خشکی تالاب هامون مرگ دو میلیون ماهی را رقم زد +تصاویر

باشگاه خبرنگاران جوان: با گذشت کمتر از دو سه روز از اعلام مدیرکل محیط زیست استان سیستان و بلوچستان مبنی بر رهاسازی مرحله دوم حقابه تالاب بین‌المللی هامون به میزان 20 میلیون متر مکعب، حالا «پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون » با انتشار گزارشی مصور از خشک شدن کامل دریاچه هامون خبر می‌دهد.

این خبر در حالی اعلام می‌شود که مسئولان سازمان محیط زیست از ابتدای سال تاکنون بارها مدعی تأمین حقابه و بهبود اوضاع تالاب هامون شده‌اند اما دوماه پیش وقتی طوفان شدید شن شهرهای زابل، زهک، هیرمند و بسیاری از مناطق سیستان را درنوردید و راه ارتباطی بیش از 300 روستا را قطع کرد، رئیس سازمان محیط زیست به فاصله یک روز بعد از طوفان، از آبدار شدن تالاب هامون خبر داد! در همین حال یکی از مدیران سازمان جنگل‌ها و مراتع با انتشار تصاویر ماهواره‌ای مربوط به هامون از خشک بودن 86 درصد این تالاب خبر داد و آب موجود در 14 درصد مابقی تالاب را تنها رطوبت سطحی نامید.

این مقام مسئول حتی مدعی شد به جز سیلاب پشت دیوار مرزی که از خاک افغانستان در بهار امسال وارد ایران شده عملاً هیچ آب دیگری به عنوان حقابه تا آن زمان به تالاب سرازیر نشده است. اما حقیقت تلخ بی‌آب بودن تالاب‌های کشور و تخصیص نیافتن حقابه‌های تالاب‌ها توسط وزارت نیرو - آن هم به رغم مصوبه هیأت دولت در سال 93- از هامون و بختگان و پریشان و جازموریان گرفته تا شادگان و هورالعظیم، با طوفان‌های عظیم شن، تلفات شدید آبزیان و ماهی‌ها، هجوم انواع آفات و ملخ‌ها و آتش سوزی‌های پی در پی در بستر خشکیده تالاب‌ها به ویژه در هورالعظیم و هامون در ماه‌های اخیر به منصه ظهور رسیده است.

