«فریز نفتی» روی میز داغ رایزنی

روزنامه ایران: چندی پیش اخباری منتشر شد که به نشست غیر رسمی ایران و عربستان در خصوص اجرای طرح فریز نفتی اشاره داشت؛ خبرهایی با مضمون رد درخواست ریاض برای توقف تولید نفت خام ایران در عوض کاهش تولید نفت خام عربستان. اما اصل ماجرا و موضع شفاف ایران که به مخالفت این کشور با اجرای طرح فریز نفتی تعبیر شد، چه بود؟

بدر ماه اخیر ایران، عربستان و روسیه یک جلسه محرمانه در مسکو برگزار کردند تا درباره طرح فریز نفتی صحبت کنند. عربستان و روسیه در این نشست به ایران پیشنهاد دادند که اگر تولید خود را در سطح فعلی متوقف کند این کشورها و دیگر اعضای اوپک و همین‌طور تولیدکنندگان غیر عضو در اوپک حاضرند تولید نفت خام خود را نه تنها متوقف بلکه برای یک سال کاهش نیز بدهند.به این ترتیب که تولیدکنندگان نفت خام عضو و غیر عضو در اوپک که حاضرند در این طرح شرکت کنند از زمان اجرای طرح تا یک سال در رقمی معادل میانگین 6 ماه گذشته نفت خام تولید کنند اما ایران بالاترین رقم تولید خود را ملاک قرار دهد. اما ایران با رایزنی‌های فشرده توانست طرف مذاکره را قانع کند که تمام کشورهای حاضر به شرکت در این طرح حداقل تولید خود را ملاک قرار دهند و فقط سه کشور ایران، لیبی و نیجریه که تولید آنها کاهش چشمگیری داشته است، از این امر مستثنی شوند. بر این اساس اعضای اوپک باید تولید خود را حدود 700 هزار بشکه و کشورهای غیر عضو در اوپک حدود 300 هزار بشکه در روز کاهش می‌دادند تا حدود یک میلیون بشکه نفت مازاد از بازار خارج شود. بر این اساس سقف تولید نفت خام اوپک به 32 میلیون و 577 هزار بشکه در روز می‌رسید.

چرا نشست مسکو بی‌نتیجه ماند؟

اما ایران یک شرط دیگر نیز برای شرکت در طرح فریز نفتی گذاشت که همین موضوع سبب شد تا دیدار مسکو بی‌نتیجه بماند. چراکه عربستان و روسیه که از طرح فریز نفتی قصدی جز محدود کردن ایران و کاهش زیان‌های خود نداشتند با شرط ایران مبنی بر اختصاص سهم 7/12 درصد از 32 میلیون و 577 هزار بشکه در روز به ایران مخالفت کردند. این سهم که میانگین سهمیه ایران از سال 2005 تا پیش از اعمال تحریم‌ها بود در روابط جدید به ایران اجازه می‌داد تا تولید نفت خام خود را تا 4 میلیون و 137 هزار بشکه در روز افزایش دهد و این رقم برای ایران قابل قبول بود اما جلسه بدون نتیجه به پایان رسید.

اواخر هفته گذشته نیز وزیران ایران، قطر، الجزایر، عربستان در وین دیدار و در خصوص راه حل تثبیت بازار گفت‌و‌گو کردند که البته این دیدار نیز دستاوردی نداشته است.

حال قرار است که روز چهارشنبه یعنی هفتم مهر در حاشیه برگزاری کنفرانس بین‌المللی انرژی الجزایر بار دیگر اعضای اوپک و کشورهای غیر عضو در اوپک با یکدیگر دیدارهای دوجانبه و چند جانبه داشته باشند و در خصوص وضع بازار و طرح فریز نفتی گفت‌و‌گو کنند. اما این جلسه نیز مشورتی است و احتمال رسیدن آن به نتیجه کم است. البته ناگفته نماند که ایران تنها کشوری نیست که تمایلی به اجرای طرح فریز نفتی در شرایط فعلی ندارد. عراق نیز یکی از دیگر اعضای اوپک است که بارها مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده و در نشست قبلی که در دوحه برگزار شد به صورت علنی این موضوع را عنوان کرد. اما رسانه‌های خارجی سعی می‌کنند تا اینگونه جلوه دهند که ایران عامل بی‌ثباتی بازار و نرسیدن اوپک به اجماع در مورد طرح فریز نفتی است.

چرا ایران بر سهم خود تأکید دارد؟

اما ایران اعتقاد دارد که اگر در برابر پافشاری عربستان تسلیم شود دست به خود تحریمی زده است و باید نفع خود را در این مسیر به بالاترین سطح ممکن برساند و اگر این مهم محقق نشود حاضر نیست که پای طرح فریز نفتی را امضا کند. اگرچه تمام تولیدکنندگان نفت خام اوپک معتقدند که روسیه عامل برهم خوردن نشست دوحه و پافشاری عربستان برای حضور ایران در طرح فریز نفتی بوده اما اکنون روسیه این موضع‌گیری ایران را تأیید و حمایت کرده است. به هر حال آنچه برای عربستان اهمیت دارد توقف تولید نفت خام، ثبات بازار جهانی نفت، افزایش قیمت این کالا و کاهش زیان‌های ریاض است. عربستان بر پایه قیمت‌های نوامبر 2014 که قیمت نفت با رهبری خود این کشور روند کاهشی در پیش گرفت تا به امروز، حدود 225 میلیارد دلار را از دست داده است.