نگرانی از ورود میمون‌های قاچاق به مراکز تحقیقاتی

خبرگزاری تسنیم: سال‌هاست، میمون‌های رزوس به صورت قاچاق خصوصاً از طریق مرز پاکستان به کشور وارد می‌شوند تا یا تبدیل به حیوان خانگی متقاضیان شوند و یا برای اجرای نمایش‌های خیابانی و سرگرمی مردم در سیرک‌ها به کار گرفته شوند اما با ممنوعیت به کارگیری حیوانات وحشی در نمایش‌ها، تعداد بسیاری از میمون‌های رزوس که به صورت غیرقانونی به کشور وارد شده بودند، توسط سیرکبازان و معرکه‌گیران به سازمان حفاظت محیط زیست تحویل داده شدند تا مانند دیگر رزوس‌هایی که دوران نسبتاً آرام پیش از بلوغ را در منزل متقاضیان گذرانده و با در آستانه رسیدن به سن پرخاشگری، نگهداری از آنها برای صاحبانشان غیرممکن شده، به تنها مرکز بازپروری حیات وحش کشور واقع در پارک پردیسان تهران منتقل شوند. اما سرنوشتی که انتظار میمون‌های وارد شده به پارک پردیسان را می‌کشد با سرنوشت دیگر حیوانات منتقل شده به این مرکز متفاوت است. حیواناتی که به این مرکز منتقل می‌شوند اگر مانند گرگ و روباه بومی باشند و البته پس از طی دوره‌ای درمان، آمادگی بازگشت به طبیعت را داشته باشند، جزو خوش اقبال‌ترین‌ها هستند. گونه‌های غیربومی مانند شیر، هم در صورت درمان، به باغ‌وحش‌ها منتقل می‌شوند اما میمون‌های رزوس نه تنها بومی نیستند، بلکه در محیط زیست ایران، گونه‌ای مهاجم محسوب می‌شوند و گزینه رهاسازی شامل حالشان نمی‌شود. از سوی دیگر، با توجه به تعداد زیاد میمون‌هایی که به صورت قاچاق وارد کشور شده و سر از مرکز بازپروری پردیسان درمی‌آورند، باغ‌وحش متقاضی برای نگهداری از آنها به ندرت یافت می‌شود. گزینه‌های باقی مانده برای میمون‌های رزوس قاچاق اگر خوش شانس باشند معدوم‌سازی با استفاده از دوز بالای داروی بیهوشی (مرگ آرام یا یوتانایز) است و در اکثر موارد انتقالشان به پژوهشگاه رویان. تاکنون فعالان حقوق حیوانات اعتراضات گسترده‌ای را نسبت به سرنوشت تلخ میمون‌هایی که قربانی قاچاق در کشور هستند مطرح کرده و راهکارهایی را برای جلوگیری از معدوم‌سازی و انتقالشان به مراکز تحقیقاتی عنوان کرده‌اند. راهکارهایی که هیچ یک تاکنون از سوی مسئولان، قابل اجرا دانسته نشده است. ایمان معماریان دامپزشک مرکز بازپروری پردیسان پیش از با بیان اینکه راهی به جز مرگ آرام و یا انتقال به پژوهشگاه رویان برای میمون‌های وارداتی وجود ندارد گفته بود: "پژوهش‌هایی که انجام شده نشان می‌دهد 76 درصد این‌ میمون‌ها ناقل ویروس هرپس B هستند. یعنی این که هیچ علائمی از خودشان نشان نمی‌دهند اما می‌توانند این ویروس را انتقال دهند که ویروس بسیار خطرناکی برای انسان به شمار می‌رود و حتی کشنده است. ما نمونه‌هایی را داشته‌ایم که میمون سل داشته و کسی که از او نگهداری می‌کرده هم سل گرفته است. با توجه به اینکه کشورهایی که این گونه‌ها را به صورت بومی در کشورشان دارند با ویروس‌هایی مثل ابولا و ماربورگ درگیرند میمون‌های روزس وارداتی می‌توانند ناقل ویروس‌هایی مثل ماربورگ و ابولا هم باشند که در آفریقا یک اپیدمی بسیار وحشتناک ایجاد کرد و تلفات بالای انسانی را به دنبال داشت. به همین دلیل است که نگهداری‌شان در شرایط کنترل نشده و غیراصولی و غیراستاندارد حتی در باغ‌وحش‌های بد هم توصیه نمی‌شود." اما از حیوانات و حقوقشان که بگذریم، پرسشی که ذهن مخاطب را به خود مشغول می‌کند این است که گونه‌ای با احتمال انتقال بیماری‌های کشنده که به صورت قاچاق از مرز وارد کشور شده و نگهداری از آن در اکثر باغ‌وحش‌های کشور هم برای سلامتی شهروندان خطرناک است چگونه می‌تواند در یک مرکز تحقیقاتی مورد استفاده قرار گیرد بی‌آنکه خطر انتقال این بیماری‌های کشنده را در بر داشته باشد. علی عمارلویی، مسئول کلینیک حیات وحش پارک پردیسان در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم می‌گوید: میمون‌های رزوسی که به این مرکز تحویل داده می‌شوند طبق نظر دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست و پس از انجام هماهنگی‌های لازم این دفتر با پژوهشگاه رویان، به این مرکز تحقیقاتی منتقل می‌شوند. این در حالی است که سیدجاوید آل‌داود، عضو هیئت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در این‌باره به خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم می‌گوید: ورود کلیه حیوانات به کشور باید با نظارت سازمان دامپزشکی کل کشور انجام شود و برای گونه‌هایی که به صورت غیرقانونی به کشور وارد می‌شوند باید طبق نظر این سازمان تصمیم‌گیری شود که یا با هزینه وارد کننده به کشور مبدأ بازگردانده شوند و یا به منظور انجام آزمایشات لازم مراحل قرنطینه را سپری کنند.