تنها در یک مورد سازمان آب منطقه خوزستان اقدام به تأمین بخشی از حقابه هورالعظیم کرد که این آب نیز به دفعات توسط شرکت نفت مسدود شد تا به تالاب نرسد و امروز موج عظیمی از مرگ و میر در این تالاب اتفاق افتاده است به طوری که گزارش جدید و مصور از تالاب هورالعظیم حاکی است گستره تلفات آبزیان به 25 کیلومتری محل اول مرگ و میر یعنی در شمال تالاب هم رسیده و ماهی‌ها همچنان می‌میرند. تالاب هامون خشک تبدیل به مزرعه شد در حالی با خشک شدن تالاب هامون میلیون ها ماهی و جاندار تلف شدند حالا تعدادی از صیادانی که تا دیروز از تالاب هامون ماهی صید می کردند در حال کشت خربزه خارج از فصل در آن هستند. رضا نجفی رییس جهاد کشاورزی سییستان وبلوچستان گفت: تعدادی از صیادان و عشایر شمال استان با عقب نشینی آب در قسمت های مختلف تالاب هامون که هنوز مرطوب است، در حال کشت خربزه خارج از فصل هستند. وی افزود: بهره برداران تالاب هامون سالانه در حدود 500 تا 1200 هكتار از اراضی هامون در شهرستان های نیمروز و هیرمند را زیر کشت خربزه خارج از فصل می برند. وی با بیان اینکه کشت خربزه در تالاب هامون اغلب در تير و مرداد ماه صورت گرفته و برداشت آن نیز از شهريور تا آذر انجام مي شود، گفت: با توجه به اینکه اراضی تالاب در مدت چند ماه از سال به زیر آب می رود، علف های هرز، آفات و بیماری ها در این مدت از بین می روند و از فرایند کشت تا برداشت نیاز به استفاده از هیچ سم و علف کشی برای مبارزه با آفات و علف های هرز نیست. وی در مورد مزاياي كشت خربزه در تالاب هامون بیان کرد: پائین بودن هزینه تولید، کیفیت بسیار بالای محصول تولیدی ، مصرف کم انرژی در این نوع زراعت، عدم مصرف مواد شیمیایی، برداشت محصول در خارج از فصل معمول در منطقه از جمله مزایای این محصول است. نجفی خاطرنشان کرد: خربزه هاي توليدي استان به علت گرما و خشكي هوا معطر شده و طعم شيرين و مطبوع به خود مي گيرد که افزايش كيفيت محصول را به دنبال دارد. وی با اشاره براینکه بازار مصرف این محصول علاوه بر منطقه سيستان، شهرستان های استان و دیگر استان های کشور اذعان کرد: اکثر کسانی که به کار کشت خربزه در تالاب هامون مشغول هستند کشاورزان، دامداران و عشایر هستند. از سوی دیگر پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون وابسته به دانشگاه زابل، با انتشار نتایج بررسی خود روز گذشته اعلام کرد: این تالاب به‌طور کامل خشک شده است. این پژوهشکده می‌افزاید: «بستر تالاب هامون در تمامی نقاط آن به خشکیدگی کامل رسیده است جز در مواردی بسیار کم که در اواخر مردادماه با رها‌سازی آب از چاه نیمه به‌طور جزیی آبگیری شده است» این مطالعه که به استناد تصاویر ماهواره لندست 8 از بستر خشک تالاب منتشر شده، با نمایش تصاویر ماهواره‌ای تأثیر آب رهاسازی شده از منابع داخلی، میزان ماندگاری آب در تالاب هامون را نیز بررسی کرده است.

نتایج تصاویر نشان می‌دهد که 20 میلیون مترمکعب آبی که اواخر مرداد امسال به منطقه کوچک گردشگری «کوه خواجه» در تالاب هامون رهاسازی شده است، حتی یک ماه نیز دوام نیاورده است. با خشک شدن تالاب بین‌المللی هامون در هفته‌های اخیر، بیش از دو میلیون ماهی و بچه ماهی در آن تلف شده و یک فاجعه زیست‌ محیطی در جنوب شرق کشور رقم خورده که متأسفانه در پی تبلیغات متولیان محیط زیست از بهبود شرایط تالاب هامون، این امر با بی‌توجهی رسانه‌های کشور در چند ماه گذشته مواجه شده است.

