آنچه که باید درباره تنبیه کردن کودک بدانید

دکتر سلام: مادر با عجله وارد اتاق شد. تمام فضا را دود پر کرده بود. فقط چند دقیقه پسرش را در خانه تنها گذاشته بود و او با شیطنت تمام کبریتی را روشن کرده و به ریشه‌های فرش لوله‌شده کنار دیوار گرفته بود تا ببیند چه اتفاقی می‌افتد. مادر که هم ترسیده بود و هم عصبانی شده بود نمی‌دانست واقعا باید چه عکس‌العملی نشان دهد. آرزوی تمامی والدین این است که بدون تنبیه کودکانشان بتوانند آنها را تربیت کنند. اما واقعیت این است که برای شکل دادن به ساختار رفتاری کودکان قرار دادن محدودیت‌هایی لازم است که گاهی تنها با تنبیه ممکن می‌شود و والدین زیادی درباره شیوه تنبیه مسالمت‌آمیز و بی‌خطر فرزندانشان سوال می‌کنند. خوب است به این نکات توجه کنیم. آیا روش تنبیه کودک ایده‌آل وجود دارد؟ نوع تنبیه بستگی دارد به عمل زشتی که فرزندتان مرتکب شده است و به نوع فرهنگ خانواده. تنبیه ایده‌شآل، تنبیهی عادلانه، منطقی و کاربردی است. اگر فرزندتان گلدانی را شکسته منطقی‌ترین تنبیه این است که از او بخواهید مکان کثیف شده را پاک کند یا با پول تو جیبی‌هایش دوباره گلدانی بخرد اما اگر پولی دزدیده مجبورید به گونه‌ای او را تنبیه کنید که شوکه شده و متوجه اشتباهش بشود. واقعا تنبیه بدنی درست است؟ اکثر کارشناسان معتقدند تنبیه بدنی از آنجا که حس تحقیر را در کودک زنده می‌کند، به هیچ عنوان مناسب نیست. اما چرا واقعا والدین به این روش متوسل می‌شوند؟ به این خاطر که در کودکی با ایشان این‌گونه برخورد شده است؟ خیر. برخلاف بسیاری از کارشناسان که با تنبیه بدنی مخالف‌اند گروهی دیگر معتقدند برای آنکه کودک را کنترل کنیم و اجازه ندهیم از محدوده خاصی آن طرف‌تر برود، تنبیه بدنی می‌تواند راه‌حل مناسبی باشد. به این شرط که پس از تنبیه و حتی قبل از آن به دلیل تنبیه و قوانینی که فرزند نباید آن را زیر پا بگذارد اشاره شود. تنها در این صورت است که تنبیه از سوی والدین یک رفتار سادیسمی شمرده نمی‌شود. والدینی که جرات تنبیه‌کردن ندارند والدینی که قدرت تنبیه ندارند، نمی‌توانند برای فرزندشان نیز قوانینی وضع کنند. کاملا عادی است که فرزندانشان بی‌ادب و شلوغ بار بیایند و همیشه در مدرسه دچار مشکلاتی شوند… وقتی برای کودکی قوانینی وضع می‌کنیم یعنی به او می‌گوییم که در صورت رعایت این قوانین می‌تواند در جمع خانواده و جامعه پذیرفته شود. در حقیقت اینگونه او را برای زندگی آماده می‌کنیم. برخی از والدین وظیفه تنظیم و وضع مقررات و محدویت‌ها را با رفتار خشونت‌آمیز با فرزند اشتباه می‌گیرند. یک کودک دو ساله را در نظر بگیرید. کودکان در این سن علاقه بسیار زیادی به فرو کردن انگشت‌شان در پریز برق دارند. اگر هنگام انجام این کار ضربه‌ای روی دستشان بزنید آنها می‌فهمند که نباید این کار را انجام دهند. در حالی که بسیاری از والدین با ادای کلمات سعی می‌کنند او را از این کار منع کنند و علاقه‌ای به تنبیه فرزندشان ندارند. آیا تنبیه کردن سبب تربیت شدن می‌شود؟ بله. وقتی محدودیتی برای کودکان قایل نباشیم آنها قدرت را در دست می‌گیرند و از دو تا سه سالگی ناسازگاری‌های آنها در مهد و مدرسه آغاز می‌شود. این کودکان لوس و مستبد بار می‌آیند و از والدین انتظار دارند تمامی وسایل مد روز را برای آنان تهیه کنند. همین کودکان در سن نوجوانی به سمت مواد مخدر و الکل نیز جذب می‌شوند و در حقیقت برای شکستن و کشف مرز محدودیت‌های خود، دیگران و جامعه حرکتی را آغاز می‌کنند که مناسب نیست. وقتی کودک به قوانین احترام نمی‌گذارد برخی از والدین تنبیهی بیش از حد را برای فرزندانشان در نظر می‌گیرند. این امر باعث می‌شد کودک حس کند در حق او بی‌عدالتی شده است. اگر به کودکی دو ساله بگویید که باید یک ساعت یک گوشه بنشیند چون فلان کار را کرده است، غیرعادلانه و نشدنی است. باید تنبیهی انتخاب شود که کودک قدرت تحمل آن را داشته باشد در غیر این صورت او از تنبیه فرار کرده و مجددا همان اشتباهات را تکرار می‌کند. اگر والدینی نمی‌دانند چه نوع تنبیهی مناسب فرزندشان است بهتر است با مشاوران کودک یا روانشناسان صحبت کنند. به هر حال اگر روابط آنان با کودکشان دچار مشکل شده است نباید به همان صورت روابط را ادامه داد.