و بدون تأییدیه بهره‌بردار و فاقد شرح خدمات مشخص، ویژگی‌های معین محصول، دقت و صحت آن ٦- اجرا به وسیله دستگاه‌های دولتی و نه بخش خصوصی و تمام‌نشدن طرح ناشی از تغییر مدیران و به تبع آن، تغییر رویکرد و اولویت‌های اجرائی مجری و فروپاشی تیم اجرائی٧- تعریف همکاری‌های غیرجدی، کلی و مبهم در قالب تفاهم‌نامه با رویکرد فعال‌نمایی و انگیزه‌های نمایشی و تبلیغاتی سبب شده پس از چهار دهه از شروع فعالیت‌های سنجش از دوری کشور و با وجود پتانسیل‌های عظیم و نیروهای خبره جوان، همچنان در ابتدای راه باشیم. سخن آخر و توصیه جدی به متولیان امر خارج‌کردن فعالیت‌های کاربردی سنجش از دور از بستر دولتی و سپردن امور به بخش خصوصی است. البته با توجه به ماهیت این فناوری ایجاد
هسته‌های خبره و مجرب در دستگاه‌های حاکمیتی به منظور تعریف، توزیع، نظارت و ارزیابی درست و هدفمند فعالیت‌ها ضروری است.
* نایب‌رئیس کمیته سنجش از دور جامعه مهندسان نقشه‌بردار ایران