وی با تأکید بر اینکه، میمون‌ها می‌توانند ناقل بسیاری از بیماری‌های مهلک و مشترک با انسان باشند می‌گوید: انتقال میمون‌های رزوس قاچاق که بدون گواهی تأیید سلامت از کشور مبدأ و بدون نظارت سازمان دامپزشکی به کشور وارد شده‌اند، به مراکز تحقیقاتی به هر منظور، غیرقابل توجیه است و می‌تواند عواقب ناگواری را به همراه داشته باشد. آل داود ادامه می‌دهد: حیوانی که از لحاظ میکروب‌های موجود در بدنش ناشناخته است نمی‌تواند برای کار آزمایشگاهی مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین حتی اگر در پژوهشگاه رویان از این میمون‌ها برای بافت‌شناسی یا کشت سلولی استفاده شود امکان آلوده شدن بیماری که عضو پیوندی می‌پذیرد وجود دارد و ممکن است بیمار سال‌ها بعد از پیوند عضو دچار بیماری‌های ویروسی و قارچ‌‌های نهفته شود. چه آنکه تاکنون مواردی از انتقال هاری به علت پیوند اعضا گزارش شده است. وی با اشاره به اینکه سازمان حفاظت محیط زیست ‌باید در بدو مواجهه با حیواناتی که به صورت غیرقانونی به کشور وارد شده‌اند، سازمان دامپزشکی کل کشور را به منظور انتقال حیوان به قرنطینه‌های مرزی آگاه کند، می‌گوید: متأسفانه در این روند چند تخلف صورت می‌گیرد: ورود غیرقانونی حیوان به کشور، تصمیم‌گیری برای حیوان قاچاق بدون هماهنگی سازمان دامپزشکی، و اجرای این تصمیم غلط، یعنی اتنقال حیوانی که می‌تواند منبع انواع بیماری‌های کشنده باشد به مراکز تحقیقاتی، بدون گذراندن دوران قرنطینه. رئیس هیئت مدیره انجمن حمایت از حیوانات همچنین یادآور می‌شود: در صورتی که سلامت حیواناتی که در مراکز تحقیقاتی مورد آزمایش قرار می‌گیرند تأیید شده باشد، نگهداری و انجام آزمایش باید طبق کدهای اخلاقی مندرج در دستورالعمل کار با حیوانات آزمایشگاهی مصوب کمیته اخلاق وزارت بهداشت و درمان انجام شود. یعنی با نظارت یک کمیته اخلاقی با حضور یک دامپزشک و نماینده انجمن حمایت از حیوانات به عنوان عضو آزاد‌ اما تا کنون از انجمن حمایت از حیوانات برای حضور در کمیته اخلاقی پژوهشگاه رویان، دعوتی صورت نگرفته و حتی اعضای کمیته اخلاقی و ضوابط و اصول اخلاقی که این مرکز برای آزمایش روی حیوانات رعایت می‌کند در سایت پژوهشگاه درج نشده است. پرسش‌هایی زیادی، همچنان بدون پاسخ باقی مانده و خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم موفق نمی‌شود رضایت مصطفی حاج نصرالله، مسئول بخش علوم حیوانات آزمایشگاهی پژوهشگاه رویان را برای انجام گفت‌و‌گویی کوتاه، پاسخ به پرسش‌های فوق و شفاف‌سازی در زمینه عملکرد این پژوهشگاه در رابطه استفاده از میمون‌های رزوس جلب کند. اما حکایت تلخ این گونه‌های جانوری که از اسارت در قفس‌های کوچک و ضرب و شتم به منظور اجرای نمایش آغاز شده و به ورود با ورود به آزمایشگاه، به مرگی احتمالاً دردناک ختم می‌شود، نیازمند رسیدگی ویژه مسئولان است چرا که خطری است جدی که سلامت جامعه را تهدید می‌کند. تهدیدی که بی‌شک می‌توان سایه آن را با جلوگیری از قاچاق حیات وحش و نظارت قاطع بر حسن اجرای قانون در مواجهه با حیوانات غیرمجاز وارداتی از جامعه کنار زد.