این در حالی است که محبعلی سیستانی، مدیرکل شیلات سیستان در این رابطه گفته است: بیش از 350 تن ماهی خشک از تالاب هامون جمع‌آوری شده است. اما سعید محمودی، مدیرکل محیط‌ زیست سیستان و بلوچستان تلفات ماهی‌ها در تالاب هامون را جوسازی اعلام کرده و همچنان مدعی است: هیچ فاجعه زیست‌محیطی در هامون رخ نداده و حال تالاب هامون بسیار خوب است!» این مسئول اردیبهشت امسال نیز ادعا کرده بود که «تالاب هامون به یاری مسئولان به مرحله تکمیلی احیا رسیده است. محمودی مرداد پارسال نیز در خبری جنجالی اعلام کرد که سیلاب بی‌سابقه وارد تالاب هامون شده است اما بلافاصله این خبر از سوی مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان و فرمانداران شهرستان‌های اطراف هامون تکذیب شد. انتقال 500 هزار بچه ماهی از دل تالاب خشکیده هامون به استخرها سیستانی مدیر کل شیلات شمال استان از نجات 500 هزار بچه ماهی در تالاب هامون با مساعدت و همکاری صیادان منطقه خبر داد و بیش از 110 گروه صیادی که هر گروه متشکل از 40 نفر است، کار جمع آوری و انتقال این ماهیان را انجام می دهند. تکذیب آبگیری هامون توسط شیلات و ائمه جمعه سیستان اظهارنظرهای سعید محمودی، مدیرکل محیط‌ زیست سیستان و بلوچستان حالا آن‌قدر جنجال‌ساز شده که حدود یک سال است همچنان مورد انتقاد ائمه جمعه شهرهای مختلف سیستان قرار می‌گیرد. در تازه‌ترین انتقادها حجت‌الاسلام‌والمسلمین اشرفیان امام‌جمعه شهر علی‌اکبر - واقع در نزدیکی ساحل تالاب هامون - در خطبه‌های نماز جمعه دو هفته قبل با اشاره به سخنان این مدیر، گفت: آقای مدیرکل دم خروس را باور کنیم یا قسم حضرت عباس(ع) را ؟ چرا واقعیت به این واضحی را انکار می‌کنید؟ بیایید از نزدیک ببینید چه بر سر تالاب هامون و مردم حاشیه آن آمده، تالابی که امروز تبدیل به یک بیابان و گورستان ماهی های خشک شده و شما به جای پذیرفتن این واقعیت و حل آن فرافکنی می‌کنید و از نجابت مردم سوء استفاده می‌کنید؟ مگر قرار نبود بعد از ثبت جهانی تالاب حقابه آن گرفته شود؟ پیش از این نیز حجت‌الاسلام‌والمسلمین کیخا امام جمعه زابل نیز در خطبه‌های نماز جمعه با انتقاد مستقیم از اخبار غیرواقعی محیط‌ زیست درباره تالاب هامون، از مسئولان خواست که اطلاعات درست و واقعی به مردم بدهند. حقابه‌هامون به جای 50 درصد، یک درصد تعیین شد با خشک شدن تالاب هامون در 10-15 سال گذشته بیش از 570 هزار هکتار بیابان و کانون طوفان شن و ریزگرد به جا مانده است، این در حالی است که این تالاب برای احیا شدن به 6 میلیارد مترمکعب آب نیاز دارد اما وزارت نیرو حقابه این تالاب را که می‌بایست به اندازه 50 درصد کل آب حوضه باشد تنها 60 میلیون مترمکعب (معادل یک درصد نیاز واقعی‌اش!!) تعیین کرده است که از این میزان نیز در سال جاری طبق ادعای معصومه ابتکار تاکنون دوبار این حقابه هر بار به میزان 20 میلیون مترمکعب وارد تالاب شده اما پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون، احمد علی کیخا نماینده مردم زابل در مجلس و سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور فقط ورود 20 میلیون مترمکعب آب را - که عملاً رقمی معادل سه دهم درصد از نیاز واقعی این تالاب است - تأیید می‌کنند. تأمین حقابه تالاب آن هم به میزان 20 میلیون مترمکعب در حالی رخ داده که کیخا نماینده مردم زابل چندی قبل گفته بود: سه چاه نیمه زابل مجموعاً 660 میلیون متر مکعب و چاه نیمه چهارم نیز حدود 800 میلیون مترمکعب ظرفیت ذخیره‌سازی آب دارد که در حال حاضر تقریباً همه این چهار حلقه چاه آب دارند.

اما از این میزان آب ذخیره شده در چاه نیمه‌ها که حدود 80 درصد آن به گفته مسئولان استان صرف کشاورزی و تولید محصولاتی چون سیب، هندوانه، گندم و حتی برنج می‌شود حدود یک درصد تنها به دریاچه سیستانی‌ها داده شده که نتیجه آن تنها تأمین رطوبت نسبی خاک بود که از سوی مسئولان محیط زیست، «آبگیری و احیای دریاچه» تعبیر شد.