اختلاف مذهبی می‌تواند منشا تعاملات مثبت شود

خبرگزاری تسنیم: از بعد از وقایع بیداری اسلامی، جهان اسلام دچار نوسانات و کش‌ و قوسهای خاصی شده است. رهبران انقلابی و متدین ملل آزاده‌ای همچون بحرین، نیجریه، عراق و... از طریق مضامین بلند اسلامی و انسانی، جنبشهای خاصی را در این کشورها بر پا کرده‌اند که موجب حساسیت دشمنان جهان اسلام و برخوردهای سلبی آنان با این بزرگان و همچنین این مردم آزاده خواه شده است. در همین راستا و برای تشریح ابعادی از این ماجراهای پیچیده، گفت‌وگویی با حضرت آیت الله اراکی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب صورت داده‌ایم. آیت‌الله اراکی مجتهد علوم اسلامی، دکترای فلسفه تطبیقی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم است. وی همچنین، عضویت در مجلس خبرگان رهبری جمهوری اسلامی ایران، شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت را بر عهده دارد و مؤسس مرکز اسلامی انگلیس و مجمع اندیشه اسلامی قم است. وی دروس عالی فقه و اصول را در حوزه علمیه قم تدریس می‌کند. تعجب اسقف اعظم انگلیس از قدرت جذب علمای شیعه اخیرا برخی حکام جهان اسلام به مرحله‌ای رسیده‌اند که دست به کار سلبی می‌زنند و با بزرگان جهان اسلام مثل شیخ نمر، شیخ زکزاکی، شیخ عیسی‌قاسم و... برخورد سلبی می‌کنند. خب چه نگاهی بر جهان اسلام حاکم شده‌است که حاضرند این هزینه را پرداخت کنند، در مقابل ملت و مردمشان بایستد و برخورد سلبی داشته‌باشند؟ آیت الله‌اراکی: قطعا دشمن در بررسیهایش به این نتیجه رسیده که اسلام قدرت خاصی در ایجاد همگرایی دارد. ما یک بحث بنیادینی در مباحث جامعه‌شناسی اسلامی داریم تحت این عنوان که چگونه می‌توان یک جامعه را واحد کرد. این ایجاد وحدت، قدرت‌زاست، وقتی اراده جامعه و ملل یکی شد آنگاه قدرتمند و شکست‌ناپذیر خواهند شد، این قدرت شکست‌ناپذیر هم تضمین کننده پیروزی در نبردهاست و هم تضمین کننده صیانت از ملت در کشاکش حوادث و پیروزمندی ملت در برابر چالشها. این اراده واحد را معمولا رهبران و عناصر اثرگذار در آرای عمومی به وجود می‌آورند. این خطرناکترین چیزی است که دشمن با آن مواجه است. دشمن این خطر را ابتدا در جریان انقلاب اسلامی درک کرد. زمانی که من انگلیس بودم (به عنوان نماینده مقام معظم رهبری مدظله العالی)، جناب آیت الله محمد خامنه‌ای هم به آنجا تشریف آوردند و یک دیداری داشتیم با اسقف بزرگ کلیسای انگلیس. این اسقف یک سوالی از ما کرد که سوال عجیبی است، او می‌گفت که چه قدرتی در روحانیت شما (شیعه) وجود دارد که می‌تواند یک جامعه‌ای را یکپارچه کند؟ می‌گفت که رهبران دینی ما قدرت ایجاد نیروی متحدی مثل کاری که امام خمینی کرد را ندارند. چهره‌ها و رهبران ذی‌نفوذ همیشه مورد هدف بوده‌اند برای مثال سیدمحمدباقر حکیم را ترور کردند، شهید سیدمحمد باقر صدر را به شهادت رساندند، عارف حسینی را در پاکستان به شهادت رساندند، در عربستان شیخ نمر را هدف قرار دادند و... امروزه یک کینه عجیبی نسبت به سیدحسن نصرالله دارند و مقام معظم رهبری را هم بشدت سانسور می‌کنند، آنها احساس می‌کنند که رمز قدرت جامعه اسلامی، در رهبری اوست. دشمن معتقد است که اگر یک رهبری را از پای درآورد، دیگر تا آن جامعه بتواند رهبر جایگزینی را تربیت و تولید کند، چندین قدم پیش خواهند رفت. حکام سعودی اهل سنت را علیه تشیع تحریک می‌کنند/ تقریب به معنای شیعه کردن سنی و یا سنی کردن شیعه نیست با توجه به شناخت و تعریفی که از وظایف مجمع تقریب وجود دارد، مبحث تقریب مذاهب مطرح است اما برخی معتقدند که بحث جنگ و تضاد ادیان اساسا وجود ندارد و این یک بحث سیاسی است که حاکم بر قضیه است یعنی علت عدم تقریب مذاهب را نگاه سیاسی حاکم بر مسئله می‌دانند. آیا شما به این مسئله معتقدید؟ آیت الله‌اراکی: یقینا زمانی که امام خمینی و رهبر معظم انقلاب برای اولین بار مسئله تقریب مذاهب را مطرح کردند درگیری‌های امروز وجود نداشت اما با روشن‌بینی رهبران ما این مسئله تشخیص داده شد که همین اختلافاتی که بین مذاهب هست ممکن است در آینده مورد سوءاستفاده‌های سیاسی قرار بگیرد. با اختلاف، به دو شکل می‌توان برخورد کرد، یک بار اختلاف مذهبی می‌تواند منشاء‌ تعاملات مثبت باشد مثل احکامی که در بین اهل سنت است که مالکی اگر در پشت سر حنفی نماز خواند می‌تواند در شرایطی مثل آنها نماز بخواند و یا در بین تشیع این وجود دارد که هر کجا عالمی از بین علمای اهل سنت باشد یک شیعه می‌تواند پشت سر او نماز بخواند حتی می‌تواند مهر هم نگذارد. اما اگر همین اختلاف مذهبی، مدیریت، هدایت و کنترل نشود ممکن است مورد سوءاستفاده دشمن و خودی‌های مفسد قرار بگیرد. منظور از خودی‌های مفسد بخشی از جامعه اسلامی است به هر حال حکام سعودی بخشی از اعضای جامعه اسلامی هستند. همین حکام سعودی برای اینکه بر سر قدرت بمانند سعی در تحریک اهل سنت علیه تشیع دارند. پس پیش از آنکه این اختلافات مذهبی مورد سوءاستفاده دشمنان قرار بگیرند، رهبران ما برای آن تدبیر اندیشیده‌اند و ما معتقدیم که راه تقریب راه مهمی است و همانطور که رهبران و بزرگان ما فرمودند، این تقریب به معنای شیعه کردن سنی و یا سنی کردن شیعه نیست، البته ممکن است در جریان مباحثه هر کسی به یک نتیجه‌ای برسد اما مسئولیت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، شیعه کردن سنی و یا سنی کردن شیعه نیست، مسئولیت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، مدیریت اختلافات مذهبی و هدایت این چندگونگی‌ها به سمت نتیجه‌دهی واحد است که خروجی‌اش موضعگیری واحد در برابر دشمن و مشکلات داخلی است. اگر این مسئله نباشد نتیجه‌اش گستاخیهای امروز دشمن می‌شود که می‌آیند و در جهان اسلام که خانه ماست، مسلمین را می‌کشند و زنان و فرزندانشان را به تاراج می‌برند و منابع‌شان را نابود می‌کنند. لذا وحدت، قدرت‌زاست و می‌تواند از اختلاف و تفرقه جلوگیری کند.