کاتالیزوری برای سازش عربی

خبرگزاری مهر: بررسی طرح جدید کمیته ۴ جانبه نشان می‌دهد این طرح سه مرحله را دنبال می‌نماید. مرحله نخست شامل به پایان رساندن پرونده جنبش فتح و جایگزین کردن مهره‌ای جدید به جای محمود عباس است. مرحله دوم شامل تشکیل حاکمیت و سلاح مشترک در کرانه باختری و غزه است که نشان دهنده خلع سلاح مقاومت است. مرحله سوم سپردن طرح سازش به کشورهای عربی و حذف مخالفان سازش است. طرح‌های مطرح شده در یک سال گذشته برای حل مسئله فلسطین سالی که گذشت را می‌توان سال «طرح‌های صلح» برای مسئله فلسطین دانست. طرح صلح فرانسه، طرح صلح سیسی و طرح صلح کمیته چهارجانبه بین‌المللی را می‌توان مهم‌ترین آنان دانست. طرح صلح فرانسه در بهمن‌ماه سال گذشته از سوی فابیوس وزیر خارجه سابق فرانسه به‌طور رسمی مطرح شد. طرح صلح فرانسه تفاوت‌هایی با طرح صلح عربی دارد. در طرح فرانسه به‌صراحت سخن از «احترام به حاکمیت کشور فلسطینی عاری از سلاح» به میان آمده است. ایجاد دولت فلسطینی بدون سلاح، یک امتیاز بزرگ برای صهیونیست‌ها محسوب می‌شود. همچنین در طرح فرانسه به‌صراحت سخن از پذیرش اسرائیل به‌عنوان یک کشور یهودی، تأمین نیازهای امنیتی، تدوین معیارهایی توسط هر دو طرف برای تضمین امنیت رژیم صهیونیستی و مبارزه با تروریسم (مقاومت) مطرح شده است. پذیرش «اسرائیل» با هویت یهودی در کنار اتخاذ تدابیر امنیتی و سرکوب مقاومت غزه از دیگر امتیازات این طرح برای صهیونیست‌ها است. نشست نخست این طرح در حالی در نیمه خرداد امسال برگزار شد که با مخالفت شدید رژیم صهیونیستی همراه بود؛ زیرا نتانیاهو معتقد بود برای صلح باید میان فلسطینیان و این رژیم گفتگوی مستقیم انجام گیرد. طرح صلح سیسی یکی دیگر از طرح‌های مطرح شده است. طرحی که نتانیاهو علناً در اظهارنظری در تماس تلفنی خود با جان کری درباره آن گفت: «طرح عبدالفتاح سیسی رئیس‌جمهور مصر را به طرح فرانسه ترجیح می‌دهم. به عقیده من مشارکت دادن کشورهایی که از منطقه فاصله دارند (طرح فرانسه)، در روند صلح بی‌فایده است بلکه بایستی کشورهای منطقه در این امر مشارکت داشته باشند و من به روند صلحی تمایل دارم که طی آن کشورهای منطقه برای پیشبرد روند عادی سازی روابط با اسرائیل و مذاکرات بین اسرائیل و فلسطینیان اقدام کنند.» برخی سایت‌های عربی طی گزارش‌هایی طرح پیشنهادی سیسی به تل‌آویو را بسیار متفاوت از طرح صلح عربی می‌دانند. بر اساس طرح سیسی برای حل دو موضوع اختلافی یعنی کرانه باختری و بازگشت آوارگان راه حل‌های عجیبی پیشنهاد شده است. بر اساس این تمام طرح کرانه باختری بخشی از کشور فلسطین نخواهد بود و دولت فلسطینی شامل بخشی از صحرای سینا، صحرای نقب و نوار غزه خواهد بود. هم‌چنین بخش‌هایی از کرانه باختری (به‌جز شهرک‌ها) در قالب یک دولت خودمختار در اختیار فلسطینیان خواهد بود. سالی که گذشت را می‌توان سال «طرح‌های صلح» برای مسئله فلسطین دانست. طرح صلح فرانسه، طرح صلح سیسی و طرح صلح کمیته چهارجانبه بین‌المللی را می‌توان مهم‌ترین آنان دانست طرح جدید کمیته ۴ جانبه کمیته ۴ جانبه از آمریکا، روسیه و نمایندگان اتحادیه اروپا و سازمان ملل تشکیل شده است. این کمیته در سال ۲۰۰۲ با اوج‌گیری انتفاضه دوم به‌منظور ایجاد توافق سازش میان فلسطینیان و اسرائیل تشکیل شد. این کمیته از سال ۲۰۰۲ تاکنون به دلیل وجود قدرت‌های مختلف و منافع گوناگون و عدم توجه رژیم صهیونیستی به بیانیه‌ها و قطعنامه‌های این کمیت به موفقیتی دست نیافته است. کمیته ۴ جانبه در ماه گذشته طرحی جدید ارائه نمود که مورد توجه رسانه‌های منطقه‌ای قرار گرفت. در راستای این طرح جان کری با محمود عباس دیدار نمود و در خصوص این کمیته گفتگو نمودند. برخی از بندهای طرح کمیته چهارجانبه عبارت‌اند از: - پس از مشورت با تمامی گروه‌های سازمان آزادی‌بخش و اعضای آن، نهادهای مربوط به این سازمان مجدداً شروع به کار کنند. - پس از پایان رساندن پرونده جنبش فتح، مذاکره با گروه‌های فلسطینی و دعوت از آن‌ها برای برگزاری نشستی دائمی در قاهره پایتخت مصر در دستور کار قرار می‌گیرد. - توافق آشتی برای این است که کرانه باختری و نوار غزه تحت کنترل حکومتی یکسان و سلاح قانونی یکسانی باشند. - کمیته‌ای عربی برای نظارت بر روند اجرای توافق آشتی و الزام تمامی طرف‌ها برای پایبندی به محورهای این توافق تشکیل می‌گردد. - در صورتی که فلسطینی‌ها به توافق آشتی ملی دست نیابند، اتحادیه عرب برای اعمال آنچه به نفع و مصلحت مردم فلسطین است، دست به کار می‌شود و مداخله می‌کند. - وحدت فلسطینی‌ها موجب خواهد شد که طرح صلح عربی مجدداً مطرح گردد. همچنین وحدت فلسطینی‌ها در دعوت از جامعه بین‌المللی برای فشار وارد کردن به اسرائیل تأثیر دارد. - در صورتی که فلسطینی‌ها به دودستگی ادامه دهند، برخی از کشورهای عربی برای نوع تعامل با این موضوع در دستور کار قرار دادن گزینه‌های دیگر را بررسی خواهند کرد. - قوانین از طریق برگزاری انتخابات عمومی قانون‌گذاری، ریاست جمهوری و شورای ملی تجدید شوند. - ازسرگیری طرح عربی بدون اعمال هیچ اصلاحی و دعوت از جامعه بین‌المللی برای حمایت از آن. - در پیش گرفتن اقدامات عملیاتی و فراهم کردن حمایت لازم از قدس و ساکنان آن به همراه مقابله با یهودی‌سازی قدس. واکاوی برخی بندهای طرح جدید ۱-به پایان رساندن پرونده جنبش فتح بند اولیه و مهم این طرح را می‌توان شروع سازش در پازل حل مشکلات جنبش فتح دانست. شروع دوباره نهادهای تشکیلات خودگردان با حضور و مذاکره میان تمام گروه‌های تشکیلات به‌عنوان یک اتفاقی پیش از وحدت ملی و سازش در این طرح مطرح شده است. امروزه یکی از موضوعاتی که بسیار در رسانه‌ها مطرح شده است تلاش برخی کشورهای عربی برای کنار گذاشتن محمود عباس ۸۰ ساله و جایگزین کردن اشخاصی چون محمد دحلان به جای اوست. موضوعی که در بندهای طرح جدید کمیته ۴ جانبه به‌طور ظریفی به آن اشاره شده است. السفیر در گزارشی به چرایی مطرح بودن دحلان برای رهبری تشکیلات خودگردان پرداخته است. در این گزارش آمده است: رئوبین بارکو شرق شناس صهیونیست مدعی شده است برخی کشورهای عربی از جمله عربستان، اردن و مصر در حال مدیریت آشتی در جنبش فتح هستند تا بتوانند با آتشی میان دحلان و عباس، محمود دحلان را به ریاست تشکیلات خودگردان برسانند. هم‌چنین روزنامه «اسرائیل الیوم» و «عامومس هارئیل» تحلیلگر نظامی روزنامه هاآرتص فاش نمودند که دحلان از دوستان نزدیک اویگدور لیبرمن وزیر جنگ امروز اسرائیل است. السفیر در ادامه گزارش خود آورده است که معاون وزیر خارجه اسرائیل گفته است که از ابتدای سال کنونی میلادی انتظار دارد دحلان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین شود زیرا کانال خوبی برای تماس با اسرائیل دارد و فردی عملگرا و هوشمند است. مجموعه اظهارات مطرح شده در رسانه‌های عربی و عبری نشان می‌دهد که بندهای طرح شده در خصوص آشتی فتح و گفتگوی میان گروه‌های تشکیلات در پازل انتقال قدرت از محمود عباس به شخص دیگری مانند دحلان است. ۲-حکومت و سلاح قانونی یکسان در سراسر فلسطین در این طرح پس از گذر از حل مشکلات جنبش فتح و تشکیلات خودگردان، به موضوع وحدت ملی تحت عنوان حاکمیت و سلاح یکسان در سراسر کرانه باختری و نوار غزه پرداخته شده است. وحدت میان تشکیلات و حماس موضوعی است که همواره به آن پرداخته شده است اما این طرح با مطرح کردن «سلاح قانونی» به‌خوبی فاش می‌سازد که منظور از وحدت ملی نه تنها وحدت سیاسی و همکاری در اداره امور دولتی است بلکه منظور وحدتی است که باید منجر به یک نیروی مسلح یکسان منجر شود. این طرح غیرمستقیم سخن از خلع سلاح حماس به بهانه وحدت ملی پرداخته است. ۳-اتحادیه عرب: مجری سازش و تصمیم گیر در سرکوب مقاومت یکی از بندهای طرح به‌صراحت سخن از طرح صلح عربی و نظارت اتحادیه عرب بر وحدت ملی سخن به میان آمده است؛ اما آنچه بسیار جالب است آن است که این طرح پیش بینی تحقق نیافتن وحدت ملی را به دلیل مقاومت گروه‌های مقاومت در فلسطین و غزه در مقابل طرح سازش عربی و خلع سلاح را نموده است. در این طرح به‌صراحت آمده است در صورتی که فلسطینی‌ها به توافق آشتی ملی دست نیابند، اتحادیه عرب برای اعمال آنچه به نفع و مصلحت مردم فلسطین است، دست به کار می‌شود و مداخله می‌کند و در صورتی که فلسطینی‌ها به دودستگی ادامه دهند، برخی از کشورهای عربی برای نوع تعامل با این موضوع در دستور کار قرار دادن گزینه‌های دیگر را بررسی خواهند کرد. این دو بخش از طرح نشان می‌دهد که آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا و سازمان ملل به دنبال آن هستند که گروه‌های مقاومت در غزه بالاخص حماس و جهاد اسلامی را از معادلات فلسطین حذف نمایند و سازش میان فلسطین و اسرائیل از سوی اتحادیه عرب و تشکیلات خودگردان مدیریت گردد. نکته جالب این است که در بخشی از طرح آمده است اگر وحدت ملی رخ ندهد گزینه‌های پیش رو را اتحادیه عرب اعمال خواهد نمود. این نشان می‌دهد که این طرح به دنبال افزایش نفوذ اتحادیه عرب و کشورهای مصر و سعودی در مسئله فلسطین است. ضمن آنکه این طرح افزایش فشار بر روی حماس را در قالب اتحادیه عرب و مقصر نشان دادن حماس در عدم وحدت ملی را پی‌ریزی می‌نماید. نتیجه‌گیری بررسی طرح جدید کمیته ۴ جانبه نشان می‌دهد این طرح سه مرحله را دنبال می‌نماید. مرحله نخست، به پایان رساندن پرونده جنبش فتح و جایگزین کردن مهره‌ای جدید به جای محمود عباس است. مرحله دوم شامل تشکیل حاکمیت و سلاح مشترک در کرانه باختری و غزه است که نشان دهنده خلع سلاح مقاومت است. مرحله سوم سپردن طرح سازش به کشورهای عربی و حذف مخالفان سازش